Jehovah nye nokwar Nyankopɔn a Bible no kã no ho nsɛm no, na ɔno nye Ɔbɔadze no. (Nyikyerɛ 4:​11) Nkɔnhyɛnyi Abraham nye nkɔnhyɛnyi Moses soom no, na Jesus so soom no. (Genesis 24:27; Exodus 15:1, 2; John 20:17) Ɔnnyɛ ɔman kor hɔn Nyankopɔn bi, mbom ɔyɛ “asaase nyinara” Nyankopɔn.​—Ndwom 47:2.

 Bible no ma yehu dɛ, Nyankopɔn ne dzin dze Jehovah na dɛm dzin no da nsew koraa. (Exodus 3:15; Ndwom 83:18) Ofi Hebrew nyɛe bi a ɔkyerɛ “mebɛyɛ” mu, na abemfo binom kã dɛ, dzin no kyerɛ “Nyia Ɔma Ɔyɛ Hɔ.” Dɛm nkyerɛase yi fata Jehovah papaapa, osiandɛ ɔno nye Ɔbɔadze no na ɔma ne tsirmpɔw biara so ba mu. (Isaiah 55:10, 11) Bible no so boa hɛn ma yehu obi ankasa a Jehovah yɛ, nkanka no su tsitsir a ɔyɛ ɔdɔ no.​—Exodus 34:5-7; Luke 6:35; 1 John 4:8.

 Hebrew akyerɛwmba anan יהוה (YHWH) no yɛ Nyankopɔn ne dzin wɔ Hebrew kasa mu. Wɔfrɛ dɛm akyerɛwmba anan yi Tetragrammaton na wɔkyerɛ ase Jehovah wɔ Borɔfo nye Mfantse kasa mu. Obiara nnyim mbrɛ nna wosi bɔ Jehovah ne dzin no wɔ tsetse Hebrew kasa mu. Naaso, fi tsetseetse na wɔdze dzin “Jehovah” no edzi dwuma dɛ Nyankopɔn ne dzin wɔ Borɔfo kasa mu, na wodzii kan dze dzii dwuma wɔ William Tyndale ne Bible nkyerɛase a wɔyɛɛ no wɔ afe 1530 no mu. a

Ebɛnadze ntsi na yennyim mbrɛ nna wosi bɔ Nyankopɔn ne dzin wɔ tsetse Hebrew kasa mu no?

 Wɔammfa ndze ngyegyee enndzi dwuma wɔ tsetse Hebrew nkyerɛwee mu. Anomu ngyegyee nkotsee na wɔdze dzii dwuma. Sɛ nna obi a ɔtse Hebrew kasa no rekenkan Hebrew nkyerɛwee no a, nna otum dze ndze ngyegyee a ɔfata hyehyɛ mu. Naaso, aber a wɔkyerɛwee Hebrew Kyerɛwnsɛm (“Ahyɛmu Dadaw”) no wiei no, Jewfo binom nyaa gyedzihun bi dɛ, ɔnnyɛ papa dɛ obi bɔbɔ Nyankopɔn ne dzin Jehovah no. Sɛ nna wɔrekenkan Kyerɛwnsɛm no dzen, na wodu bea a Nyankopɔn ne dzin no wɔ no a, nna wɔdze “Ewuradze” anaa “Nyankopɔn” ahyɛ ananmu. Wɔyɛɛ iyi mfe pii, na ɔmaa dɛm gyedzihun yi tserɛwee, na ewiei koraa no obiara ennhu mbrɛ nna wosi bɔ dzin no wɔ tsetse Hebrew kasa mu bio. b

 Binom tse nka dɛ, nna wɔbɔ Nyankopɔn ne dzin Jehovah no “Yahweh,” na afofor so susu dɛ bi a nna wɔbɔ no wɔ akwan afofor bi do. Nhwehwɛmufo hun dɛ wɔakyerɛw Leviticus nwoma no ne fã bi wɔ Greek kasa mu wɔ Po A Ewu Nwoma Mbobɔwee bi mu. Nna wɔdze Greek akyerɛwmba akyerɛw dzin no Iao wɔ mu. Tsetse Greek akyerɛwfo so susu dɛ, mbrɛ nna wosi bɔ Jehovah ne dzin nye Iae, I·a·beʹ, na I·a·ou·eʹ, naaso adanse biara nnyi hɔ a ɔkyerɛ dɛ nna dɛm na wɔbɔ dzin no wɔ tsetse Hebrew kasa mu. c

Atorsɛm ahorow a ɔfa Nyankopɔn ne dzin a ɔwɔ Bible mu no ho

 Atorsɛm: Bible nkyerɛase ahorow a dzin “Jehovah” wɔ mu no, ɔyɛ hɔn a wɔkyerɛɛ ase no ara na wɔdze hyehyɛɛ mu.

