زامانىنان قالعان با، وزعان با؟
عىلىم
كيەلى كىتاپ — عىلىمي ەڭبەك ەمەس، دەسە دە وندا زامانىنان بۇرىن ايتىلىپ كەتكەن مالىمەتتەر بار. قازىر سونىڭ بىرەر مىسالىن كورەيىك.
عالامنىڭ باستاماسى بولعان با؟
بەدەلدى عالىمدار بۇرىن عالامنىڭ باستاماسى جوق دەپ كەسىپ ايتاتىن. ال قازىر ولاردىڭ كوبىسى عالامنىڭ باستاماسى بولعانىمەن كەلىسەدى. كيەلى كىتاپتا بۇل جايىندا و باستا-اق انىق ايتىلىپ كەتكەن (مۇسانىڭ 1-جازباسى 1:1).
جەردىڭ ٴپىشىنى قانداي؟
ەجەلدە كوپ ادام جەردىڭ ٴپىشىنى كۇلشە تارىزدەس جالپاق دەپ ويلاعان. ب.ز. ب. V عاسىردا گرەك عالىمدارى جەردى شار تارىزدەس دەپ بولجادى. الايدا بۇدان ٷش عاسىر بۇرىن ب.ز.ب. VIII عاسىردا كيەلى كىتاپتى جازعان يشايا پايعامبار «جەر شارى» دەگەن تىركەستى قولدانىپ، جەردىڭ دوڭگەلەك ەكەنىن ايتىپ كەتكەن (يشايا 40:22).
اسپان الەمى توزا ما؟
ب.ز. ب. IV عاسىرداعى گرەك عالىمى اريستوتەل اسپان دەنەلەرى ەشقاشان وزگەرىسكە ۇشىرامايدى، توزۋ تەك جەرگە عانا ٴتان دەپ ۇيرەتتى. بۇل پىكىرگە ادامدار عاسىرلار بويى سەنىپ كەلدى. بىراق XIX عاسىردا عالىمدار ەنتروپيا ۇعىمىن اشتى. بۇل ۇعىم بويىنشا، كوكتە نە جەردە بولسىن، كەز كەلگەن ماتەريا ىدىراپ توزۋعا بەيىم. وسى ۇعىمدى دامىتۋعا ۇلەس قوسقان عالىمداردىڭ ٴبىرى لورد كەلۆين كيەلى كىتاپتاعى «اسپان مەن جەر كيىم ىسپەتتى توزادى» دەگەن سوزدەردى كەلتىردى (ٴزابۇر 102:25، 26). بىراق كەلۆين كيەلى كىتاپتا ايتىلعانداي، جاراتىلىستارى جويىلىپ كەتپەس ٷشىن، قۇداي ولاردىڭ توزۋىن توقتاتا الادى دەگەنگە سەنگەن (ۋاعىزداۋشى 1:4).
جەر مەن باسقا پلانەتالار نە نارسەگە ٸلىنىپ تۇر؟
اريستوتەل اسپان دەنەلەرىنىڭ ٴبارىن حرۋستال شارلار قاپتاپ تۇر جانە مۇنداي شارلار ٴبىرىنىڭ ىشىنە ٴبىرى ورنالاسىپ، ەڭ ورتاسىندا جەر پلانەتاسى تۇر دەپ ۇيرەتكەن. ب.ز. XVIII عاسىرىنا تامان عالىمدار جۇلدىزدار مەن پلانەتالار ەشتەڭەسىز ٸلىنىپ تۇر دەگەن پىكىرگە كەلە باستادى. الايدا سوناۋ ب.ز.ب. XV عاسىردا ٵيۇپ پايعامبار «جەردىڭ ەشتەڭەسىز ٸلىنىپ» تۇرعانىن جازىپ كەتكەن ەدى (ٵيۇپ 26:7).
مەديسينا
كيەلى كىتاپ — مەديسينالىق ەڭبەك ەمەس، دەسە دە وندا دەنساۋلىققا قاتىستى زامانىنان بۇرىن ايتىلىپ كەتكەن نۇسقاۋلار بار.
ىندەتكە شالدىققانداردى وقشاۋ ۇستاۋ.
