Na o be o Tseba?

Jesu o be a bolela leleme lefe?

Diithuti ga di dumelelane ka leleme leo Jesu a bego a le bolela. Lega go le bjalo, bjalo ka motho wa lefaseng, go bonagala eka Jesu a ka ba a ile a diriša mohuta wa leleme la Seheberu le mmolelo wa Searama. Ge Jesu a be a e-tla Natsaretha kua Galilea gomme a tsena ka sinagogeng ya moo, o ile a bala boporofeta bja Jesaya, bjoo go lego molaleng gore bo be bo ngwadilwe ka Seheberu. Ga go bolelwe selo ka taba ya gore Jesu o ile a fetolela temana ye go Searama.—Luka 4:16-21.

Mabapi le maleme ao a bego a dirišwa kua Palestina ge Jesu Kriste a be a le mo lefaseng, Moprofesara G. Ernest Wright o re: “Go molaleng gore Segerika le Searama e be e le maleme a tlwaelegilego. . . . Mašole le bahlankedi ba Roma ba be ba ka kwewa ba boledišana ka Selatine, mola Bajuda ba setlogo ba ka ba ba ile ba boledišana ka Seheberu sa kgale.” Ga go makatše ge leswao leo Pilato a bego a le kgomareditše koteng ya Jesu ya tlhokofatšo le be le ngwadilwe ka maleme a mararo—Seheberu, Selatine le Segerika.—Johane 19:20.

Ka pukung ya gagwe ya Discoveries From the Time of Jesus, Alan Millard o re: “Ge ba be ba dira mediro ya bona ya letšatši le letšatši, babuši ba Roma ba be ba boledišana ka Segerika e le ka kgonthe, gomme Jesu a ka ba a ile a araba dipotšišo tša Pilato ka Segerika ge a be a sekišwa.” Gaešita le ge Beibele e sa bontšhe gore taba ye e be e le bjalo, ke mo go kgahlišago go lemoga gore ga go na mo go bolelwago gona ka mofetoledi poledišanong ye.—Johane 18:28-40.

Go ya ka moprofesara Wright, “re ka se kgonthišege ge e ba [Jesu] a be a kgona go bolela Segerika goba Selatine, eupša ka mehla bodireding bja gagwe bja go ruta o be a diriša Searama goba mohuta wa Seheberu seo se bego se hueditšwe ke Searama seo se bego se bolelwa ke batho ba tlwaelegilego.”—Biblical Archaeology, 1962, letlakala 243.

Bogolo bja mafsika a tempele ya kua Jerusalema e be e le bjo bokaaka’ng?

Ge barutiwa ba be ba bolela le Jesu ka tempele ya kua Jerusalema, ba itše: “Morutiši, bona! ke mafsika a mohuta mang le meago ya mohuta mang!” (Mareka 13:1) Ge e le gabotse, a mangwe a mafsika ao e be e le a bogolo bjo bokaaka’ng?

Nakong ya ge Jesu a be a le lefaseng, Kgoši Heroda o be a okeditše Thaba ya Tempele ka makga a mabedi ge e bapetšwa le ya mehleng ya Solomone. E be e le sethala se segolo kudu seo se dirilwego ke batho mehleng ya bogologolo, sa bogolo bjo e ka bago bja dimithara tše 480 ka tše 280. Go bolelwa gore mafsika a mangwe a go aga, e be e le a botelele bja dimithara tše 11, bophara bja dimithara tše hlano le bophagamo bja dimithara tše tharo. A mmalwa a ona e be e le a boima bja ditone tša ka godimo ga tše 50 le tee. Le lengwe le be le bile le e-na le boima bjo e nyakilego go ba bja ditone tše 400 gomme go ya ka seithuti se sengwe “go be go se na lefsika leo le bego le lekana le lona lefaseng ka moka la bogologolo.”

Ge Jesu a araba barutiwa ba gagwe o itše: “Na [le] bona meago ye e megolo? Le gatee, ga go lefsika le le tlago go tlogelwa mo le le godimo ga lefsika le lengwe la se ke la wišwa.” (Mareka 13:2) Bontši bja mafsika a a magolo bo sa dutše bo ka bonwa ka morago ga go phušolwa ke madira a Roma ka 70 C.E.

[Seswantšho go letlakala 26]

Mafsika a tempele ao a lahletšwego fase ka ntle ga thaba ya tempele kua Jerusalema