Ajawule pa ndandanda

NGANI JA PANDANDA

Ana Kulolela Yakuŵagula Kwana Yakusawusya Yamtuli?

Ana Kulolela Yakuŵagula Kwana Yakusawusya Yamtuli?

Masiku agano yakuŵagula yikusasimanikwa palipose. * Yakuŵagulayi mpaka tuyipate kupitila kwa ŵamalonda, m’mafilimu, munyimbo, m’mabuku, pa TV, m’mafoni, pa intaneti soni pa magemu ga pakompyuta. Ŵajinji akusayiwona kuti pangali chakusawusya ni kulolela yakuŵagula. Masiku agano, ŵandu ŵajinji akusalolela yakuŵagula kulekangana ni kala.—Alole libokosi lyakuti  “Yisyesyene Pakwamba ya Yakuŵagula.”

Yakuŵagula yaŵalolelaga ŵandu kala yili yakulekangana ni yakusalolela masiku agano. Pulofesa Gail Dines jwalembile kuti, “Yiwulili yakuŵagula yayikusimanikwa masiku agano yili yakunyalaya mnope. Sonitu ŵandu akusayiwona kuti pangali chakusawusya kulolela yeleyi.”

Ana wawojo akuganisya uli? Ana akusayiwona kuti kulolela yakuŵagula kwana yakusawusya yamtuli? Yesu jwatite, “Chitela chambone chikusasogola yisogosi yambone, nambo chitela chachabe, chikusasogola yisogosi yachabe.” (Mateyu 7:17) Ana ni yakusawusya yapi yakusasimana nayo ŵandu ŵakusalolela yakuŵagula? Kuti tujanje chiwusyochi, kwende tukambilane yiwusyo yine yakwamba yakuŵagula.

Ana mundu jwakusalolela yakuŵagula akusasimana ni yamtuli?

YAKUSAŴECHETA ŴALIJIGANYE ŴANE: Yikusaŵa yakusawusya kuti mundu aleche kulolela yakuŵagula. Ŵakuwungunya ŵane ŵapatile kuti mundu jwakusalolela yakuŵagula akusalandana ni mundu jwakusakwemba sona.

Brian, * juŵanonyelaga kulolela yakuŵagula pa intaneti jwatite,“Nayiwonaga kuti nganimba ngombwele kuleka kulolela yakuŵagula. Pandololele nalipikanaga kuti ngulwala soni nalijimbaga magambo. Kwa yaka yejinji yaliji yakusawusya kuleka kulolela.”

Ŵandu ŵakusalolela yakuŵagula akusasisa kuti ŵane akamanyilila soni akusanonyela kulambusya. Ni ligongo lyakwe ŵajinji akusasoŵa ŵakunguluka nawo, akusatenda sooni, akusalaga ni nganisyo soni akusatumbila chitema. Ndaŵi sine akusakola nganisyo syakusaka kuliwulaga. Serge juŵanonyelaga kuŵika mu foni mwakwe yakuŵagula lisiku lililyose, jwatite, “Natumbilaga mnope soni nalipikanaga kuti ndili jikajikape. Naliwoga kuŵa jwangasosekwa mwamti nalijimbaga magambo soni nayiwonaga kuti nganimba ngombwele kuleka kulolela yakuŵagula. Natendaga sooni kwasalila ŵandu ŵane kuti angamuchisye.”

Kulolela yakuŵagula kuli kwakogoya atamose mundu ali alolele kamo kapena mwangosi. Dr. Judith Reisman, juŵalongolele pakuwungunya kwine kukwatendekwe pangani ja yakuŵagula ku U.S jwasasile kuti, “Kulolela yakuŵagula kukusajonanga ututu wa mundu. Sonitu yakuŵagulayi yikusatamilichika munganisyo mwamti yikusaŵa yakusawusya kuti mundu ayiliŵalile.” Susan jwayaka 19, juŵanonyelaga kulolela yakuŵagula pa intaneti jwatite, “Yiwuliliyi ngayikusatyoka munganisyo mwangu. Ngusayiwona kuti yili yakusawusya kuyiliŵalila.”

