¿Bix upʼéel tsʼoʼokol beel kʼambeʼen tu táan Dios yéetel tu táan wíinikoʼob?
¿Bix upʼéel tsʼoʼokol beel kʼambeʼen tu táan Dios yéetel tu táan wíinikoʼob?
«Yanji jumpʼéel tsʼoʼokol beel tu kaajil Caná, tiʼ u luʼumil Galilea. [...] Jesús yéetel u j-kaambaloʼobeʼ j-tʼaʼanoʼob xan teʼ j-tsʼoʼokol beeloʼ.» (JUAN 2:1, 2.)
1. ¿Baʼax k-kanik tiʼ le tsʼoʼokol beel anchaj tu kaajil Caná teʼ tuʼux bin Jesusoʼ?
JESÚS, u maama yéetel jujuntúul tiʼ u disipuloʼobeʼ jach kiʼimakchaj u yóoloʼob le ka binoʼob tiʼ upʼéel tsʼoʼokol beel beetaʼab jeʼex utstutʼaan Dioseʼ. Tak Cristo áantajnaj utiaʼal ka yanak kiʼimak óolal teʼ kʼiin jeʼeloʼ, tumen jeʼex u yaʼalik le Bibliaoʼ tiʼ tu beetaj u yáax milagroiʼ (Juan 2:1-11). Maʼ xaaneʼ, teech xaneʼ binech le ka tsʼoʼok u beel utúul sukuʼun yéetel utúul kiik taak u múul meyajtkoʼob Dios. Maʼ xaan xaneʼ, a kʼáat ka xiʼiktech utsil ken tsʼoʼokok a beel, wa taak a wáantik utúul sukuʼun wa utúul kiik nukaʼaj tsʼoʼokol u beel. Baʼaleʼ ¿bix jeʼel a beetik lelaʼ?
2. ¿Baʼax ku yaʼalik le Biblia yoʼolal le tsʼoʼokol beeloʼ?
2 Le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ tsʼoʼok u tsʼáaikoʼob cuentaeʼ le Bibliaoʼ ku tsʼáaik maʼalob tsolnuʼukoʼob jach jeʼel u yáantik le máaxoʼob nukaʼaj tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ (2 Timoteo 3:16, 17). U jaajileʼ, le Bibliaoʼ maʼatech u yaʼalik jach bix unaj u beetaʼal upʼéel tsʼoʼokol beel, tumen yaʼab tuʼuxoʼobeʼ jejeláas bix suuk u beetaʼal yéetel jejeláas baʼax ku kʼáataʼal tumen le gobierno tiʼ le máaxoʼob nukaʼaj tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ. Tu úuchben kaajil Israeleʼ u suukileʼ, le xiʼipaloʼ ku bisik le chʼúupal tu yotoch letiʼoʼ wa tu yotoch u taataʼob (Génesis 24:67; Isaías 61:10; Mateo 1:24). Yéetel le baʼax ku beetkaʼ, le xiʼipalaʼ ku yeʼesik tu táan tuláakal máakeʼ táan u tsʼoʼokol u beel yéetel le chʼúupaloʼ yéetel maʼatech u beetkoʼob uláakʼ baʼaloʼob jeʼex u beetaʼal teʼ kʼiinoʼobaʼ.
3. ¿Tiʼ baʼax kʼiimbesajil bin Jesús tu kaajil Caná?
3 Tu táan le israelitaʼoboʼ, u bisik le xiʼipal u novia tu yotoch letiʼoʼ ku yeʼesik tsʼoʼok u tsʼoʼokol u beeloʼob. Tsʼoʼoleʼ, le máaxoʼob táant u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u beetkoʼob upʼéel janal jeʼex le ku chʼaʼachiʼitaʼal teʼ tu libroi Juan 2:1. Tiʼ yaʼab Bibliaʼobeʼ le tekstoaʼ bey u yaʼalikaʼ: «Yanji jumpʼéel tsʼoʼokol beel tu kaajil Caná». Baʼaleʼ le tekstoaʼ unaj kaʼach u yaʼalik beetaʼab «u jaanlil» wa «u kʼiimbesajil» le tsʼoʼokol beeloʼ (Mateo 22:2-10, NM; 25:10, NM; Lucas 14:8, NM). * Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ Jesuseʼ anchaj tu kʼiimbesajil le tsʼoʼokol beeloʼ yéetel áantajnaj utiaʼal ka yanak kiʼimak óolal teʼ súutukil jeʼeloʼ. Baʼaleʼ kʼaʼajaktoʼoneʼ, le bix u tsʼoʼokol u beel le máakoʼob tu kʼiiniloʼob Jesusoʼ maʼ jeʼex suuk u beetaʼal bejlaʼeʼ.
