พจนานุกรมที่ใช้เวลาทำ 90 ปี
ในปี 1621 นักสำรวจชาวอิตาลีได้พบรูปแบบการจารึกที่ไม่รู้จักในซากปรักหักพังของเมืองเพอร์เซโพลิสของเปอร์เซียโบราณ. ช่วงศตวรรษที่ 19 นักโบราณคดีได้ขุดค้นในประเทศอิรักและพบคำจารึกที่คล้ายกันนั้นจำนวนมากบนแผ่นดินเหนียวและกำแพงราชวัง. คำจารึกที่พบนั้นเป็นภาษาเมโสโปเตเมียที่กษัตริย์ซาร์กอนที่ 2 กษัตริย์ฮัมมูราบี และกษัตริย์นะบูคัดเนซัรที่ 2 ใช้. คำจารึกเหล่านั้นเป็นอักษรรูปลิ่ม.
รูปแบบการจารึกนี้เป็นกุญแจสำคัญซึ่งช่วยให้เข้าใจอารยธรรมที่ยิ่งใหญ่ของเมโสโปเตเมียโบราณ. ผู้เชี่ยวชาญที่พยายามถอดความหมายของคำจารึกเหล่านี้จึงเห็นความจำเป็นที่จะมีพจนานุกรมที่ให้ความหมายครบถ้วนของภาษาอักคาด ซึ่งเป็นภาษาที่ใกล้เคียงกับภาษาถิ่นของอัสซีเรียและบาบิโลน.
โครงการจัดทำพจนานุกรมที่ยากนี้เริ่มดำเนินการในปี 1921 โดยสถาบันเกี่ยวกับตะวันออกแห่งมหาวิทยาลัยชิคาโก สหรัฐ และแล้วเสร็จ 90 ปีต่อมาในปี 2011. สิ่งที่ได้คือ พจนานุกรมภาษาอัสซีเรีย ชุดใหญ่ 26 เล่มที่มีมากกว่า 9,700 หน้า. พจนานุกรมนี้ครอบคลุมไปถึงภาษาต่าง ๆ และภาษาถิ่นที่ใช้ในซีเรีย ตุรกี อิรัก และอิหร่าน ตั้งแต่สามพันปีก่อนสากลศักราชจนถึงปีสากลศักราช 100.
พจนานุกรมภาษาอัสซีเรีย 26 เล่มที่มีมากกว่า 9,700 หน้า!
ทำไมพจนานุกรมนี้ครอบคลุมกว้างถึงขนาดนั้น? ทำไมจึงใช้เวลานานมากในการรวบรวม? และใครจะสนใจใช้พจนานุกรมนี้?
พจนานุกรมนี้ครอบคลุมเรื่องอะไรบ้าง?
กิล สไตน์ ผู้อำนวยการสถาบันเกี่ยวกับตะวันออกแห่งชิคาโกอธิบายว่า “พจนานุกรมนี้ไม่ได้เป็นเพียงการแปลความหมายของคำตามลำดับ.” แทนที่จะเป็นอย่างนั้น “โดยการให้รายละเอียดเกี่ยวกับประวัติและขอบเขตการใช้คำแต่ละคำ พจนานุกรมที่ไม่เหมือนใครนี้จึงเป็นสารานุกรมด้านวัฒนธรรมที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ สังคม วรรณกรรม กฎหมาย และศาสนา ของเมโสโปเตเมีย. พจนานุกรมนี้เป็นเครื่องมือค้นคว้าที่ขาดไม่ได้สำหรับผู้คงแก่เรียนไม่ว่าเขาจะอยู่ที่ไหนก็ตามซึ่งพยายามตรวจสอบคำจารึกเกี่ยวกับอารยธรรมเมโสโปเตเมีย.”
