BAJANALA ba ne ba tshwerwe ke tlala. Go etela mafelo a ditiragalo a motse wa bogologolo wa Betlelehema go ne go dirile gore ba tshwarwe ke tlala e bile ba ne ba batla go ja sengwe se se tlwaelegileng. Mongwe wa bone o ne a bona lefelo la go jela le le nang le falafel—diliki tse di monate, ditamati, dieie le merogo e e neng e jewa ka pita bread. Dijo tseo tse di monate di ne tsa ba naya maatla a go tswelela ka loeto lwa bone.

Se bajanala bano ba neng ba sa se itse ke gore go ja pita bread, e ne e le maitemogelo a magolo a ba nnileng le one letsatsi leo. Leina Betlelehema le kaya “Ntlo ya Senkgwe,” mme senkgwe se ne se sa bolo go besiwa mo lefelong leo dingwaga di le diketekete. (Ruthe 1:22; 2:14) Gompieno pita bread ke sengwe sa dinkgwe tse di tlwaelegileng kwa Betlelehema.

Mo e ka nnang dingwaga di le dikete di le nnè tse di fetileng, gaufi le borwa jwa Betlelehema, mosadi wa ga Aborahame e bong Sara, o ne a besa “dikuku” gore a fepe baeng ba bararo ba ba neng ba sa lebelelwa. (Genesise 18:6) “Bupi jo bo boleta” jo Sara a bo dirisitseng gongwe bo ne bo dirilwe ka korong kgotsa ka barele. Sara o ne a tshwanelwa ke go rulaganya senkgwe seno ka bonako mme e bile a ka tswa a besitse tlhama eo mo majeng a a goteditsweng.—1 Dikgosi 19:6.

Jaaka pego eno e bontsha, lelapa la ga Aborahame le ne le itirela dinkgwe. Tsela ya bone ya botshelo jwa go kgarakgatshega e ne e kaya gore Sara le batlhanka ba gagwe ba ne ba sa kgone go besa senkgwe mo mefuteng ya diobene tse di neng di dirisiwa kwa Ure, kwa a goletseng teng. O ne a dirile bupi jo bo boleta ka tlhaka ya mo lefelong leo. Seno e ne e tla nna tiro e e boima e e neng e tla tlhoka gore go dirisiwe lelwala gongwe le kika le motshe.

Dingwaga di le makgolo a manè moragonyana, Molao wa ga Moshe o ne o bontsha gore motho yo o kolotang yo mongwe o ne a ka se mo neye lelwala e le sebeelo, e re ka e ne e le sengwe “se motho a itshedisang” ka sone. (Duteronome 24:6) Modimo o ne a leba lelwala le le botlhokwa thata ka gore kwantle ga lone, lelapa le ne le ka se kgone go itirela senkgwe sa lone sa letsatsi le letsatsi.—Bona lebokose le le reng, “ Go Sila le go Besa Senkgwe Letsatsi le Letsatsi mo Metlheng ya Baebele.”

Dikwalo di umaka senkgwe makgetlo a ka nna 350, e bile bakwadi ba Baebele ba ne ba se dirisa e le lekaelagongwe la dijo. Jesu o ne a bontsha gore batho ba ba direlang Modimo ba ka mo rapela jaana ba tlhatswegile pelo: “Re fe gompieno senkgwe sa rona sa letsatsi leno.” (Mathaio 6:11) Fano, “senkgwe” se emela dijo mme Jesu o ne a bontsha gore re ka ikanya Modimo gore a re tlamele ka dijo letsatsi le letsatsi.—Pesalema 37:25.

Le fa go ntse jalo, go na le sengwe se se botlhokwa go gaisa senkgwe kgotsa dijo. Jesu o ne a re: “Motho o tshwanetse go tshela, e seng ka senkgwe se le sosi, fa e se ka lefoko lengwe le lengwe le le tswang ka molomo wa ga Jehofa.” (Mathaio 4:4) Mafoko a gagwe a ne a kaya nako e Baiseraele ba neng ba ikaegile gotlhelele ka Modimo gore a ba tlamele. Seno se simologile nakwana fela fa ba sena go tswa kwa Egepeto. Go ne go setse go fetile mo e ka nnang kgwedi fa e sa le ba tsena mo Sekakeng sa Sinai e bile dijo tsa bone di ne di tloga di fela. E re ka ba ne ba tshogile gore ba tlile go bolawa ke tlala mo sekakeng seo se se omeletseng, ba ne ba ngongorega jaana ba galefile: “Re ne re ja senkgwe gore re bo re kgore” kwa Egepeto.—Ekesodo 16:1-3.

