1, 2. (a) Hihôha hi Yôna hi mboñ le, nye ni baluk sitima ba nkôhna kii? (b) Lelaa ñañ u Yôna u nla hôla bés?

YÔNA a gwé yaga ngôñ le liyôgbe jolisôna a yé nok li mal. Mbuk mbebi i mpuk ni ngui, i pôghak sitima. Mangudga makeñi ma tuye ma nkumb sitima bipes gwo biba. Ndi i jam Yôna a nla bé nihbe, li yé minlondok mi baluk sitima, hala wee ñénél sitima ni bôt bé ba ba yé jo sañ le sitima a yin bañ. Yôna a yé nkwoog nkaa le bôt bana bobasôna ba yé bebee ni nyemb, ndik inyu ndok yé.

² Kii i mboñ le Yôna a yé ikété ntén ndutu unu? A mboñ hihôha hikeñi, a ndogbene Yéhôva Djob jé. Ndi kii a mboñ? Baa a nla ki témbna maada mé ni Yéhôva? Mandimbhe i mambadga mana, ma nla ti bés ngandak biniigana. Kii héga, ñañ u Yôna u nhôla bés i tehe le yak bet ba gwé bañga hémle, ba nla nyodi i njel maliga. Ndi u niiga ki bés le ba nla kodol mahôha map.

3-5. (a) Kii bôt ba mbéna béñge ngéda ba nhoñol Yôna? (b) Kii ipe di nyi inyu binéñél bi Yôna? (Béñge buk isi lipep.) (c) Inyuki nson u mpôdôl Yôna u ta bé ntombok jam, to jam li maséé?

³ Ngéda bôt ba nhoñol Yôna, ba mbéna ndik tehe nye kiki mut ndok ni mut nledek ño. Ndi Yôna a bi boñ ndik bé mam mabe, a bi boñ ngandak mam malam. Di hôya bañ le Yéhôva Djob nyemede nyen a mpohol Yôna kiki mpôdôl wé. Yéhôva a bé bé le a pohol Yôna ibale a ba bé mut hémle ni mut telepsép.

⁴ Bibel i ntoñol ndék mam i i nla hôla bés i yi toi njee a  yé Yôna. (Añ 2 Bikiñe 14:25.) Yôna a yé mut Gat-héfer. Liké li 4 kilôméta li mbagal tison ini ni Nasaret het Yésu Kristô a nyik néñél mbôgôl ñwii juem i mbus ngéda. * Yôna a mboñ nson u mpôdôl isi ane i Kiñe Yérôbôam nu a bé énél jôm li matén i Israel. Ha ngéda i Élia, a ma wo behee. Yak nhôla wé Élisa, a bé a ma wo isi énél i isañ kiñe Yérôbôam. To hala kiki Yéhôva a bi gwélél bana bapôdôl inyu héya base i Baal, bon ba Israel ba ntémb ba yék njel Yéhôva. Nano loñ yosôna i yé isi bémbe i kiñe i i “boñ mam mabe i mis ma Yéhôva.” (2 Bikiñe 14:24) Inyu hala nyen nson u mpôdôl Yôna u ta bé ntombok jam, to jam li maséé. Ndi to hala, a ntéñbe i yônôs wo ni maliga.

⁵ Kel yada, niñ i Yôna i nhéñha, héñha yosôna. A nkôs nson u u nlôl yak Yéhôva, u nenge nledek ngandak. Kii Yéhôva a mbat Yôna le a mboñ?

6. (a) Umbe nson Yéhôva a nti Yôna? (b) Inyuki nson unu u nene ndutu?

