ROZDZIAŁ 26

Jak zapanować nad emocjami?

 JAK myślisz — czy ogień to coś dobrego, czy złego? Pewnie odpowiesz, że wszystko zależy od okoliczności. W zimowy wieczór ogień palący się w kominku daje upragnione ciepło. Ale buchający w sposób niekontrolowany mógłby szybko się rozprzestrzenić i zniszczyć cały dom.

Podobnie jest z emocjami. Gdy nad nimi panujesz, są bardzo pożyteczne — dzięki nim nawiązujesz na przykład bliskie przyjaźnie. Jednak gdy są niekontrolowane, mogą okazać się destruktywne — nie tylko dla ciebie, ale również dla twojego otoczenia.

W okresie dorastania niekiedy może tobą owładnąć uczucie złości lub przygnębienia. Jak ujarzmić takie emocje? Omówmy je po kolei.

Panowanie nad złością

Jeżeli ktoś cię źle potraktuje, nie jest łatwo poradzić sobie z poczuciem krzywdy i bólem. Niektórzy w takiej sytuacji tracą panowanie nad sobą. Jak mówi Biblia, są ‛skorzy do gniewu’ i ‛skłonni do złości’ (Przysłów 22:24; 29:22). Takie zachowanie to nie błahostka. Niepohamowany gniew mógłby popchnąć cię do postępowania, którego byś później żałował. Jak w takich okolicznościach zapanować nad uczuciami?

Najpierw obiektywnie przeanalizuj problem i zastanów się, czy nie mógłbyś się z nim uporać w swoim sercu (Psalm 4:4) *. Pamiętaj, że oddawanie „krzywdą za krzywdę” tylko pogorszy sytuację (1 Tesaloniczan 5:15). Po przemyśleniu sprawy i przedstawieniu jej  w modlitwie może się okazać, że zdołasz puścić urazę w niepamięć. Gdy tak zrobisz, złość prawdopodobnie ci przejdzie (Psalm 37:8).

A co wtedy, jeśli w dalszym ciągu masz poczucie krzywdy? W Biblii czytamy, że jest „czas milczenia i czas mówienia” (Kaznodziei 3:7). Może zatem warto porozmawiać z osobą, która cię zraniła? Jeżeli z jakichś względów nie jest to wskazane, opowiedz o tym, co czujesz, któremuś z rodziców lub dojrzałemu przyjacielowi. Gdyby ktoś celowo próbował ci dokuczać, tym bardziej postaraj się zachowywać wobec tej osoby taktownie.  Tabelka na stronie 221 pomoże ci przemyśleć, jak mógłbyś zareagować w sytuacjach, które zazwyczaj prowokują cię do impulsywnego działania.

Przede wszystkim módl się do Jehowy i proś Go, żeby pomógł ci wystrzegać się żywienia urazy do osoby, która cię skrzywdziła. Pamiętaj — nie możesz zmienić tego, co zaszło, ale masz wpływ na swoje reakcje. Jeżeli dasz się pochłonąć rozżaleniu, będziesz równie bezradny jak ryba złapana na wędkę. Pozwolisz, by ktoś inny kontrolował twoje myśli i emocje. Czy nie wolałbyś sam nad nimi panować? (Rzymian 12:19).

 Walka z przygnębieniem

„Ostatnio miewam dołki i jestem wiecznie z siebie niezadowolona” — mówi 16-letnia Laura. „Nic mnie nie cieszy. Wieczorami płaczę w poduszkę”. Młodzi mogą się czuć przytłoczeni różnymi zmartwieniami. Czy ty też się czymś martwisz? Oczekiwania rodziców, przyjaciół i nauczycieli, fizyczne oraz emocjonalne zmiany związane z dojrzewaniem albo poczucie niedopisania w jakiejś drobnej sprawie — wszystko to może powodować, że ogarnia cię smutek.

Niektórzy młodzi, szukając ulgi w cierpieniu emocjonalnym, uciekają się nawet do samookaleczeń *. Jeżeli też odczuwasz przymus wyrządzania sobie krzywdy, postaraj się znaleźć przyczynę. W wielu wypadkach jest to sposób odreagowywania jakiegoś stresu. Zadaj więc sobie pytanie: „Czy nie zadręczam się jakimś problemem, związanym chociażby z moją rodziną lub przyjaciółmi?”.