Ga go pelaelo gore senkgwe sa kwa Egepeto se ne se le monate. Mo motlheng wa ga Moshe, babesi ba senkgwe ba ne ba naya Baegepeto dinkgwe tse dintsi tse di farologaneng, le dikuku. Mme gone, Jehofa o ne a sa ikaelela go tlogela batho ba gagwe a sa ba naya mefuta e e farologaneng ya senkgwe. O ne a ba solofetsa  jaana: “Bona, ke lo nesetsa senkgwe se se tswang kwa magodimong.” Senkgwe seno se se tswang kwa legodimong se ne se bonala fa go le phakela, “selo se se dikgolokwanyane se se boleta” se se neng se lebega jaaka monyo kgotsa segagane. Baiseraele ba ne ba botsa jaana fa ba ne ba se bona la ntlha: “Ke eng?” Moshe o ne a ba tlhalosetsa jaana: “Ke senkgwe se Jehofa a se lo neileng go nna dijo.” Ba ne ba se bitsa “mana,” * mme ba ne ba tshela ka senkgwe seno dingwaga di le 40 tse di neng tsa latela.—Ekesodo 16:4, 13-15, 31.

Baiseraele ba tshwanetse ba bo ba ne ba gakgamaditswe ke mana fa ba o bona la ntlha. O ne o utlwala jaaka “dikuku tse di sephaphathi tse di nang le tswina ya dinotshe,” mme go ne go se na ope yo o mo tlhaelang. (Ekesodo 16:18) Mme fa nako e ntse e ya, ba ne ba simolola go tlhoafalela mefuta ya dijo tse ba neng ba di ja kwa Egepeto. Ba ne ba ngongorega ba re: “Matlho a rona ga a bone sepe fela fa e se mana.” (Dipalo 11:6) Moragonyana ba ne ba shakgala mme ba re: “Moya wa rona o ila senkgwe seno se se nyatsegang.” (Dipalo 21:5) Kgabagare “senkgwe [seno] se se tswang kwa legodimong” se ne sa nna bosula mo go bone mme ba simolola go se ila.—Pesalema 105:40.

Kwantle ga pelaelo, fela jaaka dilo tse dingwe tse dintsi, go motlhofo go tsaya senkgwe se se botlhokwa. Mme gone, Baebele e umaka mofuta o o kgethegileng wa senkgwe o re sa tshwanelang go o nyatsa. Senkgwe seno se Jesu a se bapisang le mana e Baiseraele ba neng ba e gana, se ka re naya melemo ya bosakhutleng.

Jesu o ne a bolelela bareetsi ba gagwe a re: “Ke nna senkgwe sa botshelo. Borraalonamogologolwane ba ne ba ja mana kwa nageng mme le fa go ntse jalo ba ne ba swa. Seno ke senkgwe se se fologang kwa legodimong, gore mongwe le mongwe a tle a se je mme a se ka a swa. Ke nna senkgwe se se tshelang se se fologileng kwa legodimong. Fa mongwe a ka ja senkgwe seno o tla tshela ka bosaengkae; mme, tota e bile, senkgwe se  ke tla se nayang ke nama ya me mo boemong jwa botshelo jwa lefatshe.”—Johane 6:48-51.

Bontsi jwa bareetsi ba ga Jesu ba ne ba sa tlhaloganye tsela ya tshwantshetso e a neng a dirisa mafoko ano, “senkgwe” le “nama” ka yone. Le fa go ntse jalo, setshwantsho seno se ne se tshwanela tota. Senkgwe sa mmatota se ne se otla Bajuda letsatsi le letsatsi, fela jaaka mana o ne o otla Baiseraele dingwaga di le 40 kwa sekakeng. Le fa gone mana e ne e le mpho e e tswang kwa Modimong, e ne e sa neye botshelo jo bo sa khutleng. Ka fa letlhakoreng le lengwe, setlhabelo sa ga Jesu se naya batho ba ba bontshang tumelo mo go ene botshelo joo jo bo sa khutleng. Ruri ke ene “senkgwe sa botshelo.”

Gongwe o ja senkgwe fa o tshwerwe ke tlala. Mme o ka nna wa leboga Modimo ka “senkgwe sa letsatsi le letsatsi.” (Mathaio 6:11, The New English Bible) Fa re ntse re anaanela sejo seno se se monate, a le ka motlha re se lebaleng botlhokwa jwa “senkgwe sa botshelo” e bong Jesu Keresete.

Re ka bontsha jang gore ga re tseele kwa tlase senkgwe seno se se tlhwatlhwakgolo go farologana le Baiseraele ba ba neng ba sa leboge ba motlha wa ga Moshe? Jesu o ne a re: “Fa lo nthata, lo tla boloka ditaelo tsa me.” (Johane 14:15) Fa re ikobela melao ya ga Jesu, re nna le tsholofelo ya go ja senkgwe ka bosakhutleng.—Duteronome 2:7.