YATUKULIJIGANYA: Ŵandu ŵakusalolela yakuŵagula ali mpela achikapolo soni akusalaga mnope.—2 Petulo 2:19.

Ana kulolela yakuŵagula kukusakwaya chamtuli maŵasa?

YAKUSAŴECHETA ŴALIJIGANYE ŴANE: “Maŵasa gakusamala naga ŵalume kapena ŵakongwe akusalolela yakuŵagula.”—Jasasile myoyo buku jakuti, The Porn Trap, jaŵalembile Wendy ni Larry Maltz.

Kulolela yakuŵagula kukusasokonasya maŵasa ligongo

  • Kukusatendekasya ŵalombane kuti akanonyelaga soni kulupililana.—Misyungu 2:12-17.

  • Kukusatendekasya kuti mundu atande kulipikana soni kuti akasangalalaga ni ŵamkwakwe.—Aefeso 5:28, 29.

  • Kukusalimbikasya nganisyo syakusakala pangani jakugonana.—2 Petulo 2:14.

  • Yikusamtendekasya mundu kwakanganichisya ŵamkwakwe kuti atendeje yindu yalolele, pandaŵi jakugonana.—Aefeso 5:3, 4.

  • Mpaka yimtendekasye mundu kutenda chikululu.—Mateyu 5:28.

Baibulo jikusalimbikasya ŵalombane kuti akatendelanaga yindu ‘mwangakulupichika.’ (Malaki 2:16) Nambo mundu patesile chikululu akusalosya kuti ali jwangakulupichika. Yeleyi mpaka yitendekasye kuti jwine awunduche ulombelawo kapena mpaka umale kwene. Yakuyichisya yakwe ŵanache ni ŵakusalaga.

Yakuŵagula yikusajongasoni ŵanache. Brian jwatumkolasile kundanda jula jwasasile kuti, “Lisiku line mwangosi, napatile buku ja baba ja yiwulili yakuŵagula. Pandaŵiji naliji ndili ngwete yaka 10. Kaneko natandite kusyemba kuti ngaloleje yiwuliliyi. Ngangusapikanichisya kuti nayinonyelaga ligongo chichi. Kwelekutu kwaliji kutanda kwakulolela yakuŵagula mwamti mbele ndili kumlolela mpaka panakusile.” Ŵakuwungunya ŵapatile kuti kulolela yakuŵagula kusatendekasya kuti mundu atande ya gonana ali jwachinandipile. Jwalakwe akusatanda kugonana ni ŵandu ŵajinji soni akusiŵatendela ngalwe ŵandu ŵakugona nawowo. Nambosoni jwalakwe akusalagasika nganisyo.

YATUKULIJIGANYA: Kulolela yakuŵagula kukusasokonasya maŵasa soni kukusakola yakuyichisya yakupweteka.—Misyungu 6:27.

Ana Baibulo jikusasala yamtuli pangani ja yakuŵagula?

MALOŴE GA MLUNGU GAKUSATI: “Myiwulaje sambano yakumbila ya mtima wenu  .  mpela chikululu, ya usakwa, yakusaka yangalumbana, ni umbombo soni wele uli yalumo kulambila milungu jine.”​—Akolose 3:5.

Kusala mwakata Yehofa * Mlungu akusaŵengana mnope ni yakuŵagula. Ngaŵa kuti Mlungu akusaŵengana ni yakuti ŵandu agonaneje. Iyayi. Jwalakwe jwatupanganyisye kuti tusacheje kugona ni ŵane. Yehofa akusasaka kuti ŵalombane asangalaleje pakugonana, alosyeje kuti akusanonyelana soni aŵelecheje ŵanache.​—Yakobo 1:17.