4. Yaan sukuʼunoʼobeʼ, ¿bix u chʼaʼatuklik kun tsʼoʼokol u beeloʼob, yéetel baʼaxten?
4 Bejlaʼeʼ, tiʼ yaʼab luʼumiloʼobeʼ máaxoʼob meyajtik Dioseʼ táanil tiʼ u tsʼoʼokol u beeloʼobeʼ kʼaʼabéet u beetkoʼob jujumpʼéel baʼaloʼob ku kʼáataʼaltiʼob tumen le gobiernooʼ. Ken tsʼoʼokok túun u beetkoʼob lelaʼ jeʼel u páajtal u tsʼoʼoksaʼal u beeloʼob tumen utúul Juez wa tumen utúul u nojchil upʼéel religión tsʼaʼaban páajtalil tiʼ tumen le gobiernooʼ. Yaan sukuʼunoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼobeʼ, chéen ku invitarkoʼob jujuntúul tiʼ u láakʼtsiloʼob yéetel tiʼ u amigoʼob utiaʼal ka u beet u testigoiloʼob tu táan le juezoʼ wa chéen utiaʼal ka láakʼintaʼakoʼob teʼ kʼiin jeʼeloʼ (Jeremías 33:11; Juan 3:29). Yaan sukuʼunoʼobeʼ maʼatech u beetkoʼob upʼéel nojoch kʼiimbesajil jeʼel u tsʼáaiktiʼob yaʼab meyajeʼ yéetel jeʼel u beetik u xupkoʼob yaʼab taakʼineʼ. Baʼaxeʼ ku chʼaʼatuklik u beetkoʼob chéen upʼéel janal utiaʼal u yantaloʼob yéetel jujuntúul tiʼ u láakʼtsiloʼob yéetel tiʼ u amigoʼob. Jeʼel bixak ka k-tukult k-beetkeʼ, maʼ u tuʼubultoʼoneʼ cada utúul ken u chʼaʼatukult bix ken u beeti (Romailoʼob 14:3, 4).
5. Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ, ¿baʼaxten u kʼáatoʼob ka máansaʼak upʼéel discurso ken tsʼoʼokok u beeloʼob, yéetel tiʼ baʼax ku tʼaan le discursooʼ?
5 Óoliʼ tuláakal le sukuʼunoʼob kun tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ u kʼáatoʼob ka máansaʼak upʼéel discurso tiʼob. * U yojloʼob Jéeoba tsʼáa le tsʼoʼokol beeloʼ yéetel u tsʼaamaj xan le Biblia utiaʼal u yeʼesik bix jeʼel u bin utsil tiʼ le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ (Génesis 2:22-24; Marcos 10:6-9; Efesoiloʼob 5:22-33). Óoliʼ xan tuláakal le máaxoʼob kun tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ u kʼáatoʼob ka láakʼintaʼakoʼob tumen u láakʼtsiloʼob yéetel tumen u amigoʼob le kʼiin ken tsʼoʼokok u beeloʼoboʼ. Baʼaleʼ ¿bix unaj k-ilik le baʼaxoʼob ku kʼáatik le gobierno utiaʼal ka páatak u tsʼoʼokol u beel máakoʼ?, ¿bix unaj k-ilik le baʼaxoʼob suuk u beetaʼal teʼ kaaj ken tsʼoʼokok u beel máakoʼ? Yéetel ¿baʼax uláakʼ baʼaloʼob maʼ unaj u tuʼubultoʼon k-ilkiʼ? Le xookaʼ yaan u tʼaan tiʼ bix u yúuchul tsʼoʼokol beel tiʼ jujumpʼéel tuʼuxoʼob. Yaan tiʼ le baʼax kun aʼalbil teʼ xokaʼ maʼ bey u beetaʼal teʼ tuʼux kajaʼanechoʼ. Baʼaleʼ, yaan k-ilik yaʼab nuʼuktajiloʼob jeʼel u meyaj tiʼ tuláakal le máaxoʼob ku meyajkoʼob Diosoʼ.
Upʼéel tsʼoʼokol beel kʼambeʼeneʼ letiʼe ku beetaʼal jeʼex u yaʼalik le autoridadoʼoboʼ
6, 7. ¿Baʼaxten unaj k-beetik le baʼax ku yaʼalik le autoridadoʼob tiʼ baʼax yaan yil yéetel le tsʼoʼokol beeloʼ, yéetel bix k-eʼesik táan k-uʼuyik u tʼaanoʼob?
