Luslahng audepe kan

luslahng audepe kan

Ia Duwen Sapwellimen Koht Nsenoh Eh Kak Wia Kamwahupomw

Ia Duwen Sapwellimen Koht Nsenoh Eh Kak Wia Kamwahupomw

Koht ketin kapikada paliwaratail kan en ahneki koahiek en pein kamwahwihala wasa ohla kan. Ni ahnsou me paliwar roson ehu ohla, de topwala, de dokdi, paliwaro “kin tepida doadoahk ni ahl kapwuriamwei ehu pwehn kin kamwahwihala ohla ko mehnda ma laud de tikitik.” (Johns Hopkins Medicine) Paliwaro kin mwadangete wia mehkot pwehn kauhdi nta en dehr kereker, katehlapahla selen nta kan, kamwahwihala ohlao oh kakehlailihala selen nan paliwaro me mi wasa ohlao.

MEDEMEDEWE: Ma Sounkapikadao ketin wiahiong paliwaratail kan en pein kamwahwihala ohla kan, kitail sou kak likih sapwellime inou me e pahn ketin sewese kitail en pil mwahula sang atail pepehm en nsensuwed kan? Sounmelkahkao ntingihedi: “E ketin kamwahwihalahr me nan kapehd ohlahr akan oh ketin kidimpenehr ar ohla kan.” (Melkahka 147:3) Ahpw ma ke lelohngehr nsensuwed laud pwehki dahme wiawi mahs oh pil met, ia duwen omw kak kamehlele me Siohwa pahn ketin kidimpene omw ohla kan​—met oh pil ahnsou kohkohdo?

DAHME PAIPEL PADAHKIHONG KITAIL DUWEN SAPWELLIMEN KOHT LIMPOAK

Koht ketin inoukihda: “Kumwail dehr masak, pwe I kin ieiang kumwail. Kumwail dehr perki mehkot, pwe ngehi me amwail Koht. I pahn kin kakehlakei kumwail oh sewesei kumwail.” (Aiseia 41:10) Aramas men me ese me Koht kin ketin nsenohki ih kin ahneki popohl en madamadau oh kehl en apwalih soangsoangen kahpwal kan. Wahnpoaron Pohl kahdaneki soangen popohl wet, “sapwellimen Koht popohl me inenen siksang madamadau en aramas koaros.” Pohl kapatahiong: “I kakohng mehkoaros pwehki I ahneki kehl sang rehn me ketikihong ie manaman.”​—Pilipai 4:4-7, 9, 13.

Iren Paipel kan kin sewese kitail en kakairada atail pwoson dahme Siohwa ketin inoukihong aramas akan ni ahnsou kohkohdo. Karasepe, Kaudiahl 21:4, 5 padahkihong kitail dahme e pahn ketin wia oh dahme kahrehda kitail kak likih me e pahn ketin kapwaiada met:

  • “E pahn ketin limwihasang pilen masarail kan koaros,” me iei pilen mesen aramas koaros. Siohwa pahn ketikihsang atail lokolok oh pwunod kan koaros, pil atail pwunod kan me mwomwen sohte katepe ong meteikan.

  • Ni eh ‘ketiket nan mwoahlo’ ni lingan en nanleng, Nanmwarki me Keieu Manaman me ketin kapikada mehkoaros pahn ketin doadoahngki sapwellime manaman oh pwuhng en kaunda pwehn irehdi lokolok oh ketikihong kitail sawas me kitail anahne.

  • Siohwa ketin kamehlelehiong kitail me sapwellime inou kan me “likilik oh mehlel.” Met wehwehki me Siohwa ketin mweidala sapwellime adamwahu nin duwen Koht mehlelo pwe en ketin kapwaiada sapwellime inou kan.

“‘E pahn ketin limwihasang pilen masarail kan koaros, oh mehla solahr pahn wiawi, solahr mwahiei, solahr sengiseng oh solahr medek. Mehkan en mahso sohralahr.’ Pil Meno me ketiket nan mwoahl ketin mahsanih: ‘Kilang! I wiewiahda mehkoaros en kapw.’ E pil ketin mahsanih: ‘Ntingihedi, pwe mahsen pwukat me likilik oh mehlel.’”​—Kaudiahl 21:4, 5, ntp.

Koaros audepen lahng oh sampah oh Paipel kin kasalehda irair mwahu kan en Samatail nanleng. Ni kapikipik kan ar wia luhk soh sansal ehu pwe kitail en esehla Koht nin duwen Kompoakepahtail keren men, Paipel kin luke kitail ni sansal ni eh mahsanih: “Kumwail karanihala Koht, oh e pahn ketin karanihala kumwail.” (Seims 4:8) Wiewia 17:27 mahsanih: “E sohte ketin dohsang emenemen kitail.”

Ni omw doadoahngki ahnsou pwehn esehla Koht, ke uhdahn pahn kamehlelehla me ‘e kin ketin nsenohkin uhk.’ (1 Piter 5:7) Ia kapai kesempwal kan ni omw pahn likih Siohwa ni ahl wet?

Nna medewehla duwen Toru sang Sapan. E keirda rehn eh nohno me wia Kristian men, ahpw e iangala pwihn me adaneki yakuza, pwihn lemei ehu nan Sapan. E koasoia, “I kin kamehlele me Koht ketin tatekin ie, oh I kin pehm me irail kan me I kilang ar mehla, ahpw mehlel irail kan me I kin kesempwalki, wia kalokolok ehu ong ie.” Toru kasalehda me ni eh mi nan soangen irair suwed wet, e wiahla “aramas men me sohte ahneki pepehm oh limpoak.” Me pid eh mehn akadei, e tamanda oh nda, “I men mehla ni ei pwulopwulte mwurin ei kemehla emen me ndand sang ie me pahn kahrehda ei adamwahula.”

Ahpw, ni ahnsou me Toru oh eh pwoudo Hannah onopki Paipel, Toru wiahda wekidekla laud kei nan eh mour oh mwomwen eh kin kilangwohng mour. Hannah nda: “I kilang ni sansal duwen ei pwoud eh wekila.” Ahnsou wet, Toru koasoia ni mehlel: “Mie Koht emen me uhdahn kin ketin nsenohki emenemen kitail. E sohte ketin kupwurki emen en mehla, oh e ketin kupwurki mahkohng irail kan me koluhkihla ni mehlel arail sapwung kan. E kin ketin karonge soahng kan me kitail sohte kak ndaiong emen ahpw ih kelehpw oh me emen sohte kak wehwehki. Ni ahnsou keren, Siohwa pahn ketikihsang kahpwal koaros, lokolok koaros oh soangen kamedek koaros. Pil rahnpwukat, e kin ketin sewese kitail ni ahl akan me kitail sohte kin kasik. E ketin nsenohkin kitail oh kin ketin poakohng kitail oh sewese kitail ni atail kin mworusala.”​—Melkahka 136:23.

Duwehte dahme Toru lelohng kasalehda, atail kin ese me Koht kak oh kereniong pahn ketin kasohrehla kahpwal koaros oh limwihasang pilen masatail koaros sohte kin ihte kihong kitail koapworopwor ong ahnsou kohkohdo, ahpw e pil sewese kitail en momourki mour mwahu ahnsou wet. Ei, mehnda ma kitail mi nan sampah ehu me direkihla lokolok, ke kak paiekihda sapwellimen Koht epwel limpoak.