 Nokwasɛm: Hebrew kasafua a wɔfrɛ no Tetragrammaton a ogyina hɔ ma Nyankopɔn ne dzin no pue bɛyɛ mpɛn 7,000 wɔ Bible d no mu. Bible asekyerɛfo pii eyi Nyankopɔn ne dzin no efi hɔn nkyerɛase mu, na wɔdze “Ewuradze” ahyɛ ananmu a wonnyi siantsir papa biara a wogyinaa do yɛɛ dɛm.

 Atorsɛm: Adze nyina do Tumfo Nyankopɔn no nnhia dzin soronko biara.

 Nokwasɛm: Nyankopɔn nankasa na ɔdze no sunsum kaa Bible akyerɛwfo no ma wɔdze ne dzin no dzii dwuma mpɛn pii, na ɔkã kyerɛ hɔn a wɔsom no no dɛ wɔmfa ne dzin no ndzi dwuma. (Isaiah 42:8; Joel 2:32; Malachi 3:16; Romefo 10:13) Nokwasɛm nye dɛ, Nyankopɔn kasaa tsiaa ator nkɔnhyɛfo a wɔbɔɔ mbɔdzen dɛ wɔbɛma nkorɔfo werɛ efir ne dzin no.​—Jeremiah 23:27.

 Atorsɛm: Ɔsɛ dɛ yedzi Jewfo no hɔn atsetsesɛm no ekyir na yeyi Nyankopɔn ne dzin fi Bible no mu.

 Nokwasɛm: Ɔyɛ nokwar dɛ nna Jewfo akyerɛwfo no mmbɔ Jehovah ne dzin no dze, naaso woennyi emmfi hɔn Bible ahorow mu. Ne nyinara mu no, Nyankopɔn mmpɛ dɛ yedzi nyimpa atsetsesɛm a ɔnye ne mbransɛm nnhyia no ekyir.​—Matthew 15:​1-3.

 Atorsɛm: Ɔnnsɛ dɛ yɛdze Nyankopɔn ne dzin Jehovah no dzi dwuma wɔ Bible no mu osiandɛ yennyim mbrɛ nna wosi bɔ dzin no wɔ Hebrew kasa mu.

 Nokwasɛm: Siantsir a afofor kura dɛm adwen yi nye dɛ, wosusu dɛ Nyankopɔn pɛ dɛ obiara bɔ ne dzin no wɔ ɔkwan pɔtsee bi do ɔmmfa ho kasa a nyimpa no kã. Naaso, Bible no ma yehu dɛ, Nyankopɔn n’asomfo a wɔtsenaa ase tsetse a nna ɔsor hɔn kasaa no, nna ɔsor mbrɛ hɔn mu biara no si bɔ dzin pɔtsee bi.

 Yɛmfa Israelnyi tsɛmbuafo Joshua nyɛ nhwɛdo. Nna asomafo no aber do Christianfo a wɔkã Hebrew Kasa no bɔ dzin Joshua no Yehoh·shuʹaʽ, nna hɔn a wɔkã Greek kasa no so bɔ no I·e·sousʹ. Sɛ ehwɛ Bible no mu a, ibohu dɛ wɔdze Joshua ne Hebrew dzin a wɔakyerɛ ase akɔ Greek kasa mu no dzii dwuma wɔ mu. Iyi ma yehu dɛ, nna Christianfo no bɔ edzin ahorow bi dɛ mbrɛ wɔbɔ no wɔ hɔn kasaa mu, na ɔyɛ no kwan do so.​—Asomafo Ndwuma 7:45; Hebrewfo 4:8.

 Yebotum dze dɛm ngyinadosɛm yi ayɛ edwuma aber a yɛrekyerɛ Nyankopɔn ne dzin Jehovah no ase akɔ kasa afofor mu no. Dza no ho hia papaapa nye dɛ yɛdze Nyankopɔn ne dzin Jehovah no bɛhyehyɛ mbea ahorow a ɔfata wɔ Bible no mu, na ɔnnyɛ mbrɛ wosi bɔ dzin no na ɔyɛ asɛm.