Julani

Lutani pa vo ve mukati

VO VINGATIWOVYA KUTI TIKONDWENGI

Kugowoka

Kugowoka

“PA NYENGU YO NDENGA MWANA, MUBANJA LIDU AYANJANGA KUNYOZANA KWENISO KUKALIPIYANA.” Ivi ndivu Patricia wangukamba. Iyu wangukamba so kuti: “Ndagowokiyanga ŵanthu cha. Ndati ndakuwa, ndagonanga tulu cha asani ndakwiya ndipu ndaviŵanaŵaniyanga kwa mazuŵa nganandi.” Asani munthu wajaliya ŵaka kukwiya ndipuso kusungiya anyaki vifukwa, wakondwa cha ndipuso watamatama. Kafukufuku walongo kuti kuleka kugowoka, kungachitiska . . .

  • Kuti ubwezi ndi anyidu utimbanyiziki ndipu tingaŵavi akucheza nawu

  • Kuti munthu wakwiyengi liŵi pamwenga kufipa mtima ukongwa

  • Kuti munthu waŵanaŵaniyengi ŵaka vinthu viheni vo vachitika ndipu ivi vingachitiska kuti waleki kukondwa ndi umoyu

  • Kuti munthu wajivwengi kuti ngwakunanga

  • Kuti munthu wasuzgikengi maŵanaŵanu, kutama matenda ngakulu nge BP ndi mtima ndipuso kupweteka kwa viwanga ndi mutu *

KUMBI KUGOWOKA KUNG’ANAMUWANJI? Kung’anamuwa kuleka kusunga ukali, chakukhosi ndipuso maŵanaŵanu ngakuweze. Ivi ving’anamuwa kuzomereza ubudi cha, kuwuwona kuti ngumana, pamwenga kuchita vinthu nge kuti palivi chechosi cho chikuchitika. Mumalu mwaki, munthu wasankha kugowoke munyaki kuti waje nayu pa chimangu kweniso kuti ubwezi uleki kumala.

Munthu yo wagowoke anyaki, walongo kuti waziŵa vinthu. Iyu waziŵa kuti tosi tinangiska mu vakukamba ndi vakuchita. (Aroma 3:23) Bayibolu likamba kuti: “Lutirizgani kuzizipizgiyana kweniso kugowokiyana ndi mtima wosi chinanga munyaki wangaŵa ndi chifukwa chakudandawuliya vakukwaskana ndi munyaki.”—Akolose 3:13.

Mwaviyo, kugowoka ntchigaŵa chakukhumbika cha chanju ndipu kutovya “kuti ŵanthu akoliyanengi ukongwa.” (Akolose 3:14) Mwakukoliyana ndi vo webusayiti ya Mayo Clinic yikukamba, kugowoka kutovya kuti  . . .

  • Tichitiyengi anyidu vamampha, nge kuchitiya lisungu munthu yo watinangiya ndipuso kumuvwisa

  • Munthu waŵanaŵanengi umampha kweniso kuti waje pa ubwezi ndi Chiuta

  • Munthu waleki kusuzgika maŵanaŵanu, kufipa mtima, ndipuso kusunga vifukwa

  • Munthu waleki kutama matenda nga maŵanaŵanu

LEKANI KUJIMBA MULANDU. Kuleka kujimba mulandu “ntchinthu chakusuza ukongwa.” Kweni mwakukoliyana ndi vo magazini yinyaki yikukamba, kuleka kujimba mulandu nkhwakukhumbika ukongwa kuti munthu waleki kusuzgika maŵanaŵanu pamwenga kutamatama. (Disability & Rehabilitation) Kumbi ntchinthu wuli cho chingakuwovyani kuti muleki kujimba mulandu?

  • Mungalindizganga kuti muchitengi vinthu mwakufikapu cha, kweni muziŵengi kuti munangisengi vinthu vinyaki, nge mo tosi tichitiya.—Wakutaula 7:20

  • Musambirengi kutuliya pa vo mwanangisa kuti muzileki kuziviweleza

  • Jani akuzikira, chifukwa vinthu vinyaki vo munangisa pamwenga mijalidu yinyaki yiheni yo mwenayu, vingamala mwaliŵi cha.​—Aefeso 4:23, 24

  • Muchezengi ndi ŵanthu wo angakuchiskani, a maŵanaŵanu ngamampha, alisungu kweniso wo angakubisani cha asani mwanangisa.​—Nthanthi 13:20

  • Muzomerengi asani mwanangiya munthu ndipu mungasweranga cha kumupepeska. Asani muja pa chimangu ndi anyinu, muŵengi ndi chimangu cha mumtima.​—Mateyu 5:23, 24

FUNDU ZA MU BAYIBOLU ZITOVYA UKONGWA!

Patricia yo tamuzumbuwa kukwamba kwa nkhani iyi, wangwamba kugowoke anyaki wati wasambira Bayibolu. Iyu wangukamba kuti: “Ndikwiya so cha nge mo ndachitiyanga kali. Sonu ndisuzgika cha ndipu anyangu nawu asuzgika cha chifukwa cha nkharu yangu. Fundu za mu Bayibolu, zititiwovya kuziŵa kuti Chiuta watitiyanja ndipu watitikhumbiya vamampha.”

Munthu munyaki zina laki Ron wangukamba kuti: “Ndengavi mazaza ngakukaniziya vo anyangu aŵanaŵananga ndi kuchita. Kweni nthazi zakujikaniza ndamweni ndenga nazu. Ndinguwona kuti asani ndikhumba kuja pa chimangu ndi anyangu, ndakhumbikanga kuleka kusunga vifukwa. Ndingwamba kuwona kuti chimangu chipambana ukongwa ndi kusunga vifukwa. Mphambanu yaki njikulu ukongwa nge mo kuliri kumpotu ndi kumwera. Ndingaja cha malu ngosi ngaŵi ngenanga pa nyengu yimoza. Sonu nde ndi njuŵi yamampha.”

^ ndimi 8 Ko kwatuliya fundu izi: Webusayiti ya Mayo Clinic and Johns Hopkins Medicine ndipuso magazini ya Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology.