Ndusụk ete ye eka ẹsidọn̄ nditọ mmọ utom, ndien nditọ mmọ ẹsinam utom emi ibọpke iso. Edi ke ndusụk ubon, mme ete ye eka isimaha ndidọn̄ nditọ mmọ utom, ndien emi isiyakke nditọ oro ẹfiọk ndinam n̄kpọ.

Mme anam-ndụn̄ọde ẹdọhọ ke ediwak nditọwọn̄ ke obio mbakara isitieneke inam n̄kpọ ke ufọk, ke mmọ ẹsitetie mbon en̄wen ẹnam n̄kpọ ẹnọ mmọ. Ete kiet emi ekerede Steven ọdọhọ ke ndusụk ete ye eka isidọn̄ke nditọ mmọ utom, utu ke oro ke ẹsiyak mmọ ẹtie ẹbre mbre vidio, ẹdụk Intanet, ẹnyụn̄ ẹse TV.

Afo ekere didie? Ndi ọfọn ndisidọn̄ eyenọwọn̄ utom? Didie ke emi edin̄wam eyenọwọn̄, ndien nso ufọn ke ubon ẹdidia?

Ndusụk ete ye eka isimaha ndidọn̄ nditọ mmọ utom, akpan akpan edieke edide mmọ ẹnyene ediwak utom ufọkn̄wed ndinam. Edi yak ineme ntak emi ọfọnde ẹsidọn̄ eyenọwọn̄ utom.

Ndidọn̄ nditọwọn̄ utom esin̄wam mmọ ẹnam n̄kpọ nte mme ọdiọn̄ọ-idem-owo. Nditọwọn̄ emi ẹsimade ndinam utom ke ufọk ẹsidiọn̄ọ n̄wed. Ntak-a? Utom oro ẹnọde mmọ ẹnam esinam mmọ ẹnyene uko, ẹfara ke idem, ẹnyụn̄ ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ. Mme edu ntem ẹsinam mmọ ẹsịn idem ẹkpep n̄wed.

Ndidọn̄ nditọwọn̄ utom esinam mmọ ẹma ndinam n̄kpọ nnọ mme owo. Ndusụk owo ẹdọhọ ke nditọwọn̄ emi ẹsidọn̄de utom ke ufọk ẹsisọp ẹnyịme ndinam n̄kpọ nnọ mbon en̄wen ke ini mmọ ẹkponide. Ntak edi ke mmọ ẹketọn̄ọ ke n̄kpri ẹkpep ndisinam n̄kpọ nnọ mbon en̄wen. Edi Steven oro iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ke edieke owo mîkpepke nditọwọn̄ ndisinam n̄kpọ ke ufọk, ke mmọ idikemeke ndisịn idem nnam utom ke ini mmọ ẹkponide.

Ndidọn̄ nditọwọn̄ utom esinam ubon ẹdiana kiet. Edieke eyenọwọn̄ etienede esịn idem anam utom ke ufọk, enye oyokụt ke imetiene inyene ufọn ke ubon mmọ. Edi edieke ete ye eka ẹdade utom ufọkn̄wed ke akpan n̄kpọ ẹkan utom esịtufọk, eyen mmọ idifiọkke ke akpana isitiene inam n̄kpọ ke ufọk. Ntre ọfọn ete ye eka ẹbụp idemmọ ẹte, ‘Ndi nyom eyen mi enen̄ede ekpere mbon emi enye esibrede bọl kiet ke ufọkn̄wed, mîdịghe ndi nyom enye ekpere nnyịn ke ubon?’

Babak tọn̄ọ. Ndusụk owo ẹdọhọ ke akpana mme ete ye eka ẹtọn̄ọ ndisinọ nditọ mmọ utom ke ini mmọ ẹsịmde isua ita. Mbon ẹn̄wen ẹdọhọ ke ẹkpetọn̄ọ ndidọn̄ nditọwọn̄ utom ke ini mmọ ẹsịmde isua iba. Se idude edi ke esinenem n̄kpri nditọwọn̄ ndinam utom ye ete ye eka mmọ nnyụn̄ n̄kpebe mmọ.​—⁠Se se Bible etịn̄de ke Mme N̄ke 22:⁠6.

Nọ eyen fo utom tiene isua emana esie. Ke uwụtn̄kpọ, nditọwọn̄ emi ẹdide isua ita ẹkeme nditan̄ n̄kpọ-mbre mmọ n̄kobon ke itie, ẹkwọhọde n̄kpọ emi ọduọhọde, mîdịghe ẹtan̄ ọfọn̄ ẹkebon ke ubet. Ikpọ nditọwọn̄ ẹkeme ndikpọri isọn̄, ẹyet moto, ẹnyụn̄ ẹtem udia. Diọn̄ọ se eyen fo edikemede ndinam. Ekeme ndikpa fi idem ndikụt nte enemde enye ndinam se ọdọn̄de enye.

Kụt ete ke eyen fo anam se ọnọde enye anam ke ufọk. Emi ekeme ndisọn̄ fi edieke eyen fo enyenede ediwak utom ufọkn̄wed ndinam. Edi n̄wed kiet emi ẹkotde The Price of Privilege ọdọhọ ke ndiyak eyen fo ada ofụri ini esie anam n̄kpọ ufọkn̄wed owụt ke udiọn̄ọke se inen̄erede idi akpan n̄kpọ. Nte ima iketetịn̄, nditọwọn̄ ndinam n̄kpọ ke ufọk esin̄wam mmọ ẹsịn idem ẹkpep n̄wed. Ndien se mmọ ẹkpepde ndinam ke ufọk ekeme ndin̄wam mmọ ke ini mmọ ẹnyenede ufọk idemmọ.​—⁠Se se Bible etịn̄de ke Philippi 1:⁠10.

Kere ban̄a ufọn oro ẹdidiade. Ekeme ndida eyen fo ini ndikụre utom oro ọnọde enye. Onyụn̄ ekeme ndidi enye idinamke ọfọn nte afo akpanamde. Edieke emi etịbede, kûbọ enye utom oro unam. Kûkere ke enye edinam utom oro nte akwa owo akpanamde. Kam n̄wam enye ekpep ndinam utom ọfọn onyụn̄ okop inemesịt emi owo esinyenede ke ini enye anamde utom esie ọfọn.​—⁠Se se Bible etịn̄de ke Ecclesiastes 3:⁠22.

Kûkpekpe eyenọwọn̄ utom. Ndusụk owo ẹdọhọ ke ndinọ eyenọwọn̄ okụk man anam utom ke ufọk ayanam enye ọdiọn̄ọ ke ana owo anam utom mbemiso enyene okụk. Mbon eken ẹdọhọ ke emi edikam anam enye ekere aban̄a okụk oro ẹdinọde enye utu ke ndikere mban̄a se enye akpanamde ọnọ mbon eken ke ubon. Mmọ ẹdọhọ n̄ko ke eyenọwọn̄ ekeme nditre ndinam se ẹdọn̄de enye edieke enye enyenede okụk. Emi owụt ke ndikpekpe eyenọwọn̄ utom isiyakke enye ọfiọk ufọn utom. Ntre, kụt ete ke idịghe okụk anam eyen fo enyịme ndinam utom oro ọdọn̄de enye.