Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

MGBAVOLƐ NEE MBƐLƐRA BIZA KƐ

Agɔnwolɛvalɛ Anzɛɛ Ɛhulolɛ?​—Foa 2: Ɔle Nuhua Ne Boni?

Agɔnwolɛvalɛ Anzɛɛ Ɛhulolɛ?​—Foa 2: Ɔle Nuhua Ne Boni?

Saa ɛ gɔnwo bie kulo kɛ ɔ nee wɔ tendɛ a, ɛnyia mekɛ ɛmaa ye. Yɛɛ kenlensa ye, ɛ nee ɛ gɔnwo ko bie tendɛ dɔɔnwo kpalɛ. Ngyegyelɛ ne a le kɛ, ɛ nee ye bɛ awodeɛ ɛnle ko. Noko ɛka ɛkile ɛ nwo kɛ, ‘yɛle agɔnwolɛma ala,’ ɛnyia adwenle kɛ kɛ ɔdaye noko ɔte nganeɛ la ɛne. Asoo ɔwɔ kɛ ɛmaa ɛhye gyegye wɔ ɔ?

 Mɔɔ bahola azi

Nvonleɛ ɛnle nwo kɛ ɛbava awie mɔɔ asolo ye awodeɛ la agɔnwolɛ. Noko saa ɛ nee ahenle bɛ agɔnwolɛvalɛ ne yɛ kyengye ɛ? Ɔbaye ye zɔhane a, ɛbamaa yeanyia adwenle kɛ bɛ nee agɔnwolɛma ala.

Asoo adwenle ɛhye a ɛkulo kɛ ahenle nyia a? Suzu ninyɛne mɔɔ kola fa ɛhye ba la bie mɔ anwo, bie bɔbɔ a wɔadwenle ɛtɛbale zo.

  • Ɛnyianle mekɛ dɔɔnwo ɛmaanle ye.

    “Ɛnrɛhola ɛnrɛhomo awie nganeɛdelɛ zo ɛnrɛmaa ye noko ɔnle kɛ ɛmaa ɔyɛ kpole. Bie ɛ nee ahenle badendɛ dahuu na wɔanyia adwenle kɛ bɛle agɔnwolɛma ala.”​—Sierra.

  • Ɛhilele kɛ ɛlɛ mekɛ dɔɔnwo ɛmaa ye.

    “Tɛ medame a menlimoale menvale edwɛkɛ menwanle kakula raalɛ ne a, noko ɔfa biala ɔba a mefa bie mekɔ. Nzinlii ɛnee ɔyɛ se kɛ mebamaa yeade ɔ bo kɛ yɛle agɔnwolɛma ala.”​—Richard.

  • Ɛmaanle ɔdele nganeɛ kɛ ɛlɛ mekɛ ɛmaa ye.

    “Bie mɔ dwenle kɛ anyezolilɛ le nwɔhoa debie. Bɛfa awie mɔ nganeɛdelɛ bɛdi nwɔhoa mɔɔ bɛnlɛ agyalɛ nwo adwenle biala a. Menwu ye kɛ ɔta ɔsi yɛɛ dahuu ɔboda awie mɔ.”​—Tamara.

Nɔhalɛ edwɛkɛ: Ɛ nee awie tendɛ dahuu na ɛnyia mekɛ ɛmaa ye a ɔkile kɛ ɛkulo ye.

 Deɛmɔti ɔhyia

  • Ɔboda ahenle ne.

    Baebolo ne ka kɛ: “Anyelazo kyɛ a, ɔyɛ anwobubulɛ.” (Mrɛlɛbulɛ 13:12) Saa awie ta fa ye nyɛleɛ kile kɛ ɔkulo a, anyelazo boni a ɔbamaa wɔanyia a?

    “Awie bahola ava koba ahye fɛlɛ mɔɔ ɔdaye a ɔngyakyi ye ɔmaa ɔngɔ yɛɛ ɔnye ye ɔnvi nzule ne anu. Zɔhane edwɛkɛ ne bie bahola azi nrenyia nee raalɛ agɔnwolɛvalɛ nu. Saa ɛtɛyɛle wɔ adwenle kɛ ɛ nee awie badu na wɔagya ye na ɛmaa ɔte nganeɛ zɔhane a ɛbamaa yeali nyane kpalɛ.”​—Jessica.

  • Ɔsɛkye wɔ duma kpalɛ ne.

    Baebolo ne ka kɛ: “Awie biala mmadwenle ɔ ngomekye ye boɛyɛlɛ nwo, na ɔdwenle ɔ gɔnwo mɔ noko ɛdeɛ nwo.” (Felepaema 2:4) Boni a ɛbaha ye wɔ awie mɔɔ ɔdwenle ɔ ngomekye boɛyɛlɛ nwo la anwo ɛ? Kɛzi nyɛleɛ ɛhye baha ye duma kpalɛ mɔɔ ɔlɛ la ɛ?

