1. ¿Mbaʼérepa ojaheʼojoa umi hénte Silópe?

SAMUEL ohecha mbaʼéichapa umi hénte oñembyasy ha ojaheʼojoa Silópe. ¿Mbaʼérepa oĩ hikuái upéicha? Haʼekuéra oñorairõ kuri umi filistéo kóntrape ha 30.000 isrraelíta voi omano. Hiʼarive omanóma voi kuri 4.000 isrraelíta pe gérra oiko vaʼekuépe upe mboyvemi. Hetágui omano iména, iñermáno ha imembykuéra. Avei heta mitã anga opyta tyreʼỹ (1 Sam. 4:1, 2, 10).

2, 3. ¿Mbaʼépa oiko ajeve opáma Israel rekomimbipa?

² Upe tiémpope umi isrraelítare oikóma voi hetaiterei mbaʼe vai ojoapykueripa. Ñepyrũrã Elí raʼykuéra iñañaitéva, Hofní ha Finehás, oguenohẽ tavernákulogui pe árka del pákto oĩva pe lugár imarangatuvehápe ha ogueraha ñorairõhápe. Umi isrraelíta oimoʼã oganataha ogueraháramo pe árka orrepresentáva Ñandejára oĩha hendivekuéra. Péro tuicha ojavy hikuái, upéva ndahaʼéi peteĩ amuléto ikatútava omogana chupekuéra. ¿Mbaʼépa oiko upe rire? Umi isrraelíta operde, umi filistéo ojuka Elí raʼykuérape ha ogueraha pe árka del pákto (1 Sam. 4:3-11).

³ Upe árka ningo hetaiterei áñorema oĩ pe tavernákulope Silópe, upévare Elí oikuaávo umi filistéo ogueraha hague, hoʼa oguapyhágui ha omano, orekópe 98 áño. Avei peteĩ inuéra iviúda ramóva omano upe árape imembykuévo. Ha omanombotaitévo heʼi: “Israel rekomimbipa opáma”. Chupekuéra g̃uarã Siló ndahaʼemoʼãvéima yma guaréicha pe árka del pákto reheʼỹ (1 Sam. 4:12-22).

4. ¿Mbaʼépa ñahesaʼỹijóta ko kapítulope?

⁴ ¡Oiménepa omoñeñandu vaiete Samuélpe umi mbaʼe oikóva! Upéicharamo jepe, haʼe oikuaa ojerovia mbarete vaʼerãha ikatu hag̃uáicha oipytyvõ umi isrraelítape oĩ porã jey  hag̃ua Ñandejárandi, ha péicha Jehová oñangareko jey hag̃ua hesekuéra. Ñande avei jahasa koʼág̃arupi heta mbaʼe ikatúva ñanemoñeñandu vai ha omokangy ñande jerovia, upévare iporãta jahechami mbaʼéichapa ikatu ñanepytyvõ Samuel ehémplo.

5, 6. ¿Mbaʼépa omombeʼu la Biblia oiko hague umi filistéo rehe, ha mbaʼépa ojapo Samuel upe aja?

⁵ La Biblia omombeʼu mbaʼéichapa ojekastiga umi filistéope ogueraha haguére pe árka, ha ndailadovéimarõ hikuái omeʼẽ jey umi isrraelítape. Upéva oiko rire, veinte áño haguépe ae oñeñeʼẽ jey proféta Samuel rehe (1 Sam. 7:2). Péro, ¿mbaʼépa ojapo rakaʼe oikóvo upe aja? Jahechamína.

⁶ La Biblia omombeʼu, pe gérra mboyve ‘Samuel siémpre oñemoñeʼẽ hague umi Israelguápe’ (1 Sam. 4:1). Ha veinte áño rire, heʼi osegínte hague ojapo oikóvo upéva. Avei omombeʼu Samuel ojepokuaa hague káda áño ovisita mbohapy siuda oĩvape Israélpe osolusiona hag̃ua umi provléma ha oñemoñeʼẽ hag̃ua umi héntepe. Upéi oho jey hógape, opytáva Ramápe (1 Sam. 7:15-17). Upéicharõ jaʼekuaa Samuel osegi hague ombaʼapo Jehová servísiope umi veinte áño aja.

7, 8. a) ¿Mbaʼépa heʼi Samuel umi isrraelítape oñehaʼãmbaite rire hesekuéra veinte áño aja? b) ¿Mbaʼépa ojapo umi isrraelíta ohendu rire Samuélpe?