6 Kex tumen Jéeoba tsʼáa le tsʼoʼokol beeloʼ, le autoridadoʼoboʼ jeʼel u páajtal u yaʼalikoʼob bix unaj u beetaʼal upʼéel tsʼoʼokol beeleʼ. Le oʼolal Jesuseʼ tu yaʼalaj: «Tsʼaʼex tiʼ César baʼax utiaʼal César, yéetel tsʼaʼex tiʼ Jajal Dios baʼax utiaʼal Jajal Dios» (Marcos 12:17). Le apóstol Pablo xanoʼ tu yaʼalaj tiʼ le yáax cristianoʼoboʼ: «Tuláakal máak unaj u yantal tu yáanal u páajtalil le jalaʼach wíinikoʼoboʼ. Tumen minaʼan páajtalil wa maʼ tiʼ [...] Jajal Dios u taaliʼ, yéetel le jalaʼach wíinikoʼob yanoʼoboʼ tsʼaʼanoʼob tumen Jajal Dios» (Romailoʼob 13:1; Tito 3:1).
7 Óoliʼ tuláakal tuʼuxeʼ, letiʼe César wa le autoridadoʼob aʼalik baʼax unaj u beetik máak utiaʼal ka páajchajak u tsʼoʼokol u beeloʼ. Le oʼolaleʼ, le cristianoʼob taak u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ ku yilkoʼob u beetkoʼob jeʼex u yaʼalik le gobiernooʼ. Yaan kʼiineʼ ku kʼaʼabéettal u jóoʼsik máak u permisoi utiaʼal ka páajchajak u tsʼoʼokol u beel, ku kʼaʼabéetchajal u tsʼoʼoksaʼal u beel tumen utúul máak tsʼaʼan tumen le gobiernooʼ yéetel ku kʼaʼabéetchajal xan u tsʼíibtaʼal u kʼaabaʼ le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼob tu registroi le gobiernooʼ. Úuchileʼ, le ka tu yaʼalaj César Augusto ka beetaʼak «jumpʼéel censo[eʼ]», José yéetel Mariaeʼ binoʼob tak Belén utiaʼal «ka tsʼíibtaʼak u kaabaʼ[obiʼ]» (Lucas 2:1-5).
8. ¿Baʼax maʼatech u beetik u j-jaajkunajoʼob Jéeoba, yéetel baʼaxten?
8 Wa ku tsʼoʼokol u beel máak jeʼex kʼambeʼen tu táan le autoridadoʼoboʼ, Jéeoba xaneʼ ku kʼamik le tsʼoʼokol beeloʼ. Le oʼolaleʼ, u j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ maʼatech u tsʼoʼokol u beeloʼob kaʼatéen mix tech u kaʼa aʼalikoʼob le votos ken u kʼiimbeskoʼob tsʼoʼok u máan 25 wa 50 jaʼaboʼob tsʼoʼokok u beeloʼoboʼ (Mateo 5:37). (Yaan religionoʼobeʼ maʼatech u kʼamkoʼob le tsʼoʼokol beel ku beetaʼal jeʼex u yaʼalik le gobiernooʼ, ku yaʼalikoʼobeʼ chéen ku tsʼoʼokol u beel máak wa ku tsʼoʼoksaʼal u beel tumen utúul sacerdote wa utúul u nojchil upʼéel religión.) Tiʼ yaʼab luʼumiloʼobeʼ le gobiernooʼ u tsʼaamaj páajtalil tiʼ utúul u j-jaajkunaj Jéeoba utiaʼal ka u tsʼoʼoks u beel le máaxoʼob taak u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ. Le oʼolaleʼ wa utúul sukuʼun kun tsʼoʼoksik a beeleʼ maʼ xaaneʼ maas maʼalob ka tsʼoʼoksaʼak a beel yéetel ka máansaʼak le discurso teʼ Najil Reinooʼ. Teʼ tuʼux kajaʼanechoʼ tiʼ ku adorartaʼal Jéeoba teʼ Najil Reinooʼ, le oʼolaleʼ letiʼe kúuchil maas maʼalob utiaʼal u máansaʼal upʼéel discurso ku tʼaan tiʼ le tsʼoʼokol beel tsʼaʼan tumen Diosoʼ.
9. 1) Ken tsʼoʼokok u beeloʼobeʼ, ¿baʼax u kʼáat yaʼab sukuʼunoʼob ka máansaʼaktiʼob? 2) ¿Baʼax unaj u beetik le ancianoʼob yaan yil yéetel le discurso kun máansbiloʼ?