Ligongo chichi Mlungu akusaŵengana ni yakuŵagula? Kwende tulole magongo gakwe

  • Jwalakwe akusamanyilila kuti yakuŵagula yikusajonanga.​—Aefeso 4:17-19.

  • Ligongo lyakuti akusatunonyela akusasaka kuti tukasimana ni yakogoya.​—Yesaya 48:17, 18.

  • Yehofa akusasaka kuti maŵasa gakasokonechela.​—Mateyu 19:4-6.

  • Jwalakwe akusasaka kuti tuŵeje ŵaswela soni twachimbichisyeje ŵane.​—1 Atesalonika 4:3-6.

  • Yehofa akusasaka kuti tuchimbichisyeje soni kamulichisya masengo mwakuŵajilwa mtuka wagonana.​—Ahebeli 13:4.

  • Yehofa akusamanyilila kuti Satana ni jwakusalimbikasya ŵandu kuti aloleleje yakuŵagula, aŵeje ŵakunyada soni akachimbichisyaga kugonana.​—Genesesi 6:2; Yuda 6, 7.

YATUKULIJIGANYA: Kulolela yakuŵagula kukusajonanga unasi wa mundu ni Mlungu.​—Aloma 1:24.

Yehofa ali jwakoseka kwakamuchisya wosope ŵakusasaka ali alesile kulolela yakuŵagula. Baibulo jikusasala kuti, “AMBUJE ali ŵachanasa ni ŵambone mtima, ŵangatumbila chitema ni chinonyelo chawo changamala chili chachikulungwa. Pakuŵa akusamanyilila yiŵatite pakutupanganya, akusakumbuchila kuti uwe tuli luwundu.” (Salimo 103:8, 14) Yehofa akwaŵilanga wosope ŵakulinandiya kuti ‘apochele chanasa ni umbone mtima wa Mlungu [soni] chikamuchisyo pandaŵi jakuchisosa.’—Ahebeli 4:16; alole libokosi lyakuti “ Yili Yakomboleka Kuleka Kulolela Yakuŵagula.”

Yehofa aŵele ali mkwakamuchisya ŵandu ŵajinji. Ana yakuyichisya yakwe yiŵele yamtuli? Pakusala ya ŵandu ŵane ŵaŵakombwele kumalana ni ndamo syakusakala Baibulo jikusati, “Mwaswejesedwe . . . mwasimanikwe kuti mli ŵakulungama. . . Yeleyi yatendekwe mu lina lya Ambuje Yesu Klistu, nambo soni mwa Msimu wa Mlungu jwetu.” (1 Akolinto 6:11) Mpela mwayaŵelele ni Yesaya ŵandu ŵeleŵa mpaka aŵechete kuti, “Mlungu ali mkulupusyo jwangu, tinjakulupilila ŵalakwe, soni ngisinjogopa. Machili gangu gakusatyochela kwa AMBUJE Mlungu.”—Yesaya 12:2.

Susan juŵakombwele kuleka kulolela yakuŵagula jwasasile kuti, “Yehofa jika ni jwampaka ŵakamuchisye kuti aleche kulolela yakuŵagula. Naga akumŵenda kuti ŵakamuchisye soni naga akukamulichisya masengo yindu yakwasalila, yindu yichajendela chenene soni ngasalijimba magambo. Yehofa nganaŵa ŵalesile jika.”

^ ndime 3 Maloŵe gakuti “yakuŵagula” gakusagopolela yindu yakwayana ni yagonana, yele ŵandu akusayipanganya pakusaka kuti mundu jwakulolela, kupikanila kapena kuŵalanga akoleje nganisyo syakusaka kugonana. Yakuŵagulayi yikusasimanikwa mu nyimbo, yiwulili nambosoni m’mabuku.

^ ndime 8 Mena gane tugachenjile munganiji.

^ ndime 25 Baibulo jikusasala kuti lina lya Mlungu lili Yehofa