⁷ Umi isrraelíta ohechávo mbaʼéichapa Hofní ha Finehás, hekokyʼa ha ikorrúpto, ndojeroviavéi hikuái Jehováre ha omombaʼeguasu umi taʼanga. Samuel katu veinte áño aja oñehaʼãmbaite hesekuéra, ha heʼi: ‘Oiméramo pende pyʼaite guive peñemoag̃uise jey [Jehováre], peipeʼa umi diós guaʼu ha Astorétpe pende apytégui. Pejerovia [Jehováre] ha peservi chupe añoite, Haʼe pendesalva hag̃ua umi filistéo poguýgui’ (1 Sam. 7:3).

⁸ Umi isrraelíta heta ohasa asy vaʼekue ‘umi filistéo poguýpe’. Hetaiterei soldádoma omano chuguikuéra, ha upévare umi iñenemígo oimoʼã ikatuha ohuga hesekuéra  igustoitépe ha avave ndokastigamoʼãiha chupekuéra. Péro Samuel heʼi umi isrraelítape oñemoag̃ui jeýramo Jehováre, ikatutaha osẽ umi filistéo poguýgui. Upémarõ haʼekuéra omombopa umi taʼanga omombaʼeguasúva, ojerovia jey ‘Jehováre ha oservi chupe añoite’. Samuel ovyʼaiterei upévare ha ojapo peteĩ aty guasu Mizpápe, opytáva nórte gotyo Jerusalénpe. Upépe haʼekuéra oajuna ha ohechauka Jehovápe oñarrepentiha umi mbaʼe vai ojapo vaʼekuére (elee 1 Samuel 7:4-6).

9. ¿Mbaʼépa ojaposemoʼã umi filistéo, ha mbaʼépa ojapo umi isrraelíta oikuaávo upéva?

⁹ Umi filistéo oikuaávo umi isrraelíta oñembyatypaha Mizpápe, oho ojukapa hag̃uáicha chupekuéra. Umi Israelgua oikuaávo upéva, okyhyjeterei ha heʼi Samuélpe ojerure hag̃ua Jehovápe toipytyvõmi chupekuéra. Upémarõ haʼe oñemboʼe ha osakrifika peteĩ animál Ñandejárape, ha oikuaveʼẽmba mboyve pe sakrifísio, umi filistéo og̃uahẽmbaitéma. Péro Jehová ohendúma hembiguái ñemboʼe, ha ohechauka hag̃ua ndogustaiha chupe umi filistéo ojaposéva, ohenduka peteĩ arasunu omboryryipáva chupekuéra (1 Sam. 7:7-10).

10, 11. a) ¿Mbaʼérepa tuichaite omondýi umi filistéope pe arasunu Jehová ohenduka vaʼekue chupekuéra? b) ¿Mbaʼépa oiko umi filistéo ohórõ guare ojukapa hag̃ua umi isrraelítape Mizpápe?

¹⁰ Umi filistéo ohendúvo pe arasunu, ndoikuaái mbaʼépa la oikóva, tuichaiterei oñemondýi ha okañy hikuái upégui. Umi soldádo filisteagua oñorairõma heta gérrape, upévare ivale ha ipyʼaguasu hikuái, ndahaʼéi peteĩ mitãicha odiparátava okañy isy kupépe ohendúvo peteĩ arasunu. Péro, ¿mbaʼére piko upéicharõ tuichaite oñemondýi raʼe hikuái? Oiméne hatãiterei osunu raʼe, térã ohendu hatãnte hikuái oĩgui umi sérro paʼũme, ỹrõ tiémpo porã rupi nohaʼarõiete oiko upéva. Tahaʼe haʼeháicha, ojere hesekuéra umi mbaʼe vai ojaposéva. Tuicha oñemondýi hikuái ha umi isrraelíta oaprovecha upéva omuña hag̃ua chupekuéra mombyryeterei peve. Mizpá guive, amo Jerusalén suroéste peve (1 Sam. 7:11).

¹¹ Upe guive tuicha okambia Israel situasión. Samuel ohusgaha tiémpope, umi isrraelíta ogana umi gérra ha orrekupera jey umi siuda ojagarra vaʼekue filisteokuéra (1 Sam. 7:13, 14).

