Skip to content

Skip to table of contents

Kukomezya Bana Babikkila Maano Kuzyintu

Kukomezya Bana Babikkila Maano Kuzyintu

Nzila Zikonzya Kupa Mukwasyi Kukkomana

Kukomezya Bana Babikkila Maano Kuzyintu

Ba George * bakaamba kuti: “Lyoonse mangolezya twakali kukatazyanya a Michael, mwanaangu uujisi myaka yone yakuzyalwa akaambo kakuti wakali kusiya zyintu nzyaakali kusobanya kazyaalabene ŋanda yoonse. Ndakasola kumwaambila kuti kaziyobolola katana ona. Pele Michael wakali kunga wanyongana, watalika koongolola kulila. Zimwi ziindi ndakali kukatazyigwa cakunga ndakali kumukalalila, pesi eeco cakali kupa buyo kuti toonse tobilo tutalimvwi kabotu. Ndakali kuyanda kuti ciindi cakuya kukoona kacili ciindi cikkomanisya. Aboobu ndakamuleka buyo mpoonya ndakatalika kuziyobolola.”

Ba Emily bakaamba kuti: “Buyumuyumu bwakatalika ciindi Jenny mwanaangu uujisi myaka iili 13 yakuzyalwa, naakaalilwa kumvwisya nzyobakali kuyanda bayi bakwe kuti alembe. Jenny naakasika aŋanda kuzwa kucikolo wakalila kwawoola lyomwe. Ndakamukulwaizya kulomba lugwasyo kucikolo, pele Jenny wakazumanana kwaamba kuti bayi bakwe tabakwe lubomba, aboobo tanaakali kuyanda kubandika ambabo. Kwakaceede aniini kuti nduunke cabukali kucikolo akuyoobakalalila bayi bakwe. Ndakalimvwa kuti kunyina weelede kumukatazya boobo mwanaangu!”

SENA andinywe zimwi ziindi mulimvwa mbuli mbobalimvwa ba George aba Emily? Mbuli bazyali aaba, ibanji cilabakatazya mumizeezo nobabona kuti mwanaabo wakatazyigwa apenzi limwi naa kuti takkomene. Ncilengwa buya kuti bazyali balakwabilila bana babo. Nokuba boobo, eezyi zyakuluula zyaambwa atala aawa mubwini zyakali zyoolwe kubazyali aabo kutegwa bayiisye bana babo ciiyo cigwasya cakuti kababikkila maano kuzyintu. Nincobeni kuti ziiyo nzyakonzya kwiiya mwana uujisi myaka iili 4 ayooyo uujisi myaka iili 13 yakuzyalwa zinooindene.

Masimpe ngakuti, tamunooliko lyoonse kutegwa mumucingilile mwanaanu kumakatazyo aamubuumi. Mukuya kwaciindi, mwana uyoosiya bausyi abanyina “[a]kunyampula mukuli wakwe mwini” wakubikkila maano kuzyintu. (Ba-Galatiya 6:5; Matalikilo 2:24) Ikutegwa bana bakacikonzye kulilela baakukomena, ibazyali beelede kubayiisya kuti batabi amuuya wabusyaacivwulemwangu. Eeci tacili cuuba-uba pe!

Cikkomanisya ncakuti, bazyali balakonzya kugwasyigwa acikozyanyo cibotu ca Jesu kweelana ambwaakali kweendelezya basikwiiya bakwe. Jesu tanaakajisi bana. Pele naakabasala akubayiisya basikwiiya bakwe wakajisi mbaakani yakuti bakacikonzye kutolelela kubeleka mulimo ngwaakatalisya, noliba leelyo aakuunka. (Matayo 28:19, 20) Nzyaakacita Jesu zilikozyenye ambaakani muzyali woonse njakonzya kubaayo, yakukomezya bana babikkila maano kuzyintu. Amulange-lange mbazu zyotatwe buyo zyacitondezyo Jesu ncaakasiila bazyali.

‘Amumupe Citondezyo’ Mwanaanu Nokwakasyeede ciindi cisyoonto kuti afwe, Jesu wakaambila basikwiiya bakwe kuti: “Ndamupa citondezyo, kuti anywebo mucite mbuli mbwendamucitila.” (Johane 13:15) Mbubwenya buyo, ibazyali beelede kupandulula akupa citondezyo cibotu cakubikkila maano kuzyintu.

