1, 2. (a) Mambe mam ma ntinde Samuel i pôdôs litén li Israel? (b) Inyuki a nlama hôla bo i hiel miñem?

SAMUEL a yé nun masu ma bon ba Israel. I mut hémle nunu, nu a bi sal bôlô i mpôdôl ni nkéés môm ma ñwii, nyen a nkot loñ yosôna i tison i Gilgal. Hala a yé ngéda sép i sôñ Mpuye, tole Hilônde inoñnaga ni kalénda yés. Ngéda libumbul li blé i nkola. Limut jolisôna li mom nwee. Lelaa Samuel a nla boñ inyu tihba miñem nwap?

² Lôk Israel i yé ngi nok le libak jap li yé libe. Ba nai ndik le ba gwé ngôñ ni mut binam inyu ba kiñe i ngii yap. Ba ta bé nok le jam ba mbat, li yé diyana dikeñi inyu Yéhôva Nyambe wap ni inyu mpôdôl wé. Hala nkobla le ba yé tjél le Yéhôva nyen a ba kiñe yap! Lelaa Samuel a nla tinde bo i hiel miñem?

3, 4. (a) Inyuki Samuel a mpôdôl binéñél gwé? (b) Inyuki ndémbél i hémle i Samuel i yé nseñ inyu yés i len ini?

³ Samuel a nyoñ hop, a kal bo le: “Me ñun, ño u mpum ki me ni mbu.” Ño wé mbu u nkônde ti bibañga gwé ngui. I mbus, a nkônde kal le: “Me bi hiôm bisu binan ibôdôl binéñél gwem letee ni bilen.” (1 Samuel 11:14, 15; 12:2) To hala kiki Samuel a ñun, a yé ngi hôya binéñél gwé. A ngi hoñlak i dilo di loñge ngandak. Makidik a bi yoñ i ngéda a bé nañ ma bi tinde nye i niñ, niñ i hémle ikété nson u Djob jé le Yéhôva.

⁴ Samuel a bi hôlôs hémle i ngui, a tééda ki yo, to hala kiki ngandak ngélé, bôt ba ngihémle bon ba bé kéña nye. I len ini, hala a nlet ngandak i bana hémle i ngui ndik kiki ha ngéda i,  inyule di niñ ikété nkoñ isi u béba, i het hémle i ta bé. (Añ Lukas 18:8.) Di béñge bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél i Samuel ibôdôl nye mañge.

5, 6. (a) Inyuki binéñél bi Samuel bi yé maselna ni bi bisega gwé? (b) Inyuki bagwal bé ba yé nkwoog nkaa le a mbana matééda malam?

⁵ Binéñél bi Samuel bi ta bé kiki binéñél bi bisega gwé. I mbus ndék ngéda le ba ntjilis nye méé, bebeg Samuel a gwé ñwii maa tole iloo ha, a nke niñ i lap i Yéhôva i Silô, i i yé jam kiki bo môm maa ma kilôméta haa ni ndap yé i Rama. Bagwal bé Hana bo Elkana ba nti lok yap nkikip inyu nson u tôbôtôbô u Yéhôva. Ba ti nye le a yila Nazir niñ yé yosôna. * Baa hala a nkobla le bagwal bé ba ntjôô nye inyule ba ngwés bé nye?

⁶ To, hala bé! Ba nyi le man wap a mbana matééda malam i Silô. Ibabé pééna, Prisi keñi le Éli a nyoñ bitelbene mu jam li, inyule bo Samuel ba nsal ntôñ. Yak bôda bape, ba ba yé ntjegeg inyu sal bibôlô nyoo i ndap Djob, ba nla tééda nye.​—Manyodi 38:8; Bakéés 11:34-40.

7, 8. (a) Lelaa bagwal ba Samuel ba nti nye makénd hiki ñwii? (b) Bimbe biniigana bagwal ba nla yôñôl len mu ndémbél i bagwal ba Samuel?