⁶ Yéhôva a nkal Yôna le: “Telep, u ke Ninivé, soso nkoñ nu, ndi u pot makeñi ikolba nye, inyule béba yap i mal bet, i pam bisu gwem.” (Yôna 1:2) Hala a nlet bé i hégda inyuki nson unu u nene ndutu inyu Yôna. Inyu pam i Ninivé, Yôna a nlama ke bebee le liké li 800 kilôméta i pes likôl ni makôô, hala a nla yoñ nye jam kiki bo sôñ yada. Ndi i jam li nlôôha tééñga Yôna li ta bé liké li mbem nye. I Ninivé, Yôna a nlama legel bon ba Asiria ñwin u mbagi nôgôs i Yéhôva. Ndi ngan i nke le bon ba Asiria ba yé bôt ba ngwés bisañ, ni bakôp matjél bakeñi kiyaga. Yôna a nkalba le ibale bôt ba litén li Djob ba ñemble bé nye, bôô ni ngélé yañen inyu bihaiden bi Ninivé? Ngwélél Djob wada a nla boñ kii munu soso nkoñ nunu le Ninivé; nu ba nyiga sébél le “nkoñ mem” tole nkoñ u nkôp matjél?​—Nahum 3:1, 7.

7, 8. (a) Inyuki di nla kal le Yôna a yé nayak le a nke bé homa Djob a ñep nye? (b) Inyuki di nlama bé pala kal le Yôna a yé mboye mut?

⁷ Baa Yôna a bi bana toi mahoñol mana? Di nyi bé. Ndi jam di nyi li yé le, Yôna a nso. Yéhôva a ñep nye i pes likôl, ndi Yôna a nke haa kiyaga i pes hiôñk. A nke i tison i Yôpé i i yé ngwañ tuye. Nyoo, a yoñ sitima i i nkena nye i Tarsis. Bôt  ba njôôñ yi bahogi ba nkal le, nkoñ u Tarsis u bé i loñ i Panya. Ibale hala a yé maliga, wee Yôna a nsômbôl ke i lisuk li tuye Méditérané i pes hiôñk. Hala a yé liké li 3500 Kilôméta li li nla yoñ ñwii wada. Yôna a yé toi nayak le a nke bé homa Yéhôva a ñep nye, kayéle a yé bebee i ke liké li ñwii wada!​—Añ Yôna 1:3.

⁸ Baa hala a nkobla le Yôna a yé mboye mut? Di mpala bañ kal hala. Kiki d’a tehe, a nsôk unda le a gwé makénd ngandak. Ndi kiki bés, yak Yôna a yé kwéha mut, a jok ki sañ ni bibomb gwé. (Tjémbi 51:7) Njee ikété yés a yé ngi kon woñi?

9. (a) Kii di nla nôgda ngim mangéda ibale di nkôhna nson u nlôl yak Yéhôva? (b) Mambe maliga di nlama bé hôya mu mangéda ma?

⁹ Ngim mangéda, di nla nôgda le i mam Djob a mbat bés ma nlet ngandak, tole ma nla bé bôña. Di nla kon woñi i añal ñañ nlam u Ane Djob inoñnaga ni ôda Yésu a bi ti bikristen. (Matéô 24:14) Hala a ntomb ki i hôya maliga Yésu a pot le: “Nyambe a nla boñ mam momasôna.” (Markô 10:27) Ibale yak bés di nla nôgda hala, wee di nla tibil nok ndutu i Yôna. Mambe mandutu Yôna a nkôhna inyule a nso?

10, 11. (a) Mambe mapida Yôna a gwé ngéda sitima i nyoñ njel tuye? (b) Kii i mpémél baluk sitima?

¹⁰ Baa u nla hégda Yôna a yé yéñ yééne mu sitima? I nene le a njôp i sitima i nyuñga. Yôna a yé béñge lelaa ñénél sitima ni bôt bé ba mbet, ba sôhôk inyu kôôba sitima le i yoñ njel tuye. Ngéda Yôna a ntehe ngwañ u tuye u nke haa, i mbus u nimil, bebeg a gwé mapida le a mpei ndutu i bemek nye i Ninivé. Ndi kunda yada ngii i nhéñha.