9 Tiʼ uláakʼ luʼumiloʼobeʼ, le gobiernooʼ ku yaʼalik kʼaʼabéet u tsʼoʼoksaʼal u beel máak tumen utúul juez wa ka xiʼik tsʼoʼokol u beel tiʼ upʼéel registro civil. Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ u kʼáatoʼob ka máansaʼaktiʼob upʼéel discurso ken tsʼoʼokok u tsʼoʼoksaʼal u beeloʼob, maʼ xaaneʼ láayliʼ teʼ kʼiin jeʼeloʼ wa tiʼ le uláakʼ kʼiinoʼ. (Tumen tsʼoʼok u tsʼoʼokol u beeloʼob tu táan Jéeoba yéetel tu táan wíinikoʼobeʼ, le sukuʼunoʼoboʼ maʼ unaj u páaʼtikoʼob u máan yaʼab kʼiinoʼob tsʼoʼokok u beeloʼob utiaʼal ka máansaʼaktiʼob le discursooʼ.) Wa le máaxoʼob kun tsʼoʼokol u beeloʼob u kʼáatoʼob ka máansaʼaktiʼob le discurso teʼ Najil Reinooʼ, unaj u yaʼalikoʼob tiʼ le ancianoʼob ilik le meyaj ku beetaʼal teʼ múuchʼuliloʼ (Comité de Servicio). Le ancianoʼobaʼ unaj u yilkoʼob wa maʼalob u yúuchul tʼaan yoʼolal le sukuʼunoʼob kun tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ yéetel kʼaʼabéet xan u yilkoʼob wa maʼ tu yorai upʼéel muchʼtáambal u kʼáat beetbil le discursooʼ, bey xan wa maʼ tu yorai uláakʼ baʼax kun beetbil teʼ Najil Reinooʼ (1 Corintoiloʼob 14:33, 40). Yaan xan u yilkoʼob bix kun jatsʼutskíintbil yéetel bix kun meyaj le Najil Reino tiʼ le máaxoʼob kun tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ, yéetel yaan xan u yilkoʼob wa kʼaʼabéet u tsʼáaikoʼob u yojéelt le múuchʼulil yaan u meyaj le Najil Reinooʼ.
10. Le anciano kun máansik le discursooʼ, ¿baʼax unaj u tsʼáaik ojéeltbil? Yéetel ¿bix unaj u yaʼalaʼal le votosoʼ?
10 Le anciano kun máansik le discursooʼ yaan u yilik u líiʼsik u yóol le máaxoʼob chʼenxikintkoʼ yéetel yaan xan u nojbeʼenkúuntik Jéeoba. Unaj xan u yaʼalik tsʼoʼok u tsʼoʼokol u beel le sukuʼunoʼob jeʼex u yaʼalik le ley tsʼaʼan tumen le gobiernooʼ. Wa le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼob taak u yaʼalikoʼob le votos yéetel maʼ u yáax aʼaloʼob ka tsʼoʼok u beeloʼob tu táan le juezoʼ, jeʼel u páajtal u beetkoʼob teʼ discursooʼ. * Baʼaleʼ, wa tsʼoʼok u yáax aʼalikoʼob wa baʼax votoileʼ, baʼaleʼ u kʼáat u yaʼaloʼob u votosoʼob teʼ discursooʼ, jeʼel xan u páajtal u beetkoʼobeʼ. Baʼaleʼ, ken u yaʼaloʼob le votooʼ unaj u yaʼalikoʼob, «tsʼoʼok u tsʼoʼokol in beel ta wéetel» maʼ ken u yaʼaloʼob «ku tsʼoʼokol in beel ta wéetel», beyoʼ yaan u yeʼeskoʼob tsʼoʼok u nupik u kuxtaloʼob yéetel tsʼoʼok u yáax aʼalikoʼob le votosoʼoboʼ (Mateo 19:6; 22:21).
11. Yaʼab tuʼuxoʼobeʼ, ¿bix u yúuchul upʼéel tsʼoʼokol beel, yéetel baʼax unaj u yaʼalik le anciano ken u máans le discursooʼ?