⁷ Jam lipe li yé le, Hana bo Elkana ba yé mbén i hôya man wap nu bisu, nu ligwéé li bé ndimbhe i masoohe map. Hana a bi bat Djob man munlôm, a bôn le a nti nye Djob, ni le man nu a’ sélél Yéhôva niñ yé yosôna. Hiki ñwii, Hana a bé yuuga man wé, a lon-ga Samuel mbot mondo (lôge i ngi bitjep), i a bé kôôñene nye inyu nson wé i ndap Djob. Ibabé nkaa, mañge munlôm nunu a bé diihe mayuuga ma. A bi nañ lôñni gwéha, ni maéba ma bagwal bé. Ba tinak nye makénd le bisai bipe bi nloo bé bi bi yé i sélél Yéhôva i ndap yé.

⁸ I len ini, bagwal ba nla nigil ngandak mam mu ndémbél i Hana bo Elkana. Bagwal ba mbéna boñ biliya ngandak inyu lébna bon bap mam ma nsômbla bo i pes minsôn, ndi ba hôiga mam ma mbuu. Ndi bagwal ba Samuel ba mbii mam ma mbuu kii jam li bisu i niñ i lihaa jap. Hala a nhôla man wap ngandak i yila ntén mut a bi yila.​—Añ Bingéngén 22:6.

9, 10. (a) Toñol lelaa lap i bé, toñol yak mahoñol Samuel a gwé inyu homa mpubhaga nu. (Béñge buk isi lipep.) (b) Bimbe bibôlô Samuel a bé lama bana? (c) Lelaa boñge ba wanda ba nla kôna ndémbél yé i len ini?

⁹ Samuel a nsôk a nañ. Baa u nla hégda nye a yé hiôm mu  dikôa di yé ipañ Silô? Kiki a mbéñge tison ni nsôsôgô u yé yo ipañ, i nene le ñem wé u nyon ni maséé ni mahak ngéda a ntehe lap i Yéhôva. Ibabé pééna, lap i yé yaga homa mpubhaga. * Hala a yé 400 ñwii nano le Môsé a bi éga bôlô i maoñ ma lap. Ikété nkoñ isi, lap yotama yon i yé homa bibégés bipubi inyu Yéhôva.

¹⁰ Gwéha i mañge wanda le Samuel inyu lap i nañ ndigi, nañ ni nañ. Nyemede a nyik tila i mbus ngéda le: ‘Samuel a ba gwélél Yéhôva nson, a bak libok li mañge, a bak ki a hééba éfôd i mboñ.’ (1 Samuel 2:18) I mbot ngi bitjep ini, i ñunda le Samuel a nhôla biprisi i ndap Djob. To hala kiki nyemede a ta bé ikété biprisi, Samuel a nsal bibôlô kiki bo i yibil makôga ma lipénd li lap bikegla, ni i hôla Éli nu a yé ñunuk. Samuel a ngwés bôlô yé ngandak, ndi jam li nke tééñga mañge nginsohi nunu. Mam mabe ma mbôña ikété ndap i Yéhôva.

11, 12. (a) Hofni bo Finéhas ba bi kwo ikété imbe béba? (b) Bimbe bibéba bi mam Hofni bo Finéhas ba mboñ ikété témpel? (Béñge buk isi lipep.)

¹¹ Ngéda a ngi yii mañge, Samuel a ntehe ngandak bibéba bi mam ni ngandak ngitelepsép. Éli a gwé bon bôlôm iba, Finéhas ni Hofni. Ñañ u nkal bés inyu yap le: “Bon ba Éli ba ba yaga gwoma bi bisaasaa bi bôt; ba ba yi bé Yéhôva.” (1 Samuel 2:12) Nlôñ kaat unu u nkal bés mam ima ma ma gwé maada. Hofni bo Finéhas ba yé “gwoma bi bisaasaa bi bôt” tole “bôt ba ba yé yañga,” inyule ba nkon bé Yéhôva woñi. Ba nyan yak matiñ mé ma telepsép. I jam lini jon li ntinde bo i boñ ngandak mam mabe.