Amulibuzye kuti: ‘Sena kanji-kanji ndaamba munzila ikulwaizya kujatikizya kulanganya mikuli njendijisi? Sena ndilabandika kujatikizya mbondikkomana kubelekela bamwi canguzu, naa bunji bwaziindi ndilatongauka akulyeezyanya abaabo baboneka mbuli kuti zyintu zibeendela kabotu mubuumi?’

Mubwini, kunyina ulondokede. Toonse buyo tulimvwa kuminwa zimwi ziindi. Pele cikozyanyo canu njenzila yiinda kugwasya iikonzya kupa kuti bana banu babone mbokuyandika kucita zyintu munzila yeelede.

AMUSOLE NZILA EEYI: Kuti kacikonzyeka, zimwi ziindi amumutoleezye mwanaanu nkomubelekela akumutondezya mulimo ngomucita kutegwa mujane mali aayandika mumukwasyi. Amubeleke mulimo wakuliyandila ngomukonzya kucita amwanaanu. Mwamana, amubandike kujatikizya bubotu mbomwajana kwiinda mukubeleka mulimo ooyo.—Incito 20:35.

Mutanoolangili Zyintu Zinji Jesu wakalizyi kuti ciyootola ciindi kutegwa basikwiiya bakwe bacikonzye kubeleka milimo njobakeelede kucita. Cimwi ciindi wakabaambila kuti: “Ndicili amakani manji aakumwaambila, pele tamwaakonzya sunu.” (Johane 16:12) Kumatalikilo, Jesu tanaakaambila basikwiiya bakwe kucita zyintu balikke. Muciindi caboobo, wakatola ciindi cilamfwu kubayiisya zyintu zinji. Ccita buyo naakabona kuti basikwiiya bakwe beelela, ndendilyo naakabatuma kuunka balikke.

Ncimwi buyo, ibazyali tabeelede kwaambila bana babo kucita zyintu zikonzya kucitwa buyo abapati. Nokuba boobo, bana nobayaabukomena, ibazyali beelede kubasalila milimo iibeelede. Mucikozyanyo, ibazyali beelede kuyiisya bana babo kusamba, kusalazya muŋanda moboona, kubamba ciindi akubelesya kabotu mali. Iciindi mwana natalika kunjila cikolo, ibazyali beelede kubona kuti mwanaabo ulazibikkila maano kapati zyintu nzyaiya kucikolo.

Ibazyali tabeelede kupa buyo mwanaabo zyakucita mpoonya kwamana, baleelede akumugwasyilizya kutegwa azwidilile. Ba George, ibaambwa kale, bakabona kuti kamwi kaambo kakali kupa kuti Michael kacimucima kuyobolola zyakusobanya zyakwe nkakuti, mulimo wakali kuubona kukomena. Ba George bakaamba kuti: “Muciindi cakwiide kumukalalila Michael kutegwa ayobolole zyakusobanya zyakwe, ndakasola kumuyiisya mbwakonzya kuucita mulimo.”

Ino ncinzi cini ncobakacita? Ba George bakaamba kuti: “Cakusaanguna, ndakabikka ciindi cakuyobolola zyakusobanya zyakwe abuzuba. Mpoonya, ndakabeleka anguwe kusalazya kabeela akabeela kaŋanda. Mulimo wakacitwa kuba mbuli cisobano, mane buya kucita muzundano kuti tubone uunga wafwambaana kumanizya. Tiilyakalampa, oobu bubambe bwakaba cilengwa cakali kucitwa lyoonse mangolezya. Ndakamusyomezya Michael kuti naa wafwambaana kumanizya mulimo, inga ndamubalila kaano akamwi katana ona. Lino kuti naa wawayawaya kubeleka, nkokuti ciindi cakubala twaano ciya kufwiinsyigwa.”

