CZY twoje małżeństwo znalazło się w podobnym punkcie? Może partner zawiódł twoje zaufanie, a może wasze życie zatruwają ciągłe kłótnie? Niewykluczone, że w tej sytuacji stwierdzasz: „Już się nie kochamy”, „Po prostu do siebie nie pasujemy” albo: „Zdecydowaliśmy się na ślub zbyt lekkomyślnie”. Co gorsza, możesz dojść do wniosku: „Chyba nie ma sensu tego dalej ciągnąć”.

Z taką decyzją nie należy się jednak śpieszyć. Trzeba ją dobrze przemyśleć. Rozwód nie rozwiązuje wszystkich problemów. Często oznacza tylko zamianę jednych kłopotów na drugie. Doktor Brad Sachs w swojej książce przestrzega: „Pary dążące do rozstania marzą o idealnym rozwodzie — liczą na to, że jednym ruchem zamkną rozdział życiowych burz i że zza chmur wyjrzy słońce. Ale to ułuda — podobnie jak idealne małżeństwo” (The Good Enough Teen). Koniecznie więc trzeba mieć pełny obraz sytuacji i patrzeć na rozwód realistycznie.

Biblia nie traktuje rozwodu lekko. Mówi, że dla Jehowy Boga porzucenie współmałżonka z błahych powodów, być może w celu związania się z kimś innym, jest krokiem zdradzieckim i nikczemnym (Malachiasza 2:13-16). Małżeństwo to związek trwały (Mateusza 19:6). Wiele małżeństw dałoby się uratować, gdyby tylko partnerzy byli bardziej skorzy do wybaczania (Mateusza 18:21, 22).

Jednocześnie Biblia dopuszcza rozwód i ponowne małżeństwo, ale tylko z jednego powodu — są nim pozamałżeńskie stosunki płciowe któregoś z partnerów (Mateusza 19:9). Jeśli więc dowiedziałeś się o niewierności drugiej strony, masz prawo się rozwieść. Nikt nie powinien narzucać ci swoich poglądów; również celem tego artykułu nie jest sugerowanie ci, co masz zrobić. Ostatecznie to ty będziesz żyć ze skutkami takiej czy innej decyzji — musisz zatem podjąć ją samodzielnie (Galatów 6:5).

W Biblii jednak czytamy: „Roztropny rozważa swe kroki” (Przysłów 14:15). Dlatego nawet gdy masz biblijne podstawy do rozwodu, powinieneś wnikliwie rozważyć ewentualne konsekwencje (1 Koryntian 6:12). „Niektórzy być może sądzą, że trzeba szybko coś postanowić” — mówi David * z Wielkiej Brytanii.  „Ale z własnego doświadczenia mogę powiedzieć, że konieczny jest czas na przemyślenie wszystkiego”.

Przeanalizujmy cztery ważne kwestie, które musisz wziąć pod uwagę. Zapoznając się z wypowiedziami osób po rozwodzie, zauważ, że choć nie uważają podjętej decyzji za błędną, to wskazują na wyzwania, z jakimi często trzeba się zmagać przez miesiące, a nawet lata.

Daniela z Włoch po 12 latach małżeństwa dowiedziała się, że mąż ma romans z koleżanką z pracy. „Kiedy dotarła do mnie ta informacja”, opowiada Daniela, „tamta kobieta była już w szóstym miesiącu ciąży”.

Po okresie separacji Daniela wystąpiła o rozwód. „Próbowałam uratować nasze małżeństwo, ale mąż dalej mnie zdradzał” — wspomina. Uważa, że podjęła słuszną decyzję. Nie kryje jednak: „Po rozstaniu znalazłam się w tragicznej sytuacji finansowej. Czasami przychodził wieczór, a ja nie miałam co jeść. Wypijałam tylko szklankę mleka”.

Maria z Hiszpanii, która ma za sobą podobne przeżycia, opowiada: „Nie dość, że mój eks-mąż w ogóle nie pomaga nam finansowo, to jeszcze muszę ciężko pracować, żeby spłacić jego długi. Poza tym byłam zmuszona wyprowadzić się z wygodnego domu do małej klitki w niebezpiecznej dzielnicy”.