¹² Mbén Djob i ntoñol loñge loñge lelaa biprisi bi nlama sal bibôlô gwap. I Mbén i, i ntoñol ki lelaa ba nlama sem bisesema i ndap Djob. Hala a yé nseñ ngandak inyule bisesema bi gwon bi nhôla litén i kôhna nwéhél inyu bibéba gwap, ni i ba bapubhaga i mis ma Djob kayéle litén li kôhna bisai gwé ni  maéba mé. Ndi Hofni bo Finéhas ba ntinde biprisi bipe i yan bisesema bi. *

13, 14. (a) Lelaa bôt ba miñem mi maliga ba nôgda ngéda ba ntehe ngitelepsép i yé i ndap Djob? (b) Inyuki di nla kal le Éli a mboñ bé bôlô yé kiki isañ bon ni kiki prisi keñi?

¹³ Hégda le Samuel nye mañge, a nyaa mis, a yé nhelek ni mam ma mbôña i bisu gwé, a mbadba le imbe ngéda mam mana ma ga mal. A nla bé soñgol bôt bañen a ma tehe, diyeyeba, gwañga bi bôt, ni bôt ba nok ndutu, ba ba nlo i homa mpubhaga, ba nhoñlak le ba nkôhna hogbe i pes mbuu. Ndi kinje wonyu le ba ntémb ni hison, ba nogok njôghe mu miñem nwap. Hégda lelaa Samuel a nôgda ngéda a nsôk yi le Hofni bo Finéhas ba mbôk Mbén i Yéhôva inyu ndéñg, inyule ba nlalna bôda ba ba nsal i Ndap Djob. (1 Samuel 2:22) Bebeg le Samuel a gwé botñem le Éli a nke kodol jam li.

¹⁴ Éli nyen a gwé kunde i kodol jam li. Nyen a yé Prisi keñi, nye ki nyen a ñéga bôlô i mbôña i lap. A nlama ki kodol bon bé inyule nyen a yé isañ wap. Ngo ba yé bôñôl bomede béba, ba boñok ki bôt ba loñ béba. Ndi Éli a mboñ bé jam a nlama boñ kiki prisi keñi, ni kiki isañ wap. A mpôdôs ndik bon bé mboye mboye, a nkônd bé bo ni ngui. (Añ 1 Samuel 2:23-25.) Ndi kokse i ngui yon i mbéda bon bé, inyule ba yé boñ bibéba bi bi kôli ni nyemb!

15. (a) Umbe ñwin u ngui Yéhôva a ñômle Éli? (b) Lelaa lihaa li Éli li nleege ñwin u?

¹⁵ Mam ma nai kayéle ma tinde Yéhôva i ep “mut Nyambe” yak Éli lôñni ñwin u mbagi nôgôs. Bibel i nti bé jôl li mpôdôl nu. Yéhôva a nkal Éli le: “U nti bon boñ lipém iloo me.” I mbus, Djob a nti lipôdôl le bon ba Éli bo iba ba ga wo i nlélém kel, ni le lihaa li Éli li ga nok njôghe ngandak. Ba ga ba ha bé ki biprisi. Baa mbagi nôgôs ini i ntinde lihaa li Éli i héñha? Ñañ u Bibel u ñunda le ba bi héñha bé.​—1 Samuel 2:27–3:1.

16. (a) Mambe mañwin Bibel i nti bés inyu mahol ma Samuel? (b) Baa mañwin ma ma nhôyôs we ñem? Toñol.

¹⁶ Lelaa mañge wanda le Samuel a ntehe ngitelepsép ini yosôna? Ñañ u ñunda bés le mam ma bé ndik bé béba ni béba,  ndi u ñañle ki bés mañwin malam inyu mahol ma Samuel. Ikété kaat 1 Samuel 2:18, di ñañ le Samuel “a ba gwélél Yéhôva nson, a bak libok li mañge.” Yak ngéda a bé mañge, nson u Djob won u bé jam li bisu i niñ i Samuel. I nlôñ 21 mu nlélém pes kaat, di ñañ jam li li nhôyôs bés miñem: “Mañge le Samuel a ba hôlôl bisu bi Yéhôva.” Kiki a nañ, maada mé ni Yéhôva ma nkônde let. I nya maada ma ngui ni Yéhôva, mon ma yé lisolbene li mbôk ni li nsôk inyu kolba to umbe ntén ngitelepsép.

