Biiyaʼ guiraʼ ni nuu lu sitiu riʼ

¿ÑEE NUU TU BIZÁʼ NI LA? O STUBI NI GUYÁʼ NI

Ridxi ni runi ca delfín

Ridxi ni runi ca delfín

 Ca delfín ca rúnicaʼ guiráʼ tipu ruiduhuinniʼ ne ridxi, ne runadiágacame eco ni rúnini para guni avanzárcame ne zacá ránnacame xi raca gaxha de laacame. Ca científicu racaláʼdxicaʼ guni copiarcaʼ ridxi runi delfín mular o xii ri botella (Tursiops truncatus) para guzacaʼ ti sistema ni runi ridxi xagueteʼ nisa ne guni chaahuiʼ ca ni qué ganda guni chaahuiʼ tecnología ni nuu tiempu riʼ.

 Guníʼ ique ndiʼ: Ridxi runi ca delfín ca racané ni laacame guidxélacame ca benda ni gaʼchiʼ ndaaniʼ yuxi ni nuu xagueteʼ nisa ne gánnacame gunáʼ nga benda ne gunáʼ nga guié. Profesor Keith Brown ni naca miembru de Universidad Heriot Watt de Edimburgo (Escocia) guníʼ, «zanda gánname pa nisa naxí, pa nisa naxhi, jarabe o petróleo dxaʼ ndaaniʼ xiixa tambu dede 10 metru ante guidxíñacame cani». Racalaʼdxiʼ ca científicu guzacaʼ aparatu ni guni zaqueca.

Ca delfín ca nánnacaʼ xi dxaʼ ndaaniʼ xiixa tambu ni nuu biaʼ 10 metru ante guidxíñacame ni.

 Caadxi investigador biindacaʼ de ca ridxi ni runi ne ni runadiaga ca delfín ca ne gucaláʼdxicaʼ ñúnicaʼ xiixa zaqueca. Bizáʼcabe caadxi cosa guizáʼ nagana de biaaniʼ para guni ridxi casi ca delfín ca ne randa riguucabe cani ndaaniʼ ti cilindru ni napa menu de ti metru de ziuulaʼ. Aparatu riʼ nuuni instaladu ndaaniʼ ti robot ni nuu xagueteʼ nisa, guyaʼni para ganda gúʼyani ni nuu jma xagueteʼ de nisadóʼ, guyúbini xiixa ni gaʼchiʼ, casi cable o tubo ne ganda gúʼyacabe modo nuu cani sin cánacabe cani. Cani cayuni dxiiñaʼ lu proyectu riʼ nacaʼ zanda iquiiñeʼ cani para cueecaʼ jma petróleo ne gas. Ridxi ni runi ca delfín riʼ racané ni ganda gutópacabe jma datu ne gúnicabe ni jma nagueenda que ca aparatu ni maca nápacabe. Ndiʼ zacaneni ca técnicu gánnacaʼ paraa jma jneza uguucaʼ aparatu riʼ, ti gánnacaʼ paraa guca dañar xiixa equipu, casi ti huecuhuiiniʼ lu ca tubo ni racané ca plataforma stiʼ petróleo, ne dede guidxélacaʼ xiixa ni cuchii ndaaniʼ ti tubo.

 ¿Xi rábiluʼ yaʼ? Ridxi ni runi ca delfín ca, beeda gaca ni pur evolución la? o guyuu tu bizáʼ laacame.