MALAMUSI gaŵatamilikasisye mabishopu ga Cikatolikaga galiji gangacenga soni gakusosekwa kugapikanila. Nambo mpaka tuliwusye kuti, ana yeleyi ni yagakusasala Malemba? Ana Papa Francis ali kwene jwakwinjila mmalo mwa Petulo? Soni ana Petulo ŵaliji papa jwandanda?

Mabishopuga gakamulene yeleyi mwakamulana ni yaŵasasile Yesu pa Matayo 16:16-19 ni pa Yohane 21:15-17. Malemba gelega soni gane gakusalosya kuti Yesu ŵampele Petulo ukumu wakusosekwa mnope. Yesu ali asimene kandanda ni Petulo ŵamsalile kuti caciŵa jwakulimba mpela lwala. (Yoh. 1:42) Nambo, ana Klistu ŵampele Petulo ukumu wekulungwa mnope kupunda jwalijose?

Yesu, pa Matayo 16:17, 18 ŵamsalile Petulo kuti, “Ngumsalila kuti, Mmwe mli Petulo [Linali likusagopolela “Lwala”], soni pa lwala lwelelu cinjitaŵapo mpingo wangu.” * Ana pelepa Yesu ŵagopolelaga kuti “mpingo” wakwe wucitaŵigwa pa Petulojo? Ana Petulo ni juŵasosekwaga kuŵa jwakulongolela ŵakumkuya ŵa Yesu ŵane ŵala? Ana ŵakumkuya ŵane ŵa Yesu ŵaŵapali pandaŵijo ŵagapikene catuli maloŵe ga Yesugo? Mabuku ga Ngani Syambone gakusasala kuti panyuma pa yeleyi ŵakumkuya ŵa Yesu ŵala ŵatandite kangana ya juŵaliji jwamkulungwa pasikati pawo. (Matayo 20:20-27; Maliko 9:33-35; Luka 22:24-26) Yikaŵe kuti Yesu ŵampele ukumu wekulungwa Petulo, ana ŵakumkuya ŵakwewo akakanganaga ya juŵaliji jwamkulungwa pasikati pawo?

Ana Petulo ŵagapikene catuli maloŵe ga Yesuga? Pakuŵa jwalakwe ŵakulile ku Yisalayeli, komboleka kuti ŵamanyililaga yakulocesya yejinji ya Cihebeli yakwamba “liganga” kapena “liganga lyapandumba.”  (Yesaya 8:13, 14; 28:16; Zekariya 3:9) Ndaŵi jine paŵalembelaga cikalata ŵakulupilila acimjakwe, Petulo ŵakamwile maloŵe ga limo mwa malembaga ni ŵasasile kuti “liganga lyapandumba” lyelagucisye lyaliji Ambuje Yesu Klistu juŵaliji Mesiya. Jwalakwe ŵakamulicisye masengo maloŵe ga Cigiliki gakuti pe’tra (Yesu ŵakamulicisyesoni masengo maloŵega pa Matayo 16:18) pakwamba ya Klistu.—1 Petulo 2:4-8.

Ndumetume Paulo ŵalijisoni jwakumkuya jwa Yesu jwakulupicika. Ana jwalakwe ŵakulupililaga kuti Yesu ŵampele Petulo ukumu wekulungwa mnope kupunda jwalijose? Pakusala ya ukumu wa Petulo mu mpingo waciklistu, Paulo ŵasasile kuti Petulo ŵaliji pasikati pa ŵandu ŵaŵaliji mpela ‘njalamila’. (Agalatia 2:9) Yikaŵe kuti Yesu ŵamsagwile Petulo kuŵa jwakulongolela mpingo, ana ŵakulupilila acimjakwe akamkolasile catuli kuti njalamila?

Pakwamba ya mwaŵatendelaga Petulo yindu ni ŵandu ŵane, Paulo ŵalembile kuti, “Namjamwice pameso ni meso ligongo jwaliji jwakulemwa.” (Agalatia 2:11-14) Paulo ŵamanyililaga kuti Klistu nganataŵa mpingo wakwe pa Petulo kapena pa mundu jwalijose jwangali umlama. Nambo jwalakwe ŵamanyililaga kuti mpingowo ŵawutaŵile pa Yesu Klistu jwali cilimbilimbi cakwe. Jwalakwe ŵayiwonaga kuti “lwala lwaliji Klistu.”—1 Akolinto 3:9-11; 10:4.