12. ¿Mbaʼérepa la Biblia heʼi Samuel ojapoha heta mbaʼe “iporãva”, ha mbaʼépa oipytyvõ raʼe chupe upearã?

¹² Tiémpo rire, Pablo imanduʼa Samuel rehe oñeʼẽrõ guare  umi hués ha proféta ojapo vaʼekuére heta mbaʼe “iporãva” (Heb. 11:32, 33). Samuel oñehaʼãmbaite vaʼekue ojapo hekoitépe opa mbaʼe ha omokyreʼỹ avei hapichakuérape ojapo hag̃ua upéicha. Haʼe ndohejái omokangy chupe umi mbaʼe oikóva ijerére, síno ipasiénsia ha osegi ojapo oñehaʼarõva chugui, ojerovia rupi Jehová osolusionataha opa mbaʼe. Avei siémpre ijagradesído, por ehémplo, umi isrraelíta ogana rire pe gérra Mizpápe, omopuʼã peteĩ monuménto omomanduʼátava chupekuéra Jehová osalva hague ipuévlope (1 Sam. 7:12).

13. a) ¿Mbaʼépa jajapo vaʼerã jasegi hag̃ua Samuel ehémplo? b) ¿Arakaʼépa ñañepyrũ vaʼerã jasegi Samuel ehémplo?

¹³ Ñande avei jasegi vaʼerã Samuel ehémplo jajaposéramo opa mbaʼe hekopete. Tekotevẽ ñaneumílde, ñanepasiénsia ha jahechauka ñandeagradesidoha (elee 1 Pedro 5:6). ¡Ajépa iporãite vaʼerã enterove jajapóramo péicha! Samuel imitã reheve oñepyrũma vaʼekue ojapo koʼã mbaʼe, ha tuicha oipytyvõ chupe ohasárõ guare hetave mbaʼe ijetuʼúva ituja rire. Jahechamína mbaʼéichapa ojapo upéva.

14, 15. a) ¿Mbaʼe ijetuʼúvapa ohasa raʼe Samuel ituja rire? b) ¿Mbaʼérepa jaʼekuaa Samuel ndojoguaieteha Elípe?

¹⁴ La Biblia oñeʼẽ jeývo Samuel rehe, omombeʼu itujamaha, ha ijetuʼúma chupe ohusga hag̃ua haʼeño umi héntepe. Upévare oiporavo itaʼyrakuéra, Joel ha Abíaspe, oipytyvõ hag̃ua chupe. Péro koʼã mokõi kuimbaʼe ndojoguaiete itúvape, haʼekuéra otrata vai hapichápe, ndahekojojái, ikorrúpto ha oiporu vai pe autorida orekóva (1 Sam. 8:1-3).

¹⁵ Peteĩ jey, umi ansiáno Israelgua heʼi Samuélpe: ‘Nde raʼykuéra ndoikói nde reikoháicha’ (1 Sam. 8:4, 5). ¿Haʼe piko ndoikuaái mbaʼe raʼe itaʼyrakuéra ojapóva? La Biblia nomombeʼúi upéva. Péro haʼe ohecha kuri mbaʼépa Jehová ojapo Elí rehe omombaʼeve haguére itaʼyrakuérape ha ohejágui chupekuéra oiko iñakãre. Upévare oiméne Samuel oñehaʼãmbaite raʼe ojapo oñehaʼarõva peteĩ túvagui. Ha Jehová oguerohoryeterei chupe upe haguére (1 Sam. 2:27-29).

16. ¿Mbaʼéichapa oñeñandu umi sy ha túva oikuaáramo ifamília ojapoha mbaʼe vai, ha mbaʼéichapa oipytyvõta chupekuéra Samuel ehémplo?