Już chociażby te relacje pokazują, że dla kobiety rozpad małżeństwa często kończy się drastycznym obniżeniem stopy życiowej. Siedmioletnie europejskie badania ujawniły, że po rozwodzie dochody mężczyzn zwiększały się o 11 procent, a w wypadku kobiet zmniejszały o 17 procent. Prowadząca badania Mieke Jansen komentuje: „Sytuacja niektórych kobiet jest naprawdę ciężka, ponieważ zmagając się z traumą rozwodu, muszą jednocześnie zapewnić opiekę dzieciom i znaleźć pracę”. W londyńskiej gazecie The Daily Telegraph podano, że zdaniem niektórych adwokatów takie konsekwencje „zmuszają ludzi, by dwa razy pomyśleli, zanim się rozejdą”.

Skutki, z jakimi musisz się liczyć: Niewykluczone, że i w twoim wypadku rozwód będzie oznaczać zmniejszenie dochodów, a także przeprowadzkę. Jeśli dzieci pozostaną przy tobie, może ci być trudno zarabiać na utrzymanie i odpowiednio się o nie troszczyć (1 Tymoteusza 5:8).

„Niewierność męża była dla mnie strasznym szokiem” — mówi Brytyjka imieniem Jane. „Byłam też zdruzgotana, że zdecydował się nas zostawić”. Jane się rozwiodła. Jest przekonana, że postąpiła słusznie, ale stwierdza: „Niełatwo być jednocześnie mamą i tatą. Wszystkie decyzje musiałam podejmować sama”.

W podobnej sytuacji znalazła się Graciela z Hiszpanii. „Przyznano mi wyłączną opiekę nad 16-letnim synem” — mówi. „Ale wiek dojrzewania to bardzo trudny okres, a ja nie byłam przygotowana do wychowywania syna w pojedynkę. Przepłakałam wiele dni i nocy. Uważałam, że nie sprawdzam się jako matka”.

Gdy sąd przyznaje prawo do opieki obojgu rodzicom, może się wyłonić innego rodzaju problem — konieczność uzgadniania różnych drażliwych kwestii, takich jak wydatki na dziecko, pory spotkań czy utrzymywanie dyscypliny. Christine, rozwiedziona matka z USA, nadmienia: „Niełatwo tak ułożyć stosunki z byłym mężem, żeby jakoś ze sobą współpracować. W grę wchodzi tyle emocji, że jeśli nie trzymasz ich na wodzy, dziecko szybko stanie się narzędziem w waszych rozgrywkach”.

Skutki, z jakimi musisz się liczyć: Decyzja sądu co do opieki nad dziećmi niekoniecznie będzie zgodna z twoimi oczekiwaniami. Jeśli przyjdzie ci sprawować opiekę wspólnie z byłym partnerem, nie zawsze łatwo będzie się porozumieć we wspomnianych wcześniej kwestiach, takich jak czas spędzany z dzieckiem czy środki na utrzymanie.

Mark z Wielkiej Brytanii wybaczył żonie niewierność, lecz jego problemy się nie skończyły. „Gdy zdradziła mnie po raz drugi, nie mogłem znieść myśli, że mogłoby się to jeszcze kiedyś powtórzyć” — wyznaje. Mark przeprowadził rozwód, jednak nie przestał kochać byłej żony. Opowiada: „Kiedy ktoś ją krytykuje, może myśli, że mi pomaga, ale wcale tak nie jest. Miłość nie wygasa z dnia na dzień”.

 Również wspomniany wcześniej David ku swej rozpaczy odkrył, że żona związała się z innym mężczyzną. Mówi: „Początkowo nie mogłem w to uwierzyć. Nie wyobrażałem sobie życia bez niej i dzieci”. Zdecydował się na rozwód, ale ogarnęło go zwątpienie co do przyszłości. Wyznaje: „Zacząłem się zastanawiać, czy ktoś może mnie szczerze pokochać i czy ponowne małżeństwo nie skończy się tak samo. Stałem się nieufny”.

