Skip to content

Skip to table of contents

Sena Ndicileke Cikolo?

Sena Ndicileke Cikolo?

Bakubusi Balabuzya

Sena Ndicileke Cikolo?

Ino uyeeya kuti cikolo inga wacilekela mugiledi nzi?

․․․․․

Ino bazyali bako bayanda kuti ukacilekele mugiledi nzi cikolo?

․․․․․

SENA bwiinguzi kumibuzyo eeyi yobilo buleendelana? Nokuba kuti bwiinguzi bulikozyene kuli ciindi noyakulombozya kucileka, pesi kwalino ucili sicikolo. Sena kuli nowakalimvwide mbuli bakubusi baambwa ansi aawa?

“Zimwi ziindi ndilaakukatala cakuti tandiyandi akubuka. Ndilaakuyeeya kuti, ‘Nkaambo nzi nconduunkila kukwiiya zyintu nzyonditakabelesyi?’”—Rachel.

“Kanji-kanji cikolo calaakundikatazya cakuti ndilaakuyanda buyo kucileka akutalika kubeleka. Ndilaakulimvwa kuti cikolo tacindigwasyi akuti inga cabota kandibeleka muciindi cakwiiya kutegwa kandivwola mali.”—John.

“Buzuba abuzuba, ndakali kuba amilimo yakucikolo iicitilwa aŋanda kwamaola one. Lyoonse ndakali kuba azyakucita zinji alimwi amisunko cakuti ndakalimvwa kwaalilwa, aboobo ndakayeeya buyo kucileka cikolo.”—Cindy.

“Aciindi cimwi bakatukonga kuti kuli bbomba, bantu botatwe bakali kuyanda kulijaya, sicikolo umbi wakalijaya alimwi aciindi cimwi kwakali nkondo. Zimwi ziindi cakali kwiindila, cakuti ndakali kuyanda kucileka cikolo.”—Rose.

Sena andiwe kuli nowakalijanide mubukkale buli boobu? Kuti kakuli boobo, ino ncinzi ciyanda kukupa kucileka cikolo?

․․․․․

Ndiza ulisinizide kuyanda kucileka cikolo. Sena uyanda kucileka cikolo akaambo kakuti nceciindi cakucileka, naa uyanda kucileka akaambo kakuti cakucima cikolo?

․․․․․

Sena Ncibotu Kucileka Cikolo?

Mumasi amwi muntu uyandika kwiiya cikolo kusikila mugiledi 5 naa 8. Mumasi amwi weelede kwiiya kusikila mugiledi 10 naa 12. Aboobo, munyika yoonse kuli kwiindana kujatikizya ciimo naa giledi iibikkidwe muntu mpaelede kulekela cikolo.

Kuyungizya waawo, muzisi zimwi basicikolo balazumizyigwa kuyiila aŋanda ziiyo zimwi naa zyoonse kabataunki kucikolo. Ikuti basicikolo baleka kuunka kucikolo akaambo kakuti bazyali bayanda kuti kabayiila aŋanda, tacaambi kuti bacileka cikolo.

Nokuba boobo, kuti koyanda kucileka kwiiya kotanamanizya—kufwumbwa naa uyiila aŋanda naa kucikolo—weelede kulanga-langa mibuzyo iitobela:

Ino mulawo waamba nzi? Mbubwenya mbuli mbukwaambwa kale, mulawo weendelezya basicikolo uliindene-indene kweelanaa acisi. Ino mulawo wamucisi canu waamba kuti mweelede kugolela aali kwiiya? Sena wakasika kale mpoweelede kugolela? Kucileka cikolo kotanasika mugiledi yeelede kweelana amulawo, citondezya kuti totobeli lulayo lwamu Bbaibbele lwakuti ‘katulibombya kubeendelezi.’—Baloma 13:1.

Sena ndaiya kweelena ambondakali kuyanda? Ino ncinzi ncowakali kuyanda kwiiya nowakatalika cikolo? Sena toli masimpe? Weelede kuzyiba. Ibuyo-buyo, inga waba mbuli muntu uuli mucitima pesi katazyi nkwayanda kuunka. Aboobo ulembe abazyali bako pepa lyazyintu nzyoweelede kucita lijisi mutwe wakuti:  “Mbaakani Zyalwiiyo Lwangu” lijanika apeeji 21. Ikucita boobu kuyookugwasya kuba musongo alimwi kuyakumugwasya abazyali bako kuzyiba mpoweelede kugolela cikolo.—Tusimpi 21:5.

Kakunyina akudooneka bamayi alimwi abamwi bayookugwasya kuzyiba mpokonzya kugolela mulwiiyo. Nokuba kuti, inga walisalila cakucita, bazyali mbobeelede kukwaambila cakucita. (Tusimpi 1:8; Bakolose 3:20) Ikuti kotanazizuzikizya mbaakani zyomwakasala abazyali, utacileki cikolo.

Ino ncinzi cipati candipa kucileka? Utalyeeni. (Jeremiya 17:9) Kupa twaambo twakulitamizya ncilengwa cabantu.—Jakobo 1:22.