Ana sambano maloŵe ga Yesu gakuti, “Mmwe mli Petulo, soni pa lwala lwelelu cinjitaŵapo mpingo wangu” gakusagopolela cici? Kuti tugapikanicisye cenene tukusosekwa kulola kaje ngani josope. Ana Yesu ni Petulo ŵaŵecetaga yakwamba cici? Yesu ŵaliji ali agambile kwawusya ŵakumkuya ŵakwewo kuti, “Ana jemanja akusati une ndili ŵani?” Mwangacelewa, Petulo ŵajanjile kuti, “Wawojo ali Klistu, Mwanace jwa Mlungu jwacijumi.” Yesu ŵam’yamicile Petulo ligongo lyakwanga ciwusyoco kaneko ŵasasile kuti jwalakwe cacitaŵa “mpingo” pa “lwala” lwakulimba mnope. Lwala lwaŵagamba  Yesu pelepa lyajimilaga Yesu msyenejo.—Matayo 16:15-18.

Mwakamulana ni yeleyi, “Acimlongola ŵa dini” ŵalembilesoni kuti lwala lwakusimanikwa pa Matayo 16:18 lukusajimila Klistu. Mwambone, Augustine jwaŵapali m’yaka ya m’ma 400 C. E ŵalembile kuti, “Ambuje ŵatite, ‘Pa lwala alu cinjitaŵapo Calici cangu,’ ligongo lyakuti Petulo ŵaliji ali ŵasalile Ambujewo kuti, ‘Wawojo ali Klistu Mwanace jwa Mlungu jwacijumi.’ M’yoyo, Yesu ŵamsalilaga Petulo kuti palwala lwalukulupililelu cacitaŵapo Calici cakwe.” Augustine ŵasasile mwakuwilisyawilisya kuti “Lwala (Petra) lwaliji Klistu.”

Yaŵasasile Augustine soni acimjakweyi mpaka yiwonece kuŵa yaunami mwakamulana ni yijiganyo ya dini ja Cikatolika moŵa agano. Nambope namatetule jwine pangani sya dini lina lyakwe Ulrich Luz ŵasasile kuti nganisyo sya acinamatetule ŵa Baibulo pangani jeleji sili syakulekangana ni yagakamulene mabishopu ga Cikatolika mu 1870.

Ndumetume Petulo nganagamanyililaga maloŵe gakuti “papa.” Yisyene yakwe yili yakuti m’yaka ya m’ma 800 C. E, mabishopu gejinji ganganigaŵa gaciyuda galikolangaga acimsyene kuti papa. M’yoyo, maloŵega gatandite kumanyikwa mpaka ca m’ma 1000 C. E. Nambo pangali Mklistu jwandanda jwalijose jwaŵaganisyaga kuti ukumu wa Petulo ŵawupelece kwa mundu jwine juŵajinjile m’malo mwakwe. Konjecesya pelepa namatetule jwine jwa ku German lina lyakwe Martin Hengel ŵasasile kuti pangali umboni wuliwose wakulosya kuti papa akwete ukumu wekulungwa mnope.’”

Maloŵe gakumalisya: Ana Petulo ŵaliji Papa jwandanda? Ana pana juŵajinjile m’malo mwakwe? Ana cikulupi ca Cikatolika cakwamba papa cili ca m’Malemba? Kwanga kwa yiwusyo yosopeyi kuli kwakuti iyayi. Nambope, yisyene yakwe ni yakuti Yesu ŵataŵile calici cakwe cacili mpingo wakwe usyesyene pa jwalakwe msyene. (Aefeso 2:20) Sambano, jwalijose jwetuwe akusosekwa kuliwusya ciwusyo cakusosekwa mnope aci, Ana mbatile Mpingo usyesyene?