¹⁶ La Biblia nomombeʼúi mbaʼéichapa oñeñandúne raʼe Samuel oikuaávo itaʼyrakuéra ojapoha heta mbaʼe vai. Péro heta sy ha túva oikuaa mbaʼeichaitépa hasy upéva, ha otĩ ohechávo ifamília ojapoha ivaíva. Koʼág̃arupi avei oĩ heta ndorrespetái ni naiñeʼẽrendúiva isy ha itúvape (elee 2 Timoteo 3:1-5). ¿Ndévepa nembohasa asy hína peteĩ ne família naiñeʼẽrendúiva ha ndogustáiva reñemoñeʼẽ chupe? Upéicharõ tuicha nepytyvõ ha nekonsoláta Samuel rembiasakue. Itaʼyrakuéra hembiapo vaíramo jepe, haʼe osegi iñeʼẽrendu ha ojapo Jehová oipotáva. Jaikuaa ningo ñañemoñeʼẽramo ñane famíliape ikatuha ñaipytyvõ chupekuéra, péro tuichaiteve ñaipytyvõta hína ñane ehémplo rupive. Upéicharõ, iñimportanteterei siémpre neñeʼẽrendu remoĩ hag̃ua ehémplo porã ne famíliape. Rejapóramo upéicha, nde Ru Jehová ovyʼaitereíta ndereheve.

17. ¿Mbaʼépa ojerure umi ansiáno Samuélpe, ha mbaʼépa haʼe heʼi upévare?

¹⁷ Samuel raʼykuéra ningo itaryrýi ha opensa ijehénte.  Haʼekuéra oiméne ni nopensái raʼe umi mbaʼe ojapóva ogueraha vaitaha ótrope. Umi ansiáno oñeʼẽ rire Samuélpe itaʼyrakuérare, ojerure chupe: “Emoĩ oréve ore ruvicha guasurã, [ha] taoresãmbyhy ojejapoháicha opa tetãrupi”. ¿Ipochýpa Samuel upe haguére ha opensa oñemboykemaha chupe? Haʼe ningo aretereíma ohusga oikóvo Israélpe Jehová rérape, ha koʼág̃a haʼekuéra ndoipotavéima peteĩ proféta reínte omoakã chupekuéra. Upe tiémpope umi isrraelíta añoiténte voi ndorekói peteĩ rréi ogovernáva chupekuéra, ha ndoikosevéima hikuái upéicha. ¿Mbaʼépa heʼi Samuel upévare? La Biblia omombeʼu ndogustái hague chupe upéva (1 Sam. 8:5, 6).

18. ¿Mbaʼépa Jehová heʼi Samuélpe umi Israelgua ojerurérõ guare chupe peteĩ rréi?

¹⁸ Samuel omombeʼu Jehovápe upe oiko vaʼekue, ha Haʼe ombohovái chupe: “Ejapo katu ne retãyguakuéra ñeʼẽ, opaite mbaʼe heʼíva guive ndéve, nandévei nemboyke, chévente chemboyke, anive hag̃ua aiko Ijáraramo”. Péicha Jehová ohechauka umi isrraelíta omboykeha Chupe voi, ndahaʼéi Samuélpe. ¡Ajépa notĩri hikuái! Upéi pe proféta rupive Jehová oavisa porã chupekuéra opagataha upévare, péro ndoikuaaséi hikuái mbaʼeve, ha heʼi jey: “Marãve ndoikói. Roipota ore ruvicha guasurã”. Upémarõ Jehová oiporavo chupekuéra peteĩ rréi ha ojerure Samuélpe oho hag̃ua onombra upe rréipe oñohẽvo iñakãre aséite. Ha Samuel ojapo Jehová heʼi hagueichaite chupe (1 Sam. 8:7-19).

19, 20. a) ¿Mbaʼéichapa Samuel ojapo Jehová heʼíva chupe? b) ¿Mbaʼéichapa Samuel osegi oipytyvõ umi isrraelítape?

¹⁹ Samuel ndahaʼéi tovapukúpe ojapóva Jehová omandáva chupe ni ndopytái ipyʼaro upe haguére. Haʼe nomboguapýi ijehe ohechávo ndoikoiha heta mbaʼe haʼe ohaʼarõ haguéicha. Oikuaa porã rupi Jehová oiporavo hague Saúlpe ogoverna hag̃ua Israélpe, oho oñohẽ iñakãre aséite ha ohetũ chupe. Upéicha ohechauka oguerohoryha ko mburuvicharãme ha oñemoĩtaha ipoguýpe. Upéi heʼi umi isrraelítape: “¿Pehechápa upe Ñandejára oiporavo vaʼekuépe mburuvicha guasurã? ¡Ndaipóri [ótro] Israelgua ikatúva oñembojoja hese!” (1 Sam. 10:1, 24).