كيەلى كىتاپتا جازىلعان مۇسا زاڭى بويىنشا، الاپەسپەن اۋىراتىن ادامدارعا جۇرتتىڭ اراسىندا جۇرۋگە تيىم سالىناتىن. دارىگەرلەر بۇگىنگى تاڭدا دا ٴتيىمدى سانالاتىن وسى قاعيدانىڭ ٴمانىن ورتا عاسىردا جاپپاي ىندەت تاراعاندا ٴبىر-اق ٴتۇسىندى (مۇسانىڭ 3-جازباسى 13، 14 تاراۋلار).
مايىتكە جولاعاننان كەيىن جۋىنۋ.
XIX عاسىردىڭ اياعىنا دەيىن دارىگەرلەر ٴمايىتتى ۇستاعان سوڭ قولدارىن جۋماي ناۋقاس ادامداردى قابىلداي بەرگەن. سونىڭ سالدارىنان كوپ ادام ٶلىم قۇشقان. ال كيەلى كىتاپقا ساي، كىمدە-كىم ولگەن ادامنىڭ مايىتىنە تيسە، تازا ەمەس بولىپ ەسەپتەلەتىن. وندا ٴتىپتى مۇنداي جاعدايلاردا سۋمەن جۋىنۋ كەرەكتىگى انىق ايتىلعان. وسىنداي ٴدىني راسىمدەردىڭ ارقاسىندا دەنساۋلىققا قاۋىپ تونبەگەن (مۇسانىڭ 4-جازباسى 19:11، 19).
ٴناجىستى كومۋ.
جىل سايىن جارتى ميلليوننان اسا بالا ٸش اۋرۋىنان كوز جۇمادى. بۇعان كوبىنەسە سەبەپ بولاتىن جايت — ادام ٴناجىسىنىڭ كومىلمەي، اشىق قالۋى. مۇسا زاڭى بويىنشا، ادام جۇرتشىلىقتان الىستا تۇزگە شىعىپ، ٴناجىستى كومىپ تاستاۋى كەرەك بولعان (مۇسانىڭ 5-جازباسى 23:13).
سۇندەتكە وتىرعىزۋ ۋاقىتى.
قۇداي بەرگەن زاڭدا ۇل بالا تۋىلعاننان كەيىن سەگىزىنشى كۇنى سۇندەت- تەلۋى كەرەكتىگى ايتىلعان (مۇسانىڭ 3-جازباسى 12:3). جاڭا تۋىلعان نارەستەنىڭ قانى ٴبىر اپتادان كەيىن قالىپتى دەڭگەيدە ۇيي باستايدى. كيەلى كىتاپ جازىلعان زاماندا، ياعني مەديسينا ٵلى دامىماعان كەزدە، سۇندەتكە دەيىن ٴبىر اپتا كۇتۋ جايلى زاڭنىڭ ارقاسىندا كوپتەگەن قاۋىپتىڭ الدىن الۋ مۇمكىن بولدى.
ەموسيالىق كۇيدىڭ دەنساۋلىققا اسەرى.
مەديسينا زەرتتەۋشىلەرى مەن عالىمدارىنىڭ ايتۋىنشا، قۋانۋ، ۇمىتتەنۋ، ريزاشىلىق ٴبىلدىرۋ جانە شىن جۇرەكتەن كەشىرۋ سياقتى جاعىمدى ەموسيالار دەنساۋلىققا وڭ اسەرىن تيگىزەدى. كيەلى كىتاپتا بىلاي دەلىنگەن: «قۋانىشتى جۇرەك جاقسى شيپا بولار، كۇيرەگەن رۋح سۇيەكتى قۋراتار» (ناقىل سوزدەر 17:22).
قىزىقتى بولار مالىمەتتەر
ESSENTIAL BIBLE TEACHINGS
كيەلى كىتاپتىڭ قۇدايدان ەكەنىن قايدان بىلەمىز؟
كيەلى كىتاپتىڭ اۆتورى قۇداي بولسا، ول دۇنيەدەگى ەڭ ەرەكشە كىتاپ بولۋى ٴتيىس.
كيەلى كىتاپ. سۇراقتار مەن جاۋاپتار
عىلىم كيەلى كىتاپپەن ۇيلەسە مە؟
كيەلى كىتاپتا عىلىمي قاتەلىكتەر بار ما؟
