Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

NSHAPITA WA TSHITEMA

Tudi mu ‘matuku a ku nshikidilu’ anyi?

Tudi mu ‘matuku a ku nshikidilu’ anyi?
  • Mmalu kayi a mu matuku etu aa akavua Bible mumanyishe?

  • Bible udi wamba tshinyi bua bantu ba mu ‘matuku a ku nshikidilu’?

  • Bible udi umanyisha malu malenga kayi bua ‘matuku a ku nshikidilu’?

1. Nkuepi kutudi mua kumanyina malu a matuku atshilualua?

PAUDI uteleja ngumu ku tshisanji anyi ku televizion, ukadiku mudiebeje ne: ‘Buloba ebu budi buya penyi’ anyi? Malu makole adi enzeka mu tshimpitshimpi ne muntu nansha umue kêna mua kumanya tshienzeka makelela to. (Yakobo 4:14) Kadi, Yehowa yeye mmumanye. (Yeshaya 46:10) Dîyi diende dikavua dimanyishe kale ki nganu malu mabi adi enzeka mu matuku etu aa to, kadi kabidi malu malenga ikala ne bua kuenzeka mu matuku makese emu.

2, 3. Bayidi ba Yezu bakamuela lukonko kayi? Wakabandamuna tshinyi?

2 Yezu Kristo wakakula bua Bukalenge bua Nzambi buikala ne bua kujikija malu mabi ne kuvuija buloba mparadizu. (Luka 4:43) Bantu bavua basue kumanya dituku dialua Bukalenge ebu. Tshilejilu, bayidi ba Yezu bakamukonka ne: ‘Utuambile tshimanyinu tshia pawalua tshiakabidi ne tshia ku nshikidilu kua tshikondo etshi.’ (Matayo 24:3) Yezu wakabandamuna ne: amu Yehowa Nzambi nkayende ke uvua mumanye dituku dikala nshikidilu wa tshikondo etshi ne bua kulua. (Matayo 24:36) Tshidibi, Yezu wakamanyisha malu avua ne bua kuenzeka pa buloba kumpala kua Bukalenge ebu kupeshabu bantu ditalala ne bupole. Malu au adi munkatshi mua dikumbana lelu’eu!

3 Kadi kumpala kua tuetu kumona malu adi aleja ne: tudi ‘ku nshikidilu kua tshikondo etshi,’ tuanji kuakula bua mvita ivua muntu nansha umue pa buloba kayi mua kumona. Mvita eyi yakenzeka mu diulu, kadi bipeta biayi bidi bitulenga.

MVITA IDI YENZEKA MU DIULU

4, 5. (a) Ntshinyi tshiakenzeka mu diulu diakamue pavua Yezu mulue Mukalenge? (b) Bilondeshile Buakabuluibua 12:12, mbipeta kayi biakamueneka kunyima kua mvita ivua mienzeke mu diulu?

4 Nshapita wa 8 uvua mumvuije ne: Yezu Kristo wakalua Mukalenge mu diulu mu tshidimu tshia 1914. (Danyele 7:13, 14) Mutantshi mukese pashishe wakenza bualu kampanda. Bible udi wamba ne: ‘Mvita minene yakenzeka mu diulu; Mikaele [dîna dikuabu dia Yezu] ne banjelu bende bakaya kuluangana mvita ne dragon [Satana Diabolo]; ne dragon ne banjelu bende bakaluangana nabu.’ * Bakatshimuna Satana ne banjelu bende babi (bademon) ne bakabipata mu diulu, kuluabu pa buloba. Banjelu ba lulamatu bakasanka pakipatabu Satana ne bademon bende mu diulu. Kadi pa buloba, bantu kabavua mua kupeta disanka edi to. Bible udi wamba ne: ‘Mulawu wikale pa buloba, bualu bua Diabolo wakupueka kunudi, muikale ne tshiji tshikole, mumanye ne: Udi ne musangu muipi.’​—Buakabuluibua 12:7, 9, 12.