17, 18. (a) Lelaa bikristen bi bi yé boñge ba wanda bi nla kôna ndémbél i Samuel ngéda ba mboma ngitelepsép? (b) Kii i ñunda le Samuel a bi pohol loñge njel?

¹⁷ Hala a nla ba jam li ntomb inyu Samuel i kalba le, ibale prisi keñi ni bon bé ba nkwo ikété béba, wee yak nye a nla boñ nlélém jam. Ndi béba i mut numpe, to i mut a gwé nson nkeñi ikété ntôñ, i nlama bé ti bés kunde i boñ béba. I len ini, ngandak bikristen bi bi yé boñge ba wanda bi noñ ndémbél i Samuel, bi kôndge ki “hôlôl i bisu bi Yéhôva,” to hala kiki bahogi ipañ yap ba nti bé ndémbél ilam.

¹⁸ Mambe mam malam manôgla ma Samuel ma nlona nye? Bibel i ntimbhe le: “Mañge le Samuel a ba holok, a lémlak Yéhôva yak ni bôt.” (1 Samuel 2:26) Ñ, bôt ba ngwés Samuel, téntén bôt ba gwé mahee i mis mé. Yéhôva nyemede a ngwés hiloga hini inyu hémle yé. Samuel a nyi le Yéhôva a ga mélés bibéba bi mam gwobisôna bi ntagbe i Silô. Ndi bebeg le a mbadba imbe ngéda hala a ga bôña. U wada, a nkôs ndimbhe.

19, 20. (a) Toñol kii i mpémél Samuel u wada i lap. (b) Lelaa Samuel a nsôk yi njee a nsébél nye? (c) Lelaa a nyoñ Éli?

¹⁹ Kel i yé bebee ni ye, ndi jiibe li ngi yii. Lambe keñi i i yé ikété lap i ngi loñok. Mbok yosôna i yé nwee. Ha nyen Samuel a nok kiñ i nsébél nye. A nhoñol ndugi le Éli, nu a ñun ngandak, a bak ki bebee le ndim, nyen a nsébél nye. Samuel a ntelep, a “ke ngwéé” yak mañ mut. Baa u yé tehe nye a ñôt ngwéé ni makôô nso inyu yi kii i nkon Éli ngôñ? Hala a ntihba miñem nwés i tehe le Samuel a nti Éli lipém, a nôglak ki nye ni loñgeñem. To hala kiki a mboñ bibéba bi mam, Éli a ngi yii prisi keñi i Yéhôva.​—1 Samuel 3:2-5.

²⁰ Samuel a ntôdôl Éli, a kal nye le: “Me nunu, inyule u nsébél me.” Ndi Éli a nkal Samuel le a nsébél bé nye. Mañge a ntémb, a ke a nañal! Ndi jam li, li mbôña ki inyu ngélé i nyônôs iba, ni inyu ngélé i nyônôs aa! Sôk i nsôk, Éli a nok kii i yé tagbe. Hala a yé ntandaa ngéda nano le lipôdôl li Yéhôva li ntôl ha bé inyu litén jé, to ni njel biyiinda, to ni njel bapôdôl. Hala a nhélés bé ki to bés. Ndi Éli a nyi le nano, Yéhôva a ntémb a kahal pot ni njel mañge nunu! Éli a nkal Samuel le a témb i ñañi yé, a toñle ki nye lelaa a nlama timbhe ibale a ntémb a nok kiñ i. Samuel a nôgôl nye. Hala a nom bé, kiñ i témb i sébél nye: “A Samuel, a Samuel!” Hiloga hi timbhe le: “Podok, inyule nkol woñ u ñemble.”​—1 Samuel 3:1, 5-10.

21. (a) Lelaa di nla emble Yéhôva len? (b) Inyuki i yé nseñ i boñ hala?

²¹ Yéhôva a nsôk a bana ngwélél i Siôn nu a ñemble nye. I emble Nyambe i nyila lem i niñ i Samuel. Baa yak we, lem yoñ i? Di gwé bé le di bem le kiñ i nlôl i ngii yon i pôdôs bés. I len ini, di nok kiñ i Djob ngéda yosôna, i ngéda di ñañ Bañga yé le Bibel. Kiki di nkônde emble Nyambe ni nôgôl nye, hala nyen yak hémle yés i nkônde nañ. Niñ i Samuel i nyigye jam li.