²⁰ Samuel siémpre ojesareko umi mbaʼe iporãvare. Ohecha rangue mbaʼépepa ojavy térã ikangy pe kuimbaʼe Jehová oiporavo vaʼekue, haʼe ojesareko umi mbaʼe porã ojapóvare.  Haʼe ndoikói oñamarga umi hénte ikaprichóso ha ndoguerohorýi haguére chupe, síno imanduʼa umi mbaʼe porã haʼe ojapo vaʼekuére Ñandejára servísiope (1 Sam. 12:1-4). Osegi avei okumpli hembiapo heʼívo umi Israelguápe mbaʼépa oikóta ohejáramo hikuái Jehovápe ha omokyreʼỹ chupekuéra osegi hag̃ua iñeʼẽrendu. Umi mbaʼe Samuel heʼi vaʼekue opokoiterei umi Israelguáre ha ojerure chupe oñemboʼemi hag̃ua hesehapekuéra. Upémarõ haʼe heʼi: ‘Che ndajaposéi ivaíva [Jehová] renondépe, upévare siémpre añemboʼéta penderehehápe. Ha pohekomboʼéta avei peguata hag̃ua tape iporã ha ikareʼỹvare’ (1 Sam. 12:21-24).

21. ¿Mbaʼéichapa ikatu ñanepytyvõ Samuel ehémplo oñemeʼẽramo ótrope peteĩ priviléhio ñahaʼarõ vaʼekue oñemeʼẽ ñandéve?

²¹ Koʼág̃a ñapensami peteĩ situasión ikatúvare avei oiko ñane tiémpope. Ñamoĩ chupe oñemeʼẽha ótrope peteĩ priviléhio rehaʼarõva kuri oñemeʼẽ ndéve. ¿Reñeñandu vaítapa upévare? Oiméramo upéicha, reñehaʼãmbaite vaʼerã resegi Samuel ehémplo ha ani ndepyʼaro ni remboguapy ndejehe upéva. Nderehejái vaʼerã umíva oike ne korasõme (elee Proverbios 14:30). Nemanduʼa vaʼerã enterovénte ikatuha jajapo hetaiterei mbaʼe porã ñanembovyʼátava Ñandejára servísiope.

22. ¿Mbaʼépa Samuel ohecha Saúl rehe?

²² Samuel ohecha Saúl ojapoha heta mbaʼe porã ha ndaiporiha haʼeichagua. Saúl ningo kariaʼy mbarete, ipyʼaguasu ha iñarandu. Péro ndahaʼéi upe haguére oñemombaʼeguasúva oñepyrũrõ guare ogoverna, síno iñumílde (1 Sam. 10:22, 23, 27). Ha opavave yvypóraicha, haʼe ikatu kuri odesidi mbaʼépa ojapóta hekovégui (Deut. 30:19). ¿Odesidi porãpa rakaʼe?

23. ¿Mbaʼépa oiko Saúl rehe omanda rire, ha mbaʼéichapa ojekuaa hese oñemombaʼeguasumaha ohóvo?

²³ Ñambyasýramo jepe, Saúl omanda ha oñemombaʼe rire  chupe, oñepyrũma oñembotuicha ha ijejapo. Samuel heʼi porã Saúlpe mbaʼépa Jehová ohaʼarõ chugui, péro haʼe ou naiñeʼẽrenduvéi. Por ehémplo, peteĩ jey nohaʼarõsevéima ha oikuaveʼẽntema Ñandejárape peteĩ sakrifísio, ha upéva pe proféta Samuel ojapo vaʼerã kuri. Upévare Samuel okorrehi chupe ha heʼi ifamiliarégui ndoikomoʼãveimaha rréi. Péro Saúl noñembyasýi, upéva rangue ojapo hetave mbaʼe vai Ñandejára renondépe (1 Sam. 13:8, 9, 13, 14).

24. a) ¿Mbaʼéichapa Saúl ohechauka ndojaposeiha Jehová heʼíva oñorairõrõ guare umi amalekíta kóntrape? b) ¿Mbaʼépa heʼi Saúl ojekorrehírõ guare chupe, ha mbaʼépa ojapo Jehová?

