Alu i mataupu o loo iai

Alu i le lisi o mataupu

Ia Puipuia Oe Lava Mai i Faamatalaga Sesē

Ia Puipuia Oe Lava Mai i Faamatalaga Sesē

 I aso nei, ua faigofie ona e maua le tele o faamatalaga nai lo o se isi lava taimi, e aofia ai faamatalaga e puipuia ai lou saogalemu ma lou soifua mālōlōina. Peitaʻi, e manaʻomia ona e faaeteete i faamatalaga sesē e pei o:

 O se faataʻitaʻiga, i le taimi o le faamaʻi o le KOVITI-19, na lapataʻia ai e le failautusi o Malo Aufaatasi lamatiaga o le tele o faamatalaga sesē ua soo ai le lalolagi. Na ia faapea mai, “Ua matuā tele fautuaga e lamatia ai e faatatau i le soifua mālōlōina ma se suāuu e maua mai i gata e togafitia ai maʻi. Ua tatou faalogo ma matamata i faasalalauga pepelo i leitiō ma televise. Ua matuā tele faamatalaga taufaasesē i luga o le Initaneti ua faateleina ai le feitagaʻi, ʻinoʻino ma le faailoga tagata.”

 O le mea moni, e lē fou le iai o faamatalaga sesē. Peitaʻi i aso nei, ua valoia i le Tusi Paia o le a iai “tagata amioleaga ma ē taufaasesē, e faateteleina pea lo latou leaga, o loo faasesē atu i nisi ma ua faasesēina foʻi i latou.” (2 Timoteo 3:1, 13) I aso nei e tatou te maua faamatalaga mai i le Initaneti, ma e faigofie ma vave ona tatou faasalalauina atu faamatalaga sesē e aunoa ma lo tatou iloaina. O le iʻuga, o le a faatumulia ai a tatou imeli, polokalame e fetalanoaaʻi ai i luga o le Initaneti ma tala fou i faamatalaga lē moni.

 E faapefea ona puipuia oe mai i tala ma faamatalaga taufaasesē? Seʻi iloilo nisi o mataupu silisili o le Tusi Paia e fesoasoani iā te oe.

  •   Aua le talitonu i mea uma e te vaai ma faalogo i ai

     Manatu o le Tusi Paia: “E faatuatua le tagata ua leai se poto masani i upu uma, a o le tagata e iai le utaga mamao, e na te iloilo lelei ona laasaga.”—Faataoto 14:15.

     E faigofie ona faasesēina i tatou pe a tatou lē faaeteete. O se faataʻitaʻiga, mātau faamatalaga o ata po o vitiō pupuu o loo faasalalau i le Initaneti, aemaise lava i polokalame e fetalanoaaʻi ai. E masani ona taʻua na ata ma vitiō o memes, lea e masani ona taliē ai. Peitaʻi, o na ata ma vitiō pupuu e faigofie ona suia pe aveesea ai lona uiga moni. E mafai e tagata ona faia vitiō o tagata moni lava o loo faia ni gaoioiga ma ni tala e latou te leʻi faia.

     “O le tele o faamatalaga sesē e maua e tagata suʻesuʻe i polokalame e fetalanoaaʻi ai i le Initaneti, o loo faailoa ai faamatalaga ua faauiga sesē e pei o le memes.”—Axios Media.

     Ia fesili ifo: ‘Pe e saʻo mea o loo taʻua i na tala pe na o ni tala e taliē ai?’

  •   Ia iloilo le puna o le faamatalaga

     Manatu o le Tusi Paia: “Ia tofotofo i mea uma.”—1 Tesalonia 5:21.

     A o leʻi talitonuina lenā tala pe lafo atu foʻi, e tatau ona faamautinoa e saʻo e tusa lava po o se tala ua lauiloa ma faasalalau soo. E faapefea?