22, 23. (a) Ñwin Samuel a bi kon ndugi woñi i kal Éli, lelaa u bi yon? (b) Lelaa ngan i Samuel i mbôdôl ke ngui?

²² I u u, niñ i Samuel i nhéñha, inyule ha nyen a bi bôdôl bana maada ma tôbôtôbô ni Yéhôva, a yila mpôdôl Djob. I bibôdle, mañge a nkon woñi i kal Éli ñwin u Yéhôva, inyule u ñunda le mbañ ikolba lihaa jé i yé bebee ni yon. Ndi Samuel a nkandal nyuu, a pot. Éli a neebe mbagi i Djob ni suhulnyu. Hala a nom bé, mam momasôna Yéhôva a bi pot, ma yon: Lôk Israel i nke jôs bon ba Filistia gwét, Hofni bo Finéhas ba nwo nlélém kel. Kiki Éli a nok le nkuu u malômbla u nyôña, yak nyemede a nkwo, a wo.​—1 Samuel 3:10-18; 4:1-18.

 ²³ Ndi inyu Samuel, ngan yé i mpôdôl nu maliga, i mbôdôl ke ngui. Ñañ u nkal bés le: “Yéhôva a ba ki lôñni nye,” ni le Yéhôva a neebe bé le lipôdôl li Samuel to jada li set.​—Añ 1 Samuel 3:19.

24. (a) Mambe makidik bon ba Israel ba nyoñ i mbus ngéda ? (b)  Inyuki hala a yé béba keñi?

²⁴ Baa Lôk Israel i noñ ndémbél i Samuel? Baa ba nyila bôt ba hémle ni bôt ba maliga? Heni. I mbus ngéda, ba nkal le ba gwé bé ngôñ le yañga mpôdôl yon i kéés bo. Ba gwé ngôñ i ba kiki biloñ bipe bi bi gwé bikiñe inyu énél bo. Yéhôva a nkal Samuel le a neebe nyemhe wap. Ndi a nlama unda Lôk Israel le jam ba mbat li yé béba keñi i mis ma Yéhôva. Mut binam bé nyen ba ntjél le a énél bo, ndi Yéhôva nyemede. Ha nyen Samuel a nsébél litén jolisôna i Gilgal.

25, 26. I Gilgal, lelaa mañ mut Samuel a nsôk a hôla litén i tehe le ba mboñ béba keñi i mis ma Yéhôva?

²⁵ Di témb i bibôdle bi ñañ wés, i het Samuel a mpôdôs litén i Gilgal. I ngéda i, i yé béba ngéda ngandak. Mañ mut le Samuel a nhôñlaha litén jolisôna le a nyén nginsohi niñ yé yosôna. I mbus, di ñañ le: “Samuel a lôndôl Yéhôva.” Samuel a mbat Yéhôva nop ni mbambat.​—1 Samuel 12:17, 18.

²⁶ Ndi inyuki a mbat nop ni mbambat i ñemkété sép? Baa mut a ma tehe nya jam i? Ibale bahogi mukété litén ba mpééna to ndék, pééna yap i nom bé. Kunda yada, ngii i nhénd, mbebi i kahal hôñ ni ngui, i boñok le bikai bi nañal, mbambat i bamak makeñi. Ha nyen nop a mbôdôl no. Lelaa litén li ntehe jam li? Bibel i ntimbhe le : “Loñ yosôna i lôôha kon Yéhôva ni Samuel woñi.” Bon ba Israel ba nsôk nok le ba mboñ béba keñi kiyaga.​—1 Samuel 12:18, 19.

27. Lelaa Yéhôva a nsayap bôt ba nkôna hémle i Samuel?

²⁷ Samuel bé, ndi Yéhôva nyen a ntihba minledek mi miñem mi bôt bana. Ibôdôl nye mañge ikepam i biuni gwé, Samuel a bi hémle Nyambe wé. Yak Yéhôva a sayap nye. Yak len ini, Yéhôva a nhéñha bé. A ngi nidik i bôt ba nkôna hémle i Samuel.