¹¹ Soso mbuk mbebi i mbôdôl bôô tuye. Tuye a kahal pémés mangudga makeñi, ma ma nla mil yak bisitima bikeñi bi bi yé i len ini. I bi nom bé, i soso sitima nu mabam nunu a mbôdôl nene ititigi ipôla basoso ba mangudga ni bihôk bi tuye bi bi ntina lihiô. Baa ha ngéda i, Yôna a nyi le ‘Yéhôva nyen a yé huñus mbuk mbebi i ngii tuye,’ kiki a nyik tila i mbus ngéda? Di nyi bé. Ndi jam di nyi, li yé le baluk sitima ba mbôdôl lôndôl banyambe bap, ni le Yôna a nyi le mahôla ma nlôl bé bo ni banyambe ba. (Lôk Lévi 19:4) Ñañ u nkal bés le: “Sitima i ba i nhe bôô.” (Yôna 1:4) Yôna nunu a nkida. A mboñ lelaa nano inyu soohe i Djob a yé ke ngwéé?

12. (a) Inyuki di nlama bé pala ôm Yôna nsohi le a yé ’ilo ngéda mbuk mbebi i mpôgôs sitima? (Béñge buk isi lipep.) (b) Lelaa Yéhôva a nyelel i nwet a gwé njom munu ndutu ini?

 ¹² Ngéda Yôna a ntehe le a nla bé boñ to yom inyu hôla baluk sitima, a nsôs ikétékété sitima ,a nañal. Kiki a nkoñop ndigi, hilo hi yoñ nye. * Ñénél sitima a nkoba Yôna a yé ke ’ilo. A tôdôl nye, a kal nye le a soohe Djob jé kiki bôt bobasôna ba yé boñ. Nkwoog nkaa le mbuk mbebi nunu a ta bé yañga mbuk mbebi, baluk sitima ba mbôdôl leñ mbam inyu yi njee mut mu sitima a nlona bo i ndutu ini. Ibabé pééna, ñem u mbôô Yôna matjél ngéda a ntehe le mbam i nkwél bé baluk sitima bobasôna. Mbolo i Yôna i nyeli. Yéhôva nyemede nyen a yé huñus mbuk mbebi, nye ki nyen a mboñ le mbam i kwél Yôna inyu yelel nye.​—Añ Yôna 1:5-7.

13. (a) Lelaa Yôna a nyelene baluk sitima béba yé? (b) Kii Yôna a nkal baluk sitima le ba boñ, inyuki?

¹³ Yôna a nkal baluk sitima maliga momasôna. A nkal bo le a yé ngwélél Nyambe nu ngui yosôna le Yéhôva. Ni le, kiki a ñunbaha Djob jé, a ke nye ngwéé, jon ndutu i yé kwél bo. Baluk sitima ba nyaa mis, ba yé nhelek. Ba mbat Yôna kii ba nlama boñ nye inyu sôñ biniñ gwap ni sitima. Lelaa Yôna a ntimbhe? Woñi u nyon Yôna i ñem ngéda a nhégda le ba nla leñ nye ikété mangudga ma tuye ma ma nsune. Ndi lelaa a nla nwas le bôt bana ba wo, a yik le a nla tohol bo? Ha nyen a nkal bo le: “Badnana me, ni leñ me i tuye. Hala nyen tuye a’ mômôl bé nwee. Ngo me nyi le men me nlona bé béba nkue mbebi ini.”​—Yôna 1:12.

14, 15. (a) Lelaa di nla kôna hémle i Yôna? (b) Kii baluk sitima ba mboñ ngéda Yôna a nkal bo le ba leñ nye i tuye?