     Ia iloilo pe e tatau ona maufaatuatuaina le puna o le faamatalaga. E ono faasalalau e kamupani faasalalau ma isi faalapotopotoga ni tala i se auala e lagolagoina ai o latou lava manatu, po o latou manatu i faiga faapolotiki. Ia faatusatusa tala fou e te maimoa ai ma tala fou mai i isi ala faasalalau. E iai taimi e ono faasalalau ai e au uō ni tala e lē saʻo i le imeli, feʻau tusitusia po o fesootaʻiga i le Initaneti e aunoa ma lo latou iloaina. O lea, aua neʻi talitonu i so o se faamatalaga seʻi vaganā ua iloilo muamua le puna moni o lenā faamatalaga.

     Ia faamautinoa e saʻo ma o se tala lata mai. Ia vaai i le aso na tusia ai lenā tala, faamautinoa e saʻo aʻiaʻi, ma ni faamaoniga maumaututū e lagolagoina ai. Ia matuā faaeteete pe afai e lavelave se tala ae foliga mai ua faamatalaina i se auala e sili ona faigofie, pe fai foʻi se tala ma le fuafuaga ina ia faagaee ai lagona o tagata.

     “I aso nei o le faamautinoa e saʻo faamatalaga e tatou te mauaina, e tai pei lona tāua o le fufulu mamā o lima.”—Sridhar Dharmapuri, o se ofisa sinia i Food Safety and Nutrition mo le Malo Aufaatasi.

     Ia fesili ifo: ‘Po o faasalalau e lenei tala fou mea moni po o manatu o ē o loo lipotia, pe faaituʻau le lipoti?’

  •   Ia taʻitaʻia i mea moni ae lē o mea e tatou te fia faalogo i ai

     Manatu o le Tusi Paia: “E valea o lē e na te faatuatuaina lona lava loto.”—Faataoto 28:26.

     E tele a ina tatou talitonu i faamatalaga e lagolagoina ai manatu e tatou te fia faalogo i ai. O le masani a kamupani e faagaoioia le Initaneti e latou te aumaia faamatalaga e tusa ma mea e fiafia ma fia iloa e tagata. Peitaʻi o mea e tatou te fia faalogo i ai, e masani lava e lē o mea na e manaʻomia ona tatou faalogo i ai.

     “E iai i tagata le tomai e faaalia ai le magafagafa ma le agalelei. Ae ona o mea e tatou te naunau ma faamoemoe i ai, po o tatou popolega ma uunaʻiga, e māfua ai ona tatou talia se faamatalaga o se mea moni na tupu pe a lagolagoina e lenā faamatalaga mea e tatou te mananaʻo e talitonu i ai.”—Peter Ditto, fomaʻi o le mafaufau.

     Ia fesili ifo: ‘Po o le māfuaaga ou te talitonuina ai lenei faamatalaga, ona o le mea tonu lava lea ou te manaʻo e talitonu i ai?’

  •   Ia taofia le faasalalau atu o faamatalaga sesē

     Manatu o le Tusi Paia: “Aua e te faia ni faamatalaga pepelo.”—Esoto 23:1.

     Ia manatua e iai le malosi i tala e tatou te faamatalaina atu i isi, e mafai ona taaʻina ai o latou mafaufau ma gaoioiga. E tusa lava pe tatou te avatu se tala lē saʻo e aunoa ma lo tatou iloaina, ae e iai lava ona aafiaga leaga.

     “O le mea e sili ona tāua e tatau ona e faia a o leʻi faamatalaina atu se tala i se isi, ia mafaufau muamua ma fesili ifo, ‘Po o oʻu mautinoa atoatoa e saʻo lenei tala ma pe tatau ona ou faamatalaina atu?’ Pe a faia e tagata uma lenā mea o le a faaitiitia ai le faasalalauina atu o tala sesē i le Initaneti.”—Peter Adams, o se sui peresitene sinia o le News Literacy Project.

     Ia fesili ifo: ‘Po o le māfuaaga ou te faamatalaina atu ai nei tala ona ou te iloa e saʻo?’