11 Yaan tuʼuxoʼobeʼ, le gobiernooʼ maʼatech u kʼáatik ka tsʼoʼoksaʼak u beel máak tumen utúul juez. Teʼ luʼumoʼob beyaʼ, le noviotsiloʼoboʼ ku tsʼoʼokol u beeloʼob ken u kʼuboʼob upʼéel juʼun tiʼ le autoridadoʼob tuʼux ku yaʼalikoʼob táan u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ. Le autoridadoʼob túunoʼ ku kʼubkoʼob upʼéel u actai tsʼoʼokol beel tiʼob. Ken úuchuk túun lelaʼ, tu táan le gobiernooʼ tsʼoʼok u tsʼoʼokol u beeloʼob, yéetel u kʼiinil tsʼoʼokik u beeloʼobeʼ letiʼe ku chíikpajal teʼ acta ku tsʼaʼabaltiʼoboʼ. Maʼ xaan xaneʼ, le máaxoʼob táant u tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ, ku kʼáatkoʼob ka máansaʼaktiʼob upʼéel discurso teʼ Najil Reinooʼ. Le anciano kun máansik le discursooʼ unaj u yaʼalik tsʼoʼok u tsʼoʼokol u beeloʼob tumen tsʼoʼok u kʼubkoʼob upʼéel juʼun tiʼ le autoridadoʼob tuʼux ku yaʼalikoʼob táan u tsʼoʼokol u beeloʼob. Wa le noviotsiloʼob u kʼáat u yaʼal u votosoʼobeʼ, unaj u beetkoʼob jeʼex u yaʼalaʼal teʼ xóotʼol 10 yéetel jeʼex u yaʼalik u chan tsolajiloʼ. Le máaxoʼob ken u chʼenxikintoʼob le discursooʼ yaan xan u kiʼimaktal u yóoloʼob yéetel yaan u jóoʼskoʼob utsil tiʼ le tsolnuʼuk kun tsʼaabil chʼaʼabaʼan teʼ Bibliaoʼ (El Cantar de los Cantares 3:11).
Jeʼex suuk u beetaʼal tiʼ upʼéel tuʼuxeʼ yéetel le ku beetaʼal tu táan autoridadoʼoboʼ
12. Tiʼ yaʼab tuʼuxoʼobeʼ, ¿bix u yúuchul le tsʼoʼokol beeloʼ, yéetel baʼax maʼalob ka beetaʼak xan?
12 Tiʼ yaʼab luʼumoʼobeʼ, u suukaʼanileʼ le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ maʼatech u binoʼob tu táan utúul juez utiaʼal ka páajchajak u tsʼoʼokol u beeloʼob. Teʼelaʼ maʼ táan k-tʼaan tiʼ le máaxoʼob chéen ku múul kajtaloʼoboʼ. Maʼ táan xan k-tʼaan tiʼ le baʼax ku yúuchul tiʼ jujumpʼéel luʼumiloʼob, tuʼux le máaxoʼob chéen múul kajaʼanoʼoboʼ tsʼaʼan yaʼab derechos tiʼob tumen le ley, kex maʼ tsʼokaʼan u beeloʼoboʼ. Le tsʼoʼokol beel tiʼ le táan k-tʼaanaʼ letiʼe ku beetaʼal jeʼex suukaʼanil tiʼ upʼéel kaaj wa tribu. Maʼ xaaneʼ le tsʼoʼokol beelaʼ ku yúuchul ken boʼotaʼak yéetel ken kʼaʼamak le tojol kʼáataʼan yoʼolal le noviaoʼ. Ken beetaʼak lelaʼ, tu táan wíinikoʼob yéetel tu táan Dioseʼ, le noviotsiloʼoboʼ ku tsʼoʼokol u beeloʼob, tumen ken beetaʼak lelaʼ le autoridadoʼoboʼ ku yilkoʼob bey tsʼoʼok u tsʼoʼokol u beeloʼobeʼ. Ken tsʼoʼokok le tsʼoʼokol beeloʼ, yaan tuʼuxeʼ jeʼel u páajtal u registrartaʼal utiaʼal ka tsʼaʼabak upʼéel u actai tsʼoʼokol beel tumen le gobiernooʼ. Le actaaʼ jeʼel u yáantik le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ, maʼ xaaneʼ jeʼel u yáantik le atantsil wa ku kíimil u yíichamoʼ yéetel tak le paalal kun antaltiʼoboʼ. Le ancianoʼob xanoʼ, maʼalob ka u yaʼaloʼob tiʼ le máaxoʼob táant u tsʼoʼokol u beeloʼob maʼ u páaʼtikoʼob u xáantal utiaʼal ka xiʼikoʼob u registrartubaʼoboʼ. Le Ley tsʼaʼab tiʼ le israelitaʼoboʼ ku yaʼalik unaj u registrartaʼal le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ yéetel le chaambaloʼob ku síijloʼoboʼ (Mateo 1:1-16).
13. Ken tsʼoʼokok u beel máak jeʼex suukaʼan u beetaʼal teʼ tuʼux kajaʼanoʼ, ¿baʼax maʼ unaj u tuʼubul u yaʼalik le máax ken u máans le discursooʼ?