Kolemba twaambo tubotu tukupa kuyanda kucileka cikolo kotanamanizya lwiiyo ansi aawa.

․․․․․

Kolemba twaambo tutamvwiki kabotu kujatikizya ncoyandila kucileka cikolo ansi aawa.

․․․․․

Ino ntwaambo nzi tuyandika ntoolemba? Twaambo tumwi tubotu tubikkilizya kugwasya mukwasyi kumubili naa ikubeleka mulimo wakugwasya bantu kwiiya Bbaibbele. Twaambo tutamvwiki kabotu tulakonzya kuba kweeleba misunko naa milimo yakucikolo iicitilwa kuŋanda. Cilakatazya kuzyiba cikupa kuti ucileke cikolo—sena uyanda kucileka akaambo katwaambo tutamvwiki kabotu naa akaambo katwaambo tubotu?

Koinduluka kulanga twaambo ntoolemba, wamana usale twaambo tosanwe ncoyandila kucileka cikolo (kakusaanguna katayandiki, kasanu kayandika kapati). Kuti wakacileka akaambo kamapenzi, uyakuliyeeya.

Sena Kucileka Nkubi?

Kucileka cikolo kuli mbuli kuseluka mucitima kotanasika nkoya. Mucitima bantu inga kabatakwe luyando alimwi acalo citima kacitali kabotu. Kuti naa wasotoka kuzwa mucitima, tokasiki nkoya alimwi ulakonzya kulicisa. Mbubwena buyo, kuti wacileka cikolo tokonzyi kuzizukizya mbaakani zyamulwiiyo, alimwi ulakonzya kuliletela mapenzi mpoonya-mpoonya alimwi akumbele, mbuli aaya aali ansi aawa:

Mapenzi ampoonya-mpoonya Uyakuba abuyumu-yumu kujana ncito, alimwi ikuti naa wajana ncito unoovwola mali masyoonto kwiinda ngokali kunga ulajana niwatakacileka cikolo. Kutegwa ujane kakuligwasya uyandika kubeleka kwamaola manji abusena bubi kwiinda busena bwakucikolo nkowiiya.

Buyumu–yumu bwakumbele Buvwuntauzyi butondezya kuti aabo ibacileka cikolo balaba amaumi aatali kabotu, kufwambaana kuba abana kabacili baniini, kwaangwa, akusyoma buyo kulugwasyo lwamfwulumende.

Masimpe kumanizya cikolo takwaambi kuti tamukabi amapenzi aali boobu pe. Ino nkaambo nzi ncomuyanda kuliletela mapenzi acaali akaambo kakucileka cikolo?

Bubotu Bwakuzumanana

Masimpe ikuti waalilwa kulemba misunko naa buyumu–yumu bumwi kucikolo, ulakonzya kuyanda kucileka cikolo—eelyo mapenzi aboola kumbele alakonzya kuboneka mbuli kuti mauba-uba kwiinda aaya. Pele kotanacita oobu, kolanga-langa cakacitikila basicikolo baambwa kumatalikilo nobaamba kujatikizya bubotu mbobakajana akaambo kakutacileka cikolo.

“Ndaiya kuliyumya, kuba uulibambilide mumizeezo. Alimwi ndaiya kuti, ikuti koyanda kucita cintu kabotu, weelede kulibambila. Mulwiiyo lwangu, ndaba aluzyibo muzyakupanga, lwalo ndondiya kubelesya ndaakumanizya cikolo.”—Rachel.

“Lino ndilizyi kuti kutegwa ndizuzikizye mbaakani zyangu, ndeelede kubeleka canguzu. Ndiiya mulimo wakubamba zyintu uuyakundigwasya kujana mulimo uukozyene ancendakaiya kucikolo.”—John

“Cikolo candigwasya mbokumanwa mapenzi mukkilasi naa kuli koonse. Kujana nzila zyakulwana mapenzi aamubukkale, akumubili, alimwi aakucikolo kwandigwasya kuti ndisime.”—Cindy.

“Cikolo candigwasya kulibambila kuzunda buyumu-yumu bujanika kumilimo. Alimwi ndakajanika mubukkale ibwakandipa kuti ndilingule lusyomo lwangu, aboobo cikolo cakandigwasya kuba alusyomo luyumu mumakani aabukombi.”—Rose

Mwami musongo Solomoni wakalemba kuti: “Mamanino aamakani mabotu kwiinda matalikilo. Akukazika moyo nkubotu kwiinda kulisumpula.” (Mukambausi 7:8) Aboobo muciindi cakucileka cikolo, weelede kwaazunda mapenzi cakukkazika moyo. Kucita oobo, kuyakukugwasya kumamanino.

Zibalo zimbi zyakuti “Bakubusi Balabuzya” zilakonzya kujanwa a Intaneti akkeyala ya www. watchtower.org/ype

ZYAKUYEEYESYA

● Mbuti kuba ambaakani zyakucikolo zitakatazyi kuzuzikizya mbokukonzya kukugwasya?

● Ino nkaambo nzi ncokuyandika kuzyibila limwi mulimo ngoyakubeleka kocili sicikolo?