¹⁴ Baa bibuk bi Yôna bi ñunda le a yé mboye mut? To. Hala a nkônha Yéhôva maséé i tehe makénd ma Yôna, ni kiki a ntôñ bôt bape, téntén ngéda ndutu. Nano nyen hémle i ngui i Yôna i nene. Di nla kôna hémle i Yôna i len ini, ngéda di mbii loñge i bôt bape i bisu gwés. (Yôhanes 13:34, 35) Ibale di nla ti mut mahôla i pes minsôn ni i pes mbuu, tole di nla emble nduña yé, baa di nti bésbomede nkikip inyu hôla bo? Yéhôva a nkon maséé ngandak ngéda di mboñ hala!

 ¹⁵ Bebeg le bibuk bi Yôna bi ntihba yak miñem mi baluk sitima, inyule ba mbôk ndugi ba tjél le ba nleñ bé nye tuye. Ba mboñ biliya gwobisôna inyu pamba mu ndutu i. Ndi baa wee! Mbuk mbebi i nkônde ndigi tuñgul tuye tuñgul ni tuñgul. Sôk i nsôk, ba ntehe le njel ipe i ta bé. Ha nyen ba nlôndôl Yéhôva Nyambe nu Yôna le a kônôl bo ngoo. Mbus ba mbegee Yôna, ba nleñ nye ikété tuye.​—Yôna 1:13-15.

16, 17. Toñol kii i ntagbe ngéda ba nleñ Yôna ikété tuye. (Béñge yak bititii.)

¹⁶ Yôna nunu a yé jo ipôla mangudga ma tuye inyu boñ le a yin bañ, a tehge sitima i nke nye haa. Ndi mangudga ma mil nye. A nyin yin ni yin, a lehel ñem le a nla pei.

¹⁷ Yôna a’ yik toñol mahoñol a bééna ha ngéda i. Ngim mam i niñ yé i nlo nye ñem. Ikété njôô yosôna, a nhoñol le a’ tehe ha bé bilama bi témpel i Yéhôva i Yérusalem. A nôgda le a yé i sôs ikétékété tuye letee ni isi gwep bi dikôa, i homa makai ma nliiba nyensôna. I nene le homa nunu nyen a ga ba soñ yé.​—Añ Yôna 2:3-7.

18, 19. (a) Kii i mpémél Yôna ngéda a nsôs ikétékété tuye? (b)  Himbe hiobi kaat Yôna i mpôdôl? (Béñge yak buk isi lipep.) (c) Njee a ñep i njok hiobi i?

 ¹⁸ Ndi Yôna a nôgda yom i nkiiña ipañ yé, yiinda keñi i soso hiobi. Hiobi hi nkôôge bebee, hi nlo nyeni. Hi nyibil nyo wé nkeñi, hi mil nye nsôt!

¹⁹ Hala mal inyu Yôna. Ndi jam li hélha li yé le Yôna a ngi yii i niñ. Hiobi hi nyugut bé nye, hu i hiobi i nkok bé to nye. A nôgda le a ngi hébék nyoo homa nu a nhoñlak le a ga ba soñ yé. Ndék ni ndék, woñi u Nyambe u nyon Yôna ikété ñem. Ibabé pééna, Yéhôva Djob nyen a mpémés “njok hiobi i mil Yôna.” *​—Yôna 2:1.

20. Kii masoohe ma Yôna ikété libum li hiobi ma nla niiga bés?

²⁰ Kiki manut ma ntagbe, hala nyen yak ngeñ i ntagbe. Ikété ngañgañ jiibe i libum li hiobi, Yôna a yé soñda, a soohege Yéhôva. Masoohe mé momasôna ma yé ntilga i pes i nyônôs iba i kaat Yôna. Ma niiga bés ngandak mam inyu Yôna. Ma ñunda le Yôna a nyi Bitilna loñge loñge inyule a nsima kaat Tjémbi ngandak ngélé. Ma ñunda ki lem ilam i Yôna yada: i ti mayéga. Yôna a mélés masoohe mé le: “Ndi m’a sémél we bisesema ni kiñ mayéga. M’a yônôs likak me bi kégél we. Tohi i nlôl yak Yéhôva.”​—Yôna 2:10.