Rozwód wyzwala całą gamę emocji. Z jednej strony może się okazać, że wciąż kochasz osobę, z którą tworzyłeś „jedno ciało” (Rodzaju 2:24). Z drugiej — zapewne będziesz czuł się rozgoryczony. Graciela opowiada: „Nawet po kilku latach człowiekowi wciąż doskwiera poczucie zagubienia, upokorzenia i bezradności. Gdy przypominają się miłe chwile z okresu małżeństwa, myślisz: ‚Tyle razy mi mówił, że nie mógłby beze mnie żyć. Czy cały czas kłamał? Dlaczego tak się to skończyło?’”.

Skutki, z jakimi musisz się liczyć: Sposób, w jaki potraktował cię współmałżonek, może jeszcze przez długi czas budzić w tobie gniew i urazę. Czasami może cię też przytłaczać uczucie osamotnienia (Przysłów 14:29; 18:1).

José z Hiszpanii tak opisuje, co spotkało jego rodzinę: „To był cios w samo serce. Najgorsza była chwila, kiedy odkryłem, że ten trzeci to mąż mojej rodzonej siostry. Po prostu odechciało mi się żyć”. Ale również synowie José — dwu- i czteroletni — bardzo przeżyli to, co się stało. José opowiada: „Nie mogli pojąć, co się dzieje. Nie rozumieli, dlaczego mama zamieszkała z wujkiem i dlaczego my przenieśliśmy się do babci i cioci. Gdy musiałem gdzieś wyjść, pytali: ‚Kiedy wrócisz?’ albo prosili: ‚Tatusiu, nie zostawiaj nas!’”.

W ferworze walki rozwodowej często zapomina się o cierpieniach dzieci. Ale co wtedy, gdy rodzice po prostu nie potrafią ze sobą  żyć? Czy w takim wypadku rozwód nie jest dla dzieci lepszym rozwiązaniem? W ostatnich latach zaczęto podważać ten pogląd — zwłaszcza gdy w grę nie wchodzą jakieś skrajne problemy małżeńskie. W pewnej książce poświęconej tej tematyce napisano: „Mnóstwo dorosłych, którzy tkwią w pułapce bardzo nieszczęśliwego małżeństwa, mogłoby ze zdziwieniem odkryć, że ich dzieci są w miarę zadowolone. Dopóki rodzina jest razem, nie przejmują się tym, że mama i tata śpią w osobnych łóżkach” (Judith Wallerstein, Julia Lewis i Sandra Blakeslee, The Unexpected Legacy of Divorce).

Oczywiście syn lub córka często zdaje sobie sprawę z konfliktu między rodzicami, a napięte stosunki między nimi mogą niekorzystnie wpłynąć na młody umysł i serce. Ale założenie, że rozwód niejako automatycznie wyjdzie dzieciom na dobre, mogłoby być błędne. „Nawet jeśli związek jest daleki od ideału, małżeństwo tworzy strukturę, która najwyraźniej pomaga karcić dzieci w sposób konsekwentny i umiarkowany, a właśnie na taki rodzaj dyscypliny dobrze reagują” — napisały Linda Waite i Maggie Gallagher w książce The Case for Marriage (W obronie małżeństwa).

Skutki, z jakimi musisz się liczyć: Rozwód może się negatywnie odbić na dzieciach, zwłaszcza jeśli nie zachęcasz ich do utrzymywania zdrowych relacji z twoim byłym współmałżonkiem (zobacz ramkę  „Między młotem a kowadłem”).

W artykule tym omówiliśmy cztery kwestie, które powinien wziąć pod uwagę każdy, kto myśli o rozwodzie. Jak już wspomnieliśmy, jeśli twój współmałżonek dopuścił się zdrady, decyzja należy do ciebie. Cokolwiek wybierzesz, bądź świadomy konsekwencji. Poznaj problemy, których trzeba się spodziewać, i przygotuj się, że będziesz musiał stawić im czoła.

Być może jednak po przemyśleniu wszystkiego dojdziesz do wniosku, że warto podjąć trud, by ratować małżeństwo. Ale czy da się jeszcze coś zrobić?