[Kabbokesi/Cifwanikiso icili apeeji 20]

NZYOBAAMBA BEENZINYOKO

“Kucikolo nkondakatalikila kuyanda kubala. Cilakkomanisya kuzyiba muntu nzyayeeya ambwalimvwa kwiinda mukubala.”

“Cilandikatazya kubelesya kabotu ciindi. Nicatali cikolo, nicaliindilide! Cikolo candigwasya kuba amulongo, kukakatila kumulongo, alimwi akusaanguna kucita zyintu ziyandika.”

[Zifwanikiso]

Esme

Christopher

[Kabbokesi kali apeeji 21]

MBAAKANI ZYALWIIYO LWANGU

  Makanze mapati aalwiiyo ngakulibambila kujana mulimo uuyakukugwasya yebo alimwi amukwasyi ngolangilwa kuba anguwo. (2 Batesalonika 3:10, 12) Sena wakasala kale mulimo ngoyanda kuyakubeleka waakumanizya cikolo alimwi alwiiyo mbolukonzya kukugwasya kulibambila kutegwa ukacite mulimo ooyo? Kutegwa uzyibe naa lwiiyo lwako luyakukugwasya, koingula mibuzyo eeyi iitobela:

Ino nzyintu nzi nzyondikonzya kucita? (Mucikozyanyo, sena mulamvwana abantu? Sena ulayanda kubeleka milimo iindene-indene naa kupanga zyintu? Sena ulakonzya kuyeeya mbokonzya kumana mapenzi?)

․․․․․

Ino mulimo nzi ngondikonzya kucita kabotu-kabotu?

․․․․․

Ino milimo nzi iikonzya kujanika kubusena nkondikkala?

․․․․․

Ino ndwiiyo nzi ndondicita lino lukonzya kundigwasya kulibambila kujana mulimo?

․․․․․

Ino ndwiiyo nzi ndondicita lino lukonzya kundigwasya kuzuzikizya kabotu makanze ngondijisi?

․․․․․

Kamuyeeya kuti, makanze aanu ngakuba alwiiyo ndomukonzya kuyakubelesya kumbele. Aboobo tamweelede kuzumanana kwiiya zyintu nzyomutakabelesyi—mbuli muntu uutanta citima pele katakwe nkwaya.

[Kabbokesi kali apeeji 22]

KUBAZYALI

“Bamaiyi bangu bajazya butolo.” “Bandipa milimo minji yakucikolo njondeelede kucitila kuŋanda.” “Ndilapenga kuyanda buyo kupasa—ino ndipengela nzi?” Mapenzi aali boobu apa kuti bakubusi bamwi bayungwe akuyanda kuleka cikolo kabatanajana luzyibo ndobayandika mubuumi. Kuti mwanaanu uyanda kucileka cikolo, ncinzi ncomukonzya kucita?

Amulilingule nobeni kujatikizya lwiiyo. Sena cikolo mwakali kucibona kuti nkusowa buyo ciindi—naa kulimvwa mbuli kuti mwakali ‘muntolongo’ alimwi mwakali kuliyumya kusikila mubuzuba mbomwakali kunga mwaanguluka akucita nzyomuyanda? Kuti naa mbomwakali kulimvwa oobo, bana banu abalo balakonzya kulimvwa mbubwenya. Masimpe ngakuti, lwiiyo luyakubagwasya bana banu kujana “maanu abusongo”—bube mbobayandika baakukomena.—Tusimpi 3:21.

Amubape zibelesyo ziyandika. Bamwi inga tabazwidilili akaambo kakutacizyiba mbokubalwa naa tabajisi busena bubotu bwakubalila. Kutegwa muliibe kubala, muyandika tebulu mbotu, mumuni uuyelede alimwi azibelesyo ziyandika mukuvwuntauzya. Mulakonzya kubagwasya bana banu kuyaambele—kucikolo naa kumuuya—kwiinda mukubayiisya akubabambila busena bubotu bukonzya kubagwasya kuzinzibala kuyeeya zyintu nzyobayiya.—1 Timoteyo 4:15.

Amubikkile maanu. Bamayi alimwi abasikupa lulayo amubabone kuba balongwe, kutali basinkondonyoko. Kamubaswaya. Amubazyibe mazyina. Kamubaambila kujatikizya mbaakani nzyobajisi bana banu abuyumu-yumu mbobajana. Kuti mwanaanu cilamuyumina kucita kabotu kucikolo, amusole kuzyiba ncocili boobo. Mucikozyanyo, sena mwanaanu ulimvwa kuti naa kacita kabotu banoomupenzya beenzinyina kucikolo? Sena bayi mbebajisi penzi? Naa nziiyo zikatazya? Ziiyo zilakonzya kumukatazya mwanaanu, pele teelede kutyompwa pe. Acimwi cikonzya kupa kuti katazwidilili inga kajisi penzi lyakutabona kabotu naa lyakutafwambaana kwiiya.

Kuti naa mwamugwasya mwanaanu kucikolo akumuuya, uyoozwidilila.—Tusimpi 22:6.

[Cifwanikiso icili apeeji 22]

Kucileka cikolo cili mbuli kusotoka mucitima kamutanasika nkomuya