13 Ken tsʼoʼokok u beel le noviotsiloʼob jeʼex suukaʼan u beetaʼal teʼ tuʼux kajaʼanoʼoboʼ, Jéeobaeʼ ku kʼamik le tsʼoʼokol beel tu beetoʼoboʼ. Jeʼex tsʼoʼok u yaʼalaʼaloʼ, le cristianoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ, maʼ xaaneʼ u kʼáatoʼob ka máansaʼaktiʼob upʼéel discurso teʼ Najil Reinooʼ yéetel u kʼáat u yaʼaloʼob xan le votosoʼoboʼ. Le anciano kun máansik le discursooʼ unaj u yaʼalikeʼ le sukuʼunoʼobaʼ tsʼoʼok u tsʼoʼokol u beeloʼob jeʼex u yaʼalik le autoridadoʼ. Chéen upʼéeliliʼ discurso kun máansbiltiʼob. Chéen upʼéeliliʼ tsʼoʼokol beel yaan, le suuk u beetaʼal teʼ tuʼux kajaʼanoʼoboʼ yéetel ku kʼamaʼal tumen le autoridadoʼoboʼ, le oʼolaleʼ chéen upʼéeliliʼ discurso kun máansbiltiʼob. Tsʼoʼoleʼ wa maʼ tu xáantal úuchuk le tsʼoʼokol beel ken máansaʼak le discursooʼ, maʼ xaaneʼ, ka beetaʼak tu kaʼapʼéelal tiʼ upʼéeliliʼ kʼiineʼ, u kajnáaliloʼob le kaajoʼ maas maʼalob jeʼel wal u kʼamkoʼob le tsʼoʼokol beel úuchoʼ.
14. Yaan tuʼuxoʼobeʼ, ¿bix u yéeyik u tsʼoʼokol u beel le sukuʼunoʼoboʼ?
14 Yaan tuʼuxoʼob xaneʼ, kex tsʼoʼok u tsʼoʼokol u beel máak jeʼex suukaʼan u beetaʼal teʼ tuʼux kajaʼanoʼ, wa u kʼáat máakeʼ jeʼel xan u páajtal u tsʼoʼokol u beel tu táan utúul juezeʼ. Ken tsʼoʼoksaʼak u beel máak beyaʼ yaan kʼiineʼ ku kʼáataʼal tiʼ máak ka u yaʼal upʼéel voto yéetel ka u firmart upʼéel registro. Wa ku páajtal u yéeykoʼob bix kun tsʼoʼokol u beeloʼobeʼ, yaan sukuʼunoʼobeʼ ku yéeykoʼob ka tsʼoʼoksaʼak u beeloʼob tumen utúul juez. Le autoridadoʼoboʼ maʼatech u kʼáatikoʼob tiʼ le noviotsiloʼob ka tsʼoʼokok u beeloʼob jeʼex suukaʼanil teʼ kaajoʼ yéetel ka tsʼoʼoksaʼak xan u beeloʼob tumen utúul juez, tumen tu kaʼapʼéelal ku kʼamikoʼob. Baʼaleʼ, yaan sukuʼunoʼobeʼ kex tsʼoʼok u tsʼoʼokol u beeloʼob jeʼex suukaʼan teʼ kaajoʼ, u kʼáatoʼob xan ka tsʼoʼoksaʼak u beeloʼob tumen utúul juez (baʼaleʼ, lelaʼ maʼ unaj u beetaʼal teʼ Najil Reinooʼ). Kex ka tsʼoʼoksaʼak u beeloʼob tumen le juezoʼ, leloʼ maʼ u kʼáat u yaʼal wa maas kʼambeʼen tu táan Dios ke le tu yáax beetoʼob jeʼex suukaʼanil teʼ kaajoʼ, tsʼoʼoleʼ maʼ unaj xan u kaʼa máansaʼal u discursoi mix u kaʼa kʼiimbesaʼaliʼ. Baʼaleʼ wa le noviotsiloʼob ku yéeykoʼob u tsʼoʼokol u beeloʼob chéen tu táan juez yéetel u kʼáatoʼob ka máansaʼaktiʼob le discurso yéetel u kʼáat u yaʼaloʼob le votosoʼ, unaj u beetkoʼob jeʼex úuchik u yaʼalaʼal teʼ xóotʼol 9 yéetel 10. Baʼax maas kʼaʼananeʼ ka kʼamaʼak tumen Dios yéetel tumen wíinikoʼob le bix kun tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ (Lucas 20:25; 1 Pedro 2:13, 14).
Unaj u yeʼesaʼal nojoch tsiikil
15, 16. ¿Bix jeʼel u yeʼesaʼal tsiikil tumen le noviotsiloʼob yéetel tumen le máaxoʼob ku yantaloʼob teʼ tsʼoʼokol beeloʼ?