    “Mengulo kakula nrenyia mɔɔ nee ngakula mraalɛ di anyezo la. Yɛɛ anyezolilɛ maa ɔda ali kɛ saa ahenle gya bɔbɔ a ɔnrɛli nɔhalɛ. Anyezolilɛ kile kɛ ɛlɛfa awie nganeɛdelɛ wɔalielie ɛ nye la na ɛhye kile angomedi.”​—Julia.

Nɔhalɛ edwɛkɛ: Menli mɔɔ maa awie mɔ nyia adwenle kɛ bɛkulo bɛ noko bɛtɛyɛle bɛ adwenle kɛ bɛgya bɛ la boda bɛ nwo nee awie mɔ.

 Mɔɔ ɛbahola wɔayɛ

  • Baebolo ne ka kɛ, yɛ “mgbavolɛ ne mɔ kɛ ɛ mediema mrenya” yɛɛ “mbɛlɛra ne mɔ kɛ ɛ mediema mraalɛ wɔ adenle mɔɔ nuhua te la anu.” (1 Temɔte 5:1, 2) Saa ɛtie zɛhae folɛdulɛ ne a ɔbabɔ agɔnwolɛvalɛ mɔɔ ɛ nee menli mɔɔ asolo bɛ awodeɛ lɛ la anwo bane.

    “Saa megya a anrɛɛ me nee awie ahu ɛnrɛli anyezo. Kɛkala mɔɔ metɛgyale la, ɔle kpalɛ kɛ menea boɛ wɔ kɛzi me nee awie mɔɔ asolo ye awodeɛ la di la anwo.”​—Leah.

  • Baebolo ne ka kɛ: “Ɛdendɛlɛ so somasoma a, mɛladonlɛ ɛnli mgbanwo.” (Mrɛlɛbulɛ 10:19) Ngyinlazo mɔɔ wɔ nu la fale adawubɔlɛ, texting, fane dodo mɔɔ ɛ nee awie badendɛ nee edwɛkɛ mɔɔ bɛka la anwo.

    “Ɔnle kɛ ɛfa edwɛkɛ ɛnwa awie dahuu kyesɛ wɔyɛ wɔ adwenle kɛ ɛ nee ye badu na wɔagya ye.”​—Brian.

  • Baebolo ne ka kɛ: “Nrɛlɛbɛ ne mɔɔ vi anwuma lɔ la anwo te, mɔɔ lumua la ɛne.” (Gyemise 3:17) Ɛbahola wɔayɛ awie atuu mɔɔ adwenle biala ɛnle ɔ nzi a​—anzɛɛ ɔbahola yeamaa ahenle anyia adwenle kɛ ɛkulo ye.

    “Saa me nee nrenyia ɛlɛbɔ adawu a, menea kɛ adawubɔlɛ ne fɛta na eza adenle la yɛ avinli.”​—Maria.

Nɔhalɛ edwɛkɛ: Nea boɛ wɔ ngitanwo mɔɔ ɛ nee menli mɔɔ ɛ nee bɛ awodeɛ ɛnle ko di la anwo. Kakula bɛlɛra bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Jennifer la ka kɛ, “Agɔnwolɛma kpalɛ ɛnyianlɛ ɛnla aze yɛɛ ɔnle kɛ ɛminli bɛ ɔlua adwenle mɔɔ ɛndenrɛ mɔɔ ɛbamaa bɛanyia ye la azo.”

 Mɔɔ baboa

  •  Tie edwɛkɛ mɔɔ awie mɔ ka la. Saa awie biza wɔ kɛ, “Ɛ nee asomasi ɛyɛ agyalɛ ngyehyɛleɛ ɔ?” a, ɔkile kɛ ɛ nee ye bɛ agɔnwolɛvalɛ ne ɛyɛ kyengye somaa.

  •  Nea boɛ wɔ ɛ gɔnwo mɔ mɔɔ asolo bɛ awodeɛ la anwo. Ɛ nee awie mɔɔ asolo ye awodeɛ la mmatu dɔɔnwo.

  • Nea boɛ wɔ edwɛkɛ mɔɔ ɛfa ɛnwa la anwo​—le kɛ fane dodo mɔɔ ɛfa ɛnwa, edwɛkɛ mɔɔ ɛfa ɛnwa nee mekɛ mɔɔ ɛfa ɛnwa la. Bɛlɛra bie mɔɔ bɛfɛlɛ ye Alyssa la ka kɛ, “Ɔnle kɛ ɛfa edwɛkɛ ɛnwa awie mɔɔ asolo ye awodeɛ la wɔ nɔɔzo.”