5 Tangila tshivua ne bua kuenzeka panyima pa mvita eyi. Bu muvua Satana ne tshiji tshikole, wakatuadila bantu badi pa buloba mulawu anyi makenga. Anu mutuabimona, lelu’eu tudi mu matuku a mulawu au. Kadi matuku aa neikale makese. Nansha Satana mmumanye pende bualu ebu. Bible udi ubikila tshikondo etshi ne: ‘matuku a ku nshikidilu.’ (2 Timote 3:1) Tudi ne bua kuikala ne disanka bualu Nzambi mmusue kumusha malu mabi a Diabolo pa buloba. Tukonkononayi amue malu avuabu bamanyishe mu Bible adi enzeka lelu. Malu aa adi aleja ne: tudi mu matuku a ku nshikidilu, kabidi ne: Bukalenge bua Nzambi nebutuadile bantu badi banange Yehowa masanka a kashidi. Tuanji kumona malu anayi a mu tshimanyinu avua Yezu muambe ne: neenzeke mu tshikondo tshitudi etshi.

MALU MANENE A MU MATUKU A KU NSHIKIDILU

6, 7. Mmunyi mudi mêyi a Yezu adi atangila mvita ne biyole akumbana lelu?

6 ‘Tshisamba tshikuabu netshiluangane ne tshinga, bukalenge bukuabu nebuluangane ne bunga.’ (Matayo 24:7) Mbashipe bantu miliyo ne miliyo mu bidimu 100 bishale ebi. Mufundi kampanda wa malu a kale wa mu Grande-Bretagne wakamba ne: “Mbashipe bantu mu bidimu bia 1900 kupita bikondo bikuabu bionso. . . . Bivua bidimu bivua mvita miambulangane, bualu kuvua anu miaba ivua mvita yenzeka nansha muvuaku kumueneka bikondo bîpi ne bikese menemene bia ditalala.” Luapolo lua bulongolodi kampanda ludi luamba ne: “Bantu bungi misangu isatu mbafue mu mvita ya mu bidimu bia 1900 kupita mu mvita yonso itu mienzeke kubangila mu bidimu lukama bia kumpala too ne mu tshidimu tshia 1899.” (Worldwatch Institute) Bantu bapite pa miliyo 100 mbafue mu mvita katshia mu tshidimu tshia 1914. Bakuabu miliyo mivule badi mu bupele ne badi bakenga bualu mbafuishe bantu mu mvita. Pamuapa ukadi pebe mufuishe muntu mushindu eu.

7 ‘Biyole nebikaleku.’ (Matayo 24:7) Badi baleja ne: bungi bua biakudia mbuvule bikole munkatshi mua bidimu 30 bishale ebi. Tshidibi, biyole bia nzala bidi bitungunuka bualu bantu ba bungi kabena ne makuta makumbane a kusumba biakudia anyi kabena ne miaba ya kudima to. Bantu bapite bungi batu mu nzala itu kayiyi ijika. Bulongolodi bua Makanda a Mubidi budi buamba ne: didia dibi ditu dishipesha bana bapite pa miliyo itanu tshidimu tshionso etshi.

8, 9. Ntshinyi tshidi tshileja ne: milayi ya Yezu idi itangila bikumina ne masama mmilelela?

8 “Bikumina bikole nebienzeke.” (Luka 21:11, MMM) Bilondeshile bulongolodi bukuabu, katshia ku 1990 kudi kuenzeka bikumina bitue ku 17 tshidimu tshionso bidi ne bukole bua kunyanga nzubu minene ne kuenzeja mitanta mu buloba. (U.S. Geological Survey) Nkuenzeke kabidi tshidimu tshionso bikumina bidi ne bukole bua kubumbula nzubu minene. Tshikandakanda kampanda tshidi tshiamba ne: “Bikumina mbishipe bantu binunu nkama ne nkama mu bidimu 100 bishale ebi, ne dimanya malu a biamu ndikepeshe anu kakese menemene bungi bua bantu badi bafua.”

9 ‘Bipupu nebikaleku.’ (Luka 21:11) Nansha mudi malu a diondopangana maye kumpala bikole, masama a kale ne a lelu adi akengesha bantu. Luapolo kampanda ludi luamba ne: masama 20 mamanyike bimpe (bu mudi: disama dia tshiadi, malaria ne kolera anyi munda kasulu) mmalue masama a tshibidilu mu bidimu bidi panshi ebi, ne masama adi kaayi ne buanga adi enda avula. Mu kuamba kuimpe, mpindieu kudi masama mapiamapia mapite pa 30. Amue a kudiwu kaena ne buanga to, ne atu ashipa bantu bikole.