²⁴ Samuel rupive, Jehová heʼi Saúlpe oñorairõ hag̃ua umi amalekíta kóntrape. Ha oipota voi ohundipa umi mbaʼerepy oguerekóva hikuái ha ojuka pe rréi Agag iñañaitévape. Péro Saúl iñeʼẽrendu rangue, oheja oikove pe rréi ha oiporavo iporãnguete umi mbaʼerepy ogueraha hag̃ua. Samuel heʼi chupe ivaiha upe ojapóva, ha ohechakuaáma hese tuicha okambiaha. Iñumílde ha ohendu rangue Samuel heʼíva, Saúl oñepyrũ odiskuti chupe ha ohechaukase guaʼu ndahaʼeiha ivaietereíva upe ojapo vaʼekue. Amo ipahápe katu ombojáma umi Israelguáre upe mbaʼe vai ojapóva. Heʼi avei nohundíri hague umi animál iporãvéva oikuaveʼẽségui Jehovápe. Ohendúvo koʼã mbaʼe, Samuel heʼi chupe: “Iporãve ningo neñeʼẽrendu, reikuaveʼẽ rangue sakrifísio”. Upe rire, kyhyjeʼỹme omombeʼu rréi Saúlpe Ñandejára ndoipotaveimaha haʼe ogoverna ha omoĩtaha hendaguépe peteĩ kuimbaʼe ikatupyryvéva chugui (1 Sam. 15:1-33, NM). *

25, 26. a) ¿Mbaʼérepa Samuel oñembyasy Saúl rehe, ha mbaʼépa heʼi chupe Jehová? b) ¿Mbaʼépa Jehová omboʼe Samuélpe ohórõ guare Jesé rógape?

²⁵ Samuel oñeñandu vaieterei rréi Saúl ojapo haguére hetaite mbaʼe vai, upévare oñembyasy ha peteĩ pyhare pukukue  oñemboʼe Jehovápe. ¡Oñeñandu vaieténe raʼe ohechávo mbaʼeichaitépa Saúl oñemombaʼeguasu ha naiñeʼẽrenduvéi Ñandejárape! Oiméne imanduʼa oikuaa ypýrõ guare chupe ndaupeichaiete hague, upévare ni ndohechasevéima Saúlpe. Jehová ohechakuaa Samuel omboguapyetereiha ijehe ko situasión, upévare heʼi chupe: ‘¿Arakaʼe peve piko reñembyasýta Saúl rehe? Che voi amboyke chupe anive hag̃ua oiko Israel ruvicháramo. Emyenyhẽ peteĩ mymba ratĩngue aséitegui ha tereho Jesé rendápe oikóva Belénpe, itaʼýrape aiporavóma Israel ruvicharã’ (1 Sam. 15:34, 35; 16:1).

²⁶ Jehová ningo nodependéi yvypóra imperféktore okumpli hag̃ua hembipota. Oiporavóramo peteĩme ha naiñeʼẽrendúi chupe, ohekánte ótro. Upéi Samuel noñembyasyvéima ha oho Belénpe oiporavo hag̃ua peteĩ rréi pyahurã. Upépe ohecha Jesé orekoha heta itaʼýra ipínta porãva, péro Jehová heʼi chupe ani hag̃ua ojesareko upévare (elee 1 Samuel 16:7). Upéi, hasýpe ogueru hikuái Davídpe, Jesé raʼy imitãvéva, ha upévape Jehová oiporavo rreirã.

27. a) ¿Mbaʼépa oipytyvõ Samuélpe ojeroviave hag̃ua Jehováre? b) ¿Mbaʼépa nde reaprende Samuel ehémplogui?

²⁷ Samuel omano mboyve ohecha kuri Jehová ndojavýi hague omoĩvo Davídpe Saúl rekovia. David rehe ojekuaa ipyʼaporãha, ipyʼaguasu, ijoheipyre, iñeʼẽrendu ha ijerovia mbareteha. Péro Saúl hembiapo vaieterei, oñemoĩ Jehováre ha ojukase upe ojeporavo vaʼekuépe hekoviarã. Samuel katu koʼýte ojerovia Jehováre ohechávo haʼe ikatuha ñanepytyvõ jagueropuʼaka hag̃ua oimehaichagua provléma, ha ivaipáramo jepe ñane situasión, ikatuha ñanevendesi. Upéi Samuel omano, ha umi Israelgua heta hasẽ hese, koʼýte imanduʼávo ombaʼapo hague Jehovápe g̃uarã amo cien áñorupi. ¡Aje piko iporãite ko ehémplo ñahesaʼỹijo vaʼekue! Upévare ñañeporandu vaʼerã: “¿Ajeroviátapa Jehováre, Samuel ojapo haguéicha?”.