AMUSOLE NZILA EEYI: Amulange-lange mulimo ngwakonzya kubeleka mwanaanu umwi aumwi kugwasya mukwasyi kutegwa zyintu zyeende kabotu. Amulibuzye kuti, ‘Sena kucili zyintu nzyondibacitila bana bangu pele nzyobakonzya kulicitila beni?’ Naa mbombubo oobo, amubeleke antoomwe abana banu kusikila mane mukasinizye kuti balakonzya kuucita mulimo balikke. Amusalazye kwaambila bana banu kuti zyintu zinoobeendela kweelana ambobakonzya kulanganya mulimo ngobapegwa. Mpoonya, kuti naa bacita kabotu amubalumbule, kuti naa pe amubeendelezye mbokweelede.

Amupe Malailile Aacigaminina Mbuli mwiiyi uli woonse uucibwene, Jesu wakalizyi kuti nzila mbotu yakwiiya cintu, nkucicita. Mucikozyanyo, Jesu naakabona kuti casika ciindi ceelede, wakatuma basikwiiya bakwe “bobile bobile kuti bamusolwedele kuminzi yoonse akumasena oonse, nkwaali kukanza kwiinka mwini.” (Luka 10:1) Nokuba boobo, taakwe naakabaleka buyo kakunyina lugwasyo. Katanabatuma, wakabapa malailile aacigaminina. (Luka 10:2-12) Jesu wakabalumbaizya akubakulwaizya basikwiiya bakwe iciindi nobakapiluka akuluula mulimo mubotu ngobakoonda. (Luka 10:17-24) Wakatondezya kuti wakali kubasyoma akubakkomanina.

Iciindi bana banu nobaswaanganya makatazyo, ino inga mucita buti? Sena inga mukanza kubacingilila bana banu kuzyintu nzyobayoowa, kutegwa batatyompwi akwaalilwa? Ambweni icinga casaanguna kuboola mumizeezo yanu nkuyanda “kunununa” mwanaanu naa kumucitila zyintu.

Pele amuyeeyesye: Ciindi cili coonse mwazuzaanina “kufwutula” bana banu munzila ili yoonse, ino balo inga bacibona buti? Sena mutondezya kuti mulabasyoma akuti balakonzya kulicitila zyintu? Naa mutondezya kuti mubabona kuba mbuli bana bavwanda batakwe ncobazwa, ibeelede kulindila ndinywe kutegwa mubacitile zyintu zyoonse?

Mucikozyanyo, ba Emily, ibaambwa kale, bakalimana buti penzi lyakajisi mwanaabo? Muciindi cakulinjizya mumakani, bakalekela Jenny kuti balangane abayi bakwe. Antoomwe, ba Emily a Jenny bakalemba mulongo wamibuzyo kutegwa Jenny atole kucikolo. Bamane, bakabandika kujatikizya ciindi naakelede kubonana abayi bakwe. Bakacita citondezyo kweezyeezya mbuli mbuukonzya kweenda mubandi. Ba Emily bakaamba kuti: “Jenny wakalimvwa kwaanguluka kuyoobonana abayi bakwe, aboobo bayi bakwe bakamulumbaizya akaambo kanzila njaakabelesya. Jenny wakalimvwa kabotu, andime mbubwenya.”

AMUSOLE NZILA EEYI: Amulembe penzi ndyajisi eno mwanaanu. Kumbali awaawo mpomwalemba penzi, amulembe ncomukonzya kucita kutegwa mumugwasye mwanaanu kukonzya kumana penzi lyakwe kakunyina “kumunununa.” Amwiinduluke amwanaanu citondezyo icijatikizya ntaamu nzyayelede kubweza kutegwa amane penzi lyakwe. Amumwaambile mwanaanu kuti mulamusyoma.

Ikuti lyoonse kamubacingilila bana banu kubuyumuyumu, ambweni muyakupa kuti batakacikonzyi kulwana mapenzi aamubuumi. Muciindi caboobo, amubagwasye bana banu kutegwa bakomene kabotu kwiinda mukubayiisya kubikkila maano kuzyintu. Ikucita boobo ciyooba comwe cazipego zibotu kapati nzyomukonzya kubapa.

Bupanduluzi buyungizidwe

^ munc. 3 Mazyina acincwa.

AMULIBUZYE KUTI . . .

▪ Sena ndilangila zyintu zinji kubana bangu?

▪ Sena ndilabaambila akubatondezya ncobeelede kucita kutegwa bazwidilile?

▪ Ndilili nindakakulwaizya naa kulumbaizya mwanaangu?