BANTU BA MU MATUKU A KU NSHIKIDILU

10. Mmalu kayi adi mu 2 Timote 3:1-5 audi umona mu bantu lelu’eu?

10 Pa kumusha malu manene adi enzeka pa buloba lelu, Bible wakadianjila kumanyisha kabidi ne: bantu ba mu matuku a ku nshikidilu nebikale wabu mushindu. Mupostolo Paulo wakaleja muikala bantu ba bungi. Tshilejilu, tudi tubala mu 2 Timote 3:1-5 ne: ‘Palua matuku a ku nshikidilu, malu makole nealue.’ Mu tshikoso, mupostolo Paulo wakamba ne: bantu ba mu matuku a ku nshikidilu nebikale

  • badisu

  • banangi ba biuma

  • kabayi batumikila baledi babu

  • kabayi ne tshijila

  • kabayi banangi ba bana babu

  • kabayi mua kudikanda

  • bena luonji

  • banangi ba masanka, kabayi banangi ba Nzambi

  • nebikale ne tshimuenekelu tshia buimpe bua Nzambi, kadi bamane kudiwula bukoke buabu

11. Mmunyi mudi Musambu wa 92:7 umvuija tshikala ne bua kufikila bantu babi?

11 Ke mudi bantu nunku muaba uudi musombele anyi? Eyowa. Miaba yonso kudi bantu badi ne bikadilu bibi. Bidi bileja ne: Nzambi ukadi pa kuangata malu mu bianza, bualu Bible udi wamba ne: ‘Biavula bantu babi bu mudi mashinde atoloka, ne bikala benji ba malu mabi bonso ne diakalengele, budi bua bobu kujimijibua tshiendelele.’​—Musambu 92:7.

MALU MALENGA!

12, 13. Mmunyi mudi ‘dimanya dilelela’ divulangane mu ‘tshikondo etshi tshia ku nshikidilu’?

12 Bushuwa, matuku a ku nshikidilu mmuule tente ne makenga anu muvua Bible mudianjile kuamba. Nansha nanku, mu tshikondo tshibi etshi, kudi malu malenga adi enzeka munkatshi mua batendeledi ba Yehowa.

13 Mukanda wa Danyele wakamanyisha ne: ‘Dimanya dilelela nedivulangane.’ Ndîba kayi divua dimanya edi ne bua kuvulangana? Mu ‘tshikondo tshia ku nshikidilu.’ (Danyele 12:4, NW) Nangananga katshia ku 1914, Yehowa mmuambuluishe bantu badi ne dijinga dilelela dia kumuenzela mudimu bua kumvua Bible bimpe. Tshilejilu, mbafike ku diumvua mushinga udi nawu dîna dia Nzambi ne malu adiye mulongolole, mulambu wa tshia-bupikudi wa Yezu Kristo, muaba utu bafue baya ne dibishibua dia bafue. Mbalonge kabidi mua kuikala ne nsombelu muimpe udi utumbisha Nzambi. Mbumvue kabidi bimpe tshienza Bukalenge bua Nzambi ne muikalabu mua kushintulula malu pa buloba. Batu benza tshinyi ne dimanya edi? Lukonko elu ludi lutufikisha ku mulayi mukuabu udi ukumbana mu matuku a ku nshikidilu aa.

‘Nebambile bantu bonso ba pa buloba lumu luimpe elu lua bukalenge.’​—Matayo 24:14

14. Mmushindu kayi udibu bayisha lumu luimpe lua Bukalenge lelu’eu? Mbanganyi batu baluyisha?

14 Yezu Kristo wakamba mu mulayi wende udi wakula bua ‘nshikidilu kua tshikondo etshi’ ne: ‘Nebambile bantu bonso ba pa buloba lumu luimpe elu lua bukalenge.’ (Matayo 24:3, 14) Badi bamanyisha lumu luimpe lua Bukalenge (tshidi Bukalenge, tshikalabu ne bua kuenza ne mua kupeta masanka afuminaku) mu matunga mapite pa 230 ne mu miakulu mipite pa 400 pa buloba bujima. Bantemu ba Yehowa miliyo mivule badi bayisha lumu luimpe lua Bukalenge ebu ne lukunukunu luonso. Bantemu aba mbafumine mu ‘matunga onso, ne bisamba bionso ne bantu bonso ne miakulu yonso.’ (Buakabuluibua 7:9) Bantemu batu balonga Bible ne bantu ba bungi badi basue kumanya tshitu Bible ulongesha menemene, kabayi babafutshisha mfranga to. Bushuwa, edi ndikumbana dia dikema dia mulayi eu, nangananga bualu Yezu wakamba ne: ‘Bantu bonso nebakine’ bena Kristo balelela!​—Luka 21:17.