คณะผู้จัดทำตระหนักตั้งแต่แรกว่า “เพื่อจะให้ความหมายที่ถูกต้องของคำหนึ่ง จำต้องรวบรวมคำนั้นจากทุกที่ที่มีปรากฏ และรวมเอาข้อความแวดล้อมเท่าที่จำเป็นเพื่อระบุความหมายของคำนั้นที่อยู่ในบริบทใดบริบทหนึ่งหรือในการใช้แต่ละที่.” พจนานุกรมนี้จึงกลายมาเป็นแหล่งข้อมูลอ้างอิงและเป็นงานแปลของข้อความอักษรรูปลิ่มดั้งเดิมที่มีคำนั้นปรากฏอยู่.
มีการขุดค้นพบคำจารึกที่เป็นอักษรรูปลิ่มหลายล้านชิ้นตลอดสองศตวรรษที่ผ่านมา และคำจารึกได้กล่าวถึงหลายเรื่อง. ภาษาอัสซีเรีย-บาบิโลน หรือภาษาอักคาดเป็นภาษาสากลทางการทูตทั่วทั้งตะวันออกกลางโบราณ. นอกจากนั้น ผู้คนในแถบนั้นได้เขียนวรรณกรรม ทำการค้า ศึกษาคณิตศาสตร์ ดาราศาสตร์ และเวทมนตร์คาถา บัญญัติกฎหมาย ทำงานอาชีพ และปฏิบัติศาสนา. ดังนั้น งานเขียนในเรื่องเหล่านี้และเรื่องอื่น ๆ ให้ความรู้มากมายแก่เรา.
คำจารึกเหล่านี้ไม่ได้ให้ภาพอารยธรรมที่แปลกประหลาด. แมททิว สตอล์เพอร์ ศาสตราจารย์ด้านอัสซีเรียวิทยาแห่งมหาวิทยาลัยชิคาโก ผู้ซึ่งทำงานในโครงการนี้เป็นระยะ ๆ ตลอด 30 ปี กล่าวว่า “หลายสิ่งที่คุณเห็นเป็นเรื่องที่เข้าใจได้อย่างแท้จริง เช่น ผู้คนแสดงความกลัวและความโกรธ แสดงความรัก ถามหาความรัก.” เขากล่าวเพิ่มเติมว่า “มีคำจารึกของกษัตริย์ที่บอกว่าตัวเขายิ่งใหญ่แค่ไหน และมีคำจารึกของคนอื่นที่บอกว่ากษัตริย์เหล่านั้นไม่ได้ยิ่งใหญ่เลย.” และคำจารึกที่ขุดค้นพบในเมืองนูซี ประเทศอิรักในปัจจุบัน บันทึกรายละเอียดเกี่ยวกับข้อโต้แย้งทางกฎหมายในปัญหาต่าง ๆ ย้อนหลังไป 3,500 ปี เช่น เรื่องมรดกของแม่ม่าย การระบายน้ำเข้านา และการยืมลา.
งานนี้เสร็จสมบูรณ์แล้วไหม?
นักอัสซีเรียวิทยาจากทั่วโลกให้การสนับสนุนโครงการนี้. ทีมงานของสถาบันใช้เวลาหลายทศวรรษเพื่อรวบรวมบัตรคำที่อธิบายการใช้คำเกือบ 2,000,000 ใบ. พจนานุกรมเล่มแรกได้รับการพิมพ์ในปี 1956. ตั้งแต่นั้น อีก 25 เล่มก็ทยอยออกมา. พจนานุกรมทั้งชุดนี้จำหน่ายในราคาประมาณ 64,000 บาท แต่ข้อมูลทั้งหมดนี้มีให้อ่านแบบออนไลน์ โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายใด ๆ.
พจนานุกรมนี้ต้องใช้เวลา 90 ปีเต็มกว่าจะเสร็จ. ถึงกระนั้น คนที่ทำงานในโครงการที่ใหญ่โตนี้ยอมรับว่าพจนานุกรมนี้ยังไม่สมบูรณ์. บทความหนึ่งซึ่งอธิบายเรื่องนี้กล่าวว่า “พวกเขายังไม่รู้ความหมายของบางคำ และเนื่องจากมีการค้นพบใหม่ ๆ ตลอดเวลา งานนี้ . . . ยังทำอยู่ต่อไป.”