Jednym z najskuteczniejszych sposobów radzenia sobie z burzliwymi uczuciami jest zwierzenie się mamie, tacie lub dojrzałemu członkowi zboru, który może się okazać przyjacielem „urodzonym na czasy udręki” (Przysłów 17:17). Na przykład 16-letnia Liliana zwierza się dorosłym chrześcijankom. Mówi: „Ponieważ są ode mnie starsze, udzielają rozsądnych rad. Zaprzyjaźniłyśmy się” *. Dana, która ma 15 lat, opowiada, że w jej wypadku pomocne okazało się zwiększenie udziału w służbie kaznodziejskiej.  „To było najlepsze, co mogłam zrobić. Jeszcze nigdy nie byłam tak szczęśliwa!”

Co najważniejsze, gdy ogarnia cię smutek i przygnębienie, nie zapominaj o modlitwie. Psalmista Dawid, który dobrze poznał smak cierpienia, napisał: „Zrzuć swe brzemię na Jehowę, a on cię wesprze” (Psalm 55:22). Jehowa nie tylko doskonale wie, co przeżywasz, ale też się o ciebie troszczy (1 Piotra 5:7). Nawet jeśli sam siebie potępiasz, pamiętaj, że ‛Bóg jest większy niż twoje serce i wie wszystko’ (1 Jana 3:20). Rozumie lepiej niż ty sam, dlaczego nachodzą cię negatywne emocje, i może pomóc ci w ich przezwyciężeniu.

 Jeżeli przygnębienie nie mija, niewykluczone, że w grę wchodzi jakaś choroba, na przykład depresja *. Gdyby tak było, skontaktuj się z lekarzem. Ignorując problem, zachowywałbyś się jak ktoś, kto w czasie jazdy samochodem podkręca gałkę radia, żeby zagłuszyć stukanie w silniku. Znacznie lepiej jest zająć się problemem. Depresja nie jest niczym wstydliwym. Wielu młodych cierpiących na tę lub podobną chorobę odczuwa poprawę dzięki odpowiedniemu leczeniu.

Pamiętaj, że twoje emocje są jak ogień. Kiedy masz je pod kontrolą, są bardzo pożyteczne, ale jeśli tobą zawładną, mogą się okazać destruktywne. Dlatego trzymaj je w ryzach. To prawda, że niekiedy powiesz lub zrobisz coś, czego później będziesz żałować. Ale bądź cierpliwy. Z czasem nauczysz się panować nad swoimi emocjami.

W NASTĘPNYM ROZDZIALE

Czy jesteś perfekcjonistą? Jeśli tak, to jak możesz sobie radzić, gdy w czymś nie dopiszesz?

[Przypisy]

WERSET

„Nie dawaj się zwyciężyć złu, lecz zło dobrem zwyciężaj” (Rzymian 12:21).

WSKAZÓWKA

Codziennie opowiedz rodzicom o czymś miłym, co ci się przydarzyło — nawet jeśli był to drobiazg. Dzięki temu w razie pojawienia się poważnego problemu łatwiej ci będzie z nimi rozmawiać. A oni chętniej będą cię słuchać.

CZY WIESZ, ŻE...?

Jeżeli nie będziesz się zdrowo odżywiać i dbać o należyty odpoczynek, trudniej ci będzie panować nad emocjami.

PLAN DZIAŁANIA!

Negatywne uczucie, z którym najczęściej się zmagam, to: ․․․․․

Żeby nad nim zapanować, będę: ․․․․․

Sprawy, o które zapytam rodziców: ․․․․․

ZASTANÓW SIĘ

● Dlaczego niepohamowany gniew nie podoba się Bogu?

● Pod jakimi względami szkodziłbyś samemu sobie, gdybyś łatwo wpadał w złość?

● Jak możesz przezwyciężać przygnębienie?

[Napis na stronie 223]

„Najważniejsza była świadomość, że jest ktoś, komu naprawdę na mnie zależy, komu mogę się wygadać, gdy jestem w dołku” (Magda).

 [Tabela i ilustracje na stronie 221]

 Materiały ćwiczeniowe

Zapanuj nad gniewem

uzupełnij tabelkę

sytuacja

Kolega lub koleżanka z klasy wyśmiewa się ze mnie.

impulsywna reakcja

Odpłacam tą samą monetą.

lepsza reakcja

Puszczam kpiny mimo uszu i nie daję się sprowokować.

sytuacja

Siostra bez pytania „pożyczyła” sobie moje ulubione buty.

impulsywna reakcja

Też coś sobie od niej „pożyczam”.

lepsza reakcja

․․․․․

sytuacja

Rodzice mówią, że mam szlaban.

impulsywna reakcja

․․․․․

lepsza reakcja

․․․․․

[Ilustracja na stronie 220]

Kto żywi urazę, przypomina bezradną rybę złapaną na wędkę