NEWENZE TSHINYI?

15. (a) Udi witaba ne: tudi mu matuku a ku nshikidilu anyi? Bua tshinyi? (b) ‘Nshikidilu’ neumvuije tshinyi bua bantu badi babenga kutumikila Yehowa ne bua aba badi bakokela Bukalenge bua Nzambi?

15 Bu mudi milayi ya bungi ya mu Bible yenda ikumbana lelu, kuena umona ne: tudi mu matuku a ku nshikidilu anyi? Pajikijabu kuyisha lumu luimpe bu mudi Yehowa musue, ‘nshikidilu’ nealue bushuwa. (Matayo 24:14) ‘Nshikidilu’ udi umvuija dîba dikala Nzambi ne bua kujikija bubi buonso pa buloba. Yehowa neatume Yezu ne banjelu bua kubutula bantu bonso badi babenga kutumikila dîyi diende ku bukole. (2 Tesalonike 1:6-9) Satana ne bademon bende kabakudinga kabidi bantu to. Pashishe, Bukalenge bua Nzambi nebutuadile bantu badi babukokela masanka a bungi be!​—Buakabuluibua 20:1-3; 21:3-5.

16. Mmalu kayi a mushinga audi ne bua kuenza?

16 Bu mudi nshikidilu wa tshikondo tshia Satana etshi pabuipi, tudi ne bua kudiebeja ne: ‘Ntshinyi tshindi ne bua kuenza?’ Mbimpe kutungunuka ne kulonga bia bungi pa bidi bitangila Yehowa ne mikenji yende. (Yone 17:3) Ikala ulonga Bible ne muoyo umue. Ikala udisangisha ne bantu badi basue kuenza disua dia Yehowa. (Ebelu 10:24, 25) Utungunuke ne kupeta dimanya divule didi Yehowa Nzambi upesha basadidi bende pa buloba bujima ne ulekele malu onso adi kaayi asankisha Nzambi.​—Yakobo 4:8.

17. Bua bantu ba bungi, bua tshinyi dibutuka dia bantu babi nedilue anu bu muivi?

17 Yezu wakamba ne: bantu ba bungi nebalengulule tshijadiki tshidi tshileja ne: tudi mu matuku a ku nshikidilu. Dibutuka dia bantu babi nedilue mu tshimpitshimpi. Bua bantu ba bungi, nedilue anu bu patu muivi ulua butuku. (1 Tesalonike 5:2) Yezu wakamba ne: ‘Bu muvuabi bienzeke mu matuku a Noa, ke muenzekabi pafika Muana wa muntu. Matuku avua mvula wa kabutu kayi muanji kuloka, bantu bavua badia, banua, baselangana, baselesha bana babu ba bakaji, too ne ku dituku divua Noa mubuele mu buatu. Bantu kabavua bamanye bualu too ne pakalua mvula kubabutula bonso. Ke muafika Muana wa muntu nanku.’​—Matayo 24:37-39, MMM.

18. Mbualu kayi buvua Yezu muambe butudi ne bua kulonda ne muoyo mujima?

18 Ke bualu kayi Yezu wakambila bavua bamuteleja ne: ‘Nudilame bimpe, bua mitshima yenu kayinemi ne mudi ne bunuavi ne malu a pa buloba, ne bua dituku adi kadilu kunudi lukasa bu buteyi: Bualu bua dituku adi nedilue kudi bonso badi bashikame pa buloba buonso. Tabalayi misangu yonso, nutendelele Nzambi bua kuikala ne bukole bua kupanduka mu malu aa onso alualua, ne bua kuimana [anyi kuanyishibua] ku mêsu kua Muana wa muntu.’ (Luka 21:34-36) Mbimpe kulonda mêyi a Yezu aa ne muoyo mujima. Bua tshinyi? Bualu bantu badi Yehowa Nzambi ne Yezu Kristo “Muana wa muntu” banyisha badi ne ditekemena dia kupanduka ku nshikidilu wa tshikondo tshia Satana etshi ne kupeta muoyo wa tshiendelele mu bulongolodi bupiabupia ne buimpe bukadi pabuipi!​—Yone 3:16; 2 Petelo 3:13.

^ tshik. 4 Bua kumanya malu adi aleja ne: Mikaele ndîna dikuabu dia Yezu Kristo, bala Tshisakidila “Mikaele muanjelu mutambe bakuabu bunene nnganyi?