21. (a) Kii Yôna a nigil inyu tohi? (b) Numbe nlôm jam di nlama bé hôya?

²¹ Yôna a nigil le Yéhôva a nla tohol tonjee mut a ngwés, to numbe homa, to imbe ngéda. Yak nyoo ikété “libum li hiobi,” Yéhôva a nléba ngwélél wé, a tohol ki nye. (Yôna 2:1) Ndik Yéhôva nyen a nla tééda mut yômi dilo daa ikété libum li njok hiobi. U hôiga bañ le, yak i len ini, Yéhôva a yé “Nyambe nu a gwé nhébék woñ i woo wé.” (Daniel 5:23)  Nyen a gwé nhébék wés ni niñ yés. Jon di nlama nôgôl nye inyu ti nye mayéga.

22, 23. (a) Lelaa Yôna a bi ti Yéhôva mayéga ngéda a bé ikété manoodana? (b) Bimbe biniigana di nla ôt i ñañ u Yôna ngéda yak bés di nhôs?

²² Baa yak Yôna a nigil le a nlama nôgôl Yéhôva inyu ti nye mayéga? Ñ, a nigil hala. Mbus dilo daa ni mau maa, hiobi hi nke ngwañ tuye, “hi lo Yôna nkoñngii.” (Yôna 2:11) Hoñol ki, Yôna a gwé bé to le a hok inyu pam i ngwañ tuye. Ibôdôl ha homa hiobi hi nlo nye, a gwé ndigi le a léba njel yé. Ndi hala a nom bé, Yéhôva a nti Yôna pôla le a unda toi le a gwé ngôñ i ti nye mayéga. Kaat Yôna 3:1, 2 i nkal le: “Ni lipôdôl li Yéhôva li kônde lôl Yôna ngélé i nyônôs iba, li kal le, ‘telep, u ke Ninivé, soso nkoñ nu, u añle nye mam me nkal we.’” Baa Yôna a nôgôl lini lisañ?

²³ Yôna a ntiñha bé. Di ñañ le: “Ni Yôna a telep, a ke i Ninivé kingéda lipôdôl li Yéhôva.” (Yôna 3:3) Ñ, Yôna a nôgôl Yéhôva. A ñôt biniigana i mahôha mé. Yak bés di nlama kôna hémle i Yôna. Bés bobasôna di mboñ béba, di boñok ki mahôha. (Rôma 3:23) Baa di nwaa gwélél Yéhôva ngéda di nhôs? Tole di ñôt biniigana mu mahôha més inyu ke ni bisu i sélél Yéhôva?

24, 25. (a) Bimbe bisai Yôna a bi kôhna ngéda a bé a ngi yii niñ? (b) Bimbe bisai bi mbem Yôna i dilo di nlo?

²⁴ Baa Yéhôva a nsayap Yôna inyu manôgla mé? Ñ. Inyule i nene le, Yôna a nsôk a nok le baluk sitima ba bi pei. Ni le ngéda ba bi leñ nye i tuye, mbuk mbebi i bi mom nwee. Hala a bi tinde baluk sitima le ba bôdôl “kon Yéhôva woñi ngandak,” ba sem ki bisesema inyu Yéhôva, ha inyu mop map ha bé.​—Yôna 1:15, 16.

²⁵ Mbus ngéda, Yôna a nkôs bisai bikeñi bi nloo bini. Yésu a nyik gwélél i ngéda Yôna a bi tégbaha ikété libum li hiobi kiki yimbne inyu pôdôl ngéda nyemede a ga tégbaha ikété soñ. (Añ Matéô 12:38-40.) Di nla hégda maséé Yôna a’ bana ngéda a ga témb i bitugne munu isi! (Yôhanes 5:28, 29) Yéhôva a nsômbôl sayap yak we. Kiki Yôna, baa w’a ôt biniigana i mahôha moñ, u unda ki le u yé manôgla, u biak ki loñge i bôt i bisu bi loñge yoñ?