15 Ka anchaj upʼéel talmil tiʼ utúul rey persa yéetel u yataneʼ, Memucán, utúul tiʼ le máaxoʼob tsolik u nuʼuk tiʼoʼ, tu yaʼalaj upʼéel baʼax jach jeʼel u meyaj xan tiʼ le máaxoʼob tsʼokaʼan u beeloʼob bejlaʼeʼ, letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ le rey ka u beet u tsʼíibtaʼaleʼ tuláakal le atantsiloʼoboʼ unaj u yuʼubkoʼob u tʼaan wa u yeʼeskoʼob tsiikil tiʼ u yíichamoʼob (Ester 1:20). U jaajileʼ, utúul atantsil ku meyajtik Dioseʼ ku yeʼesik tsiikil tiʼ u yíicham yéetel maʼ tsaaj u yaʼalaʼal tiʼ tumen utúul rey ka u beetiʼ. Tsʼoʼoleʼ, le íichamtsil xanoʼ, ku yeʼesik tsiikil tiʼ u yatan yéetel ku «tʼaan uts tu yoʼolal» (Proverbios 31:11, 30; 1 Pedro 3:7). Máax tsʼokaʼan u beeleʼ maʼ unaj u páaʼtik u máan yaʼab jaʼaboʼob utiaʼal ka káajak u yeʼesik tsiikil tiʼ u núupiʼ. Unaj u beetik desde le kʼiin ku tsʼoʼokol u beel tu yéeteloʼ.
16 Baʼaleʼ, maʼ chéen le noviotsiloʼob unaj u yeʼeskoʼob tsiikil tu kʼiinil le tsʼoʼokol beeloʼ. Le sukuʼun kun máansik le discursooʼ, unaj xan u yeʼesik tsiikil. Ken u máans le discursooʼ yaan u beetik bey táan u tsikbal yéetel le noviosoʼoboʼ. Maʼ unaj u yaʼalik mix u tsikbaltik baʼaloʼob utiaʼal cheʼejbil. Maʼ unaj xan u yaʼalik baʼaloʼob jeʼel u suʼlakkúunsik le noviotsiloʼoboʼ wa le máaxoʼob chʼenxikintik le discursooʼ. Baʼaxeʼ, yaan u yilik u yeʼesik yaabilaj tiʼob yéetel yaan u líiʼsik u yóoloʼob; unaj xan u yeʼesik Jéeoba tsʼáa le tsʼoʼokol beeloʼ yéetel baʼax tsolnuʼukiloʼob ku tsʼáaik tiʼ le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ. Jach beyoʼ, upʼéel maʼalob discursoeʼ ku beetik u yeʼesaʼal tsiikil tiʼ Jéeoba tumen le máaxoʼob chʼenxikintkoʼ.
17. Utúul cristianoeʼ, ¿baʼaxten jach unaj u yilik u tsʼoʼokol u beel jeʼex u kʼáatik le autoridadoʼoboʼ?
17 Maʼ xaaneʼ ta tsʼáa cuentaeʼ, le xookaʼ tʼaanaj tiʼ le jejeláas bix u kʼáataʼal tumen le autoridadoʼob ka beetaʼak le tsʼoʼokol beeloʼ, yéetel maʼ xaaneʼ yaan maʼ bey u beetaʼal teʼ tuʼux kajaʼanechoʼ. Kex beyoʼ, kʼaʼabéet k-naʼatikeʼ u maas kʼaʼananileʼ ka tsʼoʼokok u beel utúul u j-jaajkunaj Jéeoba jeʼex u kʼáatik le autoridadoʼoboʼ (Lucas 20:25). Pabloeʼ ku yaʼaliktoʼon ka k-beet lelaʼ: «Boʼot tiʼ tuláakal máakeʼ le baʼax unajeʼ. Tiʼ máaxoʼob unaj a boʼotikeʼex le áantajoʼoboʼ, boʼoteʼex le áantajoʼoboʼ; tiʼ máax unaj a boʼotikeʼex le [impuestooʼ], boʼoteʼex le impuestoʼoboʼ, [...] máax unaj a chíin pooltikeʼexeʼ chíin poolteʼex» (Romailoʼob 13:7). Le oʼolaleʼ, desde teʼ kʼiin ku tsʼoʼokol u beel le cristianoʼoboʼ unaj u káajal u yeʼeskoʼob tsiikil tiʼ le tsʼoʼokol beeloʼ.
18. Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ, ¿baʼax ku beetkoʼob ken tsʼoʼokok u beeloʼob, yéetel tiʼ baʼax kun tʼaan le uláakʼ xookoʼ?
18 Yaʼab sukuʼunoʼobeʼ, ken tsʼoʼokok u beeloʼobeʼ ku beetkoʼob upʼéel nojoch janal wa upʼéel kʼiimbesajil. Maʼ u tuʼubultoʼoneʼ Jesuseʼ bin tiʼ upʼéel kʼiimbesajil beyaʼ. Le oʼolaleʼ, wa ku beetaʼal upʼéel kʼiimbesajeʼ, ¿bix jeʼel u yáantkoʼon le baʼax ku yaʼalik le Biblia utiaʼal ka k-eʼes tsiikil tiʼ Jéeoba, tiʼ le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼob yéetel tiʼ le máaxoʼob yanoʼob teʼ tsʼoʼokol beeloʼ? Teʼ tuláakʼ xookoʼ le ken k-ile. *
[Tsolajiloʼob]
^ xóot’ol 3 Le tʼaan xanaʼ jeʼel u meyaj utiaʼal u yúuchul tʼaan tiʼ jeʼel baʼaxak kʼiimbesajil wa nojoch jaanlileʼ (Ester 9:22).
^ xóot’ol 5 U j-jaajkunajoʼob Jéeobaeʼ ku máanskoʼob upʼéel discurso treinta minutos ku xáantal; le discursoaʼ ku kʼaabaʼtik «Upʼéel tsʼoʼokol beel kʼambeʼen tu táan Dios» (“Un matrimonio honorable a la vista de Dios”). Le discursoaʼ ku tʼaan tiʼ le maʼalob tsolnuʼuk ku tsʼáaik le Biblia utiaʼal le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼoboʼ; le tsolnuʼukoʼobaʼ tiʼ yanoʼob teʼ libro El secreto de la felicidad familiar yéetel tiʼ uláakʼ libroʼob yéetel revistaʼob beetaʼanoʼob tumen u j-jaajkunajoʼob Jéeoba. Le máaxoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼob bey xan le máaxoʼob uʼuyik le discursooʼ jach jeʼel u jóoʼskoʼob yaʼab utsiloʼob tiʼ le discursoaʼ.
^ xóot’ol 10 Wa le gobierno maʼ u tsʼaamaj baʼax votos unaj u yaʼalaleʼ, unaj u yaʼalaʼal le votos ku nojbeʼenkúuntkoʼob Jéeobaaʼ. Le noviooʼ unaj u yaʼalik: «[U kʼaabaʼ le noviaoʼ], teneʼ ku tsʼoʼokol in beel ta wéetel utiaʼal in jach yaabilkech yéetel utiaʼal in kanáantkech, jeʼex u yaʼalik Dios teʼ Biblia unaj u beetaʼal tumen le íichamtsiloʼoboʼ. Lelaʼ yaan in beetik tuláakal u kʼiinil in kuxtal mientras tsʼokaʼan k-beel». Le noviaoʼ unaj u yaʼalik: «[U kʼaabaʼ le noviooʼ], teeneʼ ku tsʼoʼokol in beel ta wéetel utiaʼal in jach yaabiltkech, in kanáantech yéetel utiaʼal in jach eʼesiktech tsiikil, jeʼex u yaʼalik Dios teʼ Biblia unaj u beetaʼal tumen le atantsiloʼoboʼ. Lelaʼ yaan in beetik tuláakal u kʼiinil in kuxtal mientras tsʼokaʼan k-beel».
^ xóot’ol 18 Ilaʼak xan le xook «Bix unaj u beetaʼal upʼéel tsʼoʼokol beel utiaʼal ka u taas kiʼimak óolal yéetel tsiikil», teʼ táan juʼun 18.
¿Kʼajaʼan wa tech?
• ¿Baʼaxten unaj k-beetik le baʼax ku yaʼalik le autoridadoʼob yéetel le baʼax ku yaʼalik Dios tiʼ baʼax yaan yil yéetel le tsʼoʼokol beeloʼ?
• Yaʼab tiʼ le sukuʼunoʼob ku tsʼoʼokol u beeloʼob tu táan juezeʼ, ¿baʼax u kʼáatoʼob ka máansaʼaktiʼob láayliʼ teʼ kʼiin jeʼeloʼ wa tiʼ le uláakʼ kʼiinoʼ?
• ¿Baʼaxten maas maʼalob ka máansaʼak u discursoi le tsʼoʼokol beel teʼ tu Najil Reinooʼ?
[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]
[U tsolajil le oochel teʼ táan juʼun 3]
Tu úuchben kaajil Israeleʼ u suukileʼ, le xiʼipaloʼ ku bisik le chʼúupal tu yotoch letiʼoʼ wa tu yotoch u taataʼob