Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

MBUDZISO 9

Naa Ndi Fanela U Tenda Pfunzo Ya Vhubvelele?

Naa Ndi Fanela U Tenda Pfunzo Ya Vhubvelele?

ZWINE ZWA ITA URI ZWI VHE ZWA NDEME

Arali pfunzo ya vhubvelele i ngoho, zwi amba uri vhutshilo a vhu na ndivho. Arali zwithu zwo tou sikiwa, ri nga wana phindulo dzi fushaho nga ha vhutshilo na vhumatshelo.

NO VHA NI TSHI ḒO ITA MINI?

Humbulani nga hovhu vhuimo: Alex o ḓaḓa. Ndi muthu we u bva kale a vha a tshi tenda uri zwithu zwo sikwa nga Mudzimu. Fhedzi ṋamusi mudededzi wawe ane a funza bailodzhi u kha ḓi tou bva u ombedzela uri pfunzo ya vhubvelele ndi ngoho, na uri yo thewa kha ṱhoḓisiso ya saintsi ine ya nga fulufhelwa. Alex ha ṱoḓi uri vhaṅwe vha vhone u nga ho ngo ṱalifha. U ḓivhudza uri: ‘Arali vhorasaintsi vho zwi tumbula uri pfunzo ya vhubvelele ndi ngoho, nṋe ndi tou vha nnyi lune nda nga hanedzana navho?’

Arali no vha ni Alex, no vha ni tshi ḓo tenda pfunzo ya vhubvelele nga nṱhani ha uri bugu dzi amba uri yeneyo pfunzo ndi ngoho?

IMANI NI HUMBULE!

Vhathu vhane vha tenda pfunzo ya vhubvelele na vhane vha tenda uri zwithu zwo tou sikwa, kanzhi vha ṱavhanyedzela u amba zwine vha zwi tenda, vha sa ḓivhi uri ndi ngani vha tshi tenda zwenezwo zwithu.

  • Vhaṅwe vhathu vha tenda uri zwithu zwo tou sikwa nge vha funzwa zwenezwo zwithu kerekeni.

  • Vhaṅwe vhathu vha tenda pfunzo ya vhubvelele nge vha funzwa zwenezwo zwithu tshikoloni.

MBUDZISO DZA RATHI DZINE NA NGA ḒIVHUDZISA DZONE

Bivhili i ri: “Nnḓu iṅwe na iṅwe i na mufhaṱi, fhedzi o fhaṱaho zwoṱhe ndi Mudzimu.” (Vhaheberu 3:4) Zwi a pfala u tenda zwenezwi?

U tenda uri zwithu zwi tshilaho a zwi na Musiki a zwi pfali, zwi fana na u tenda uri heyi nnḓu yo sokou bvelela

VHANE VHA TENDA PFUNZO YA VHUBVELELE VHA RI: Zwithu zwoṱhe zwo vha hone nga murahu ha muthuthubo muhulwane.

1. Wonoyo muthuthubo muhulwane wo bveledzwa nga nnyi kana nga mini?

2. Ndi zwifhio zwine zwa pfala khwine​—naa ndi uri zwithu zwoṱhe zwo sokou bvelela kana ndi uri hu na muthu we a sika zwithu zwoṱhe?

VHANE VHA TENDA PFUNZO YA VHUBVELELE VHA RI: Vhathu vha bva kha zwipuka.

3. Arali vhathu vha tshi bva kha zwipuka​—sa tsumbo, kha dziṱhoho—​ndi ngani vhathu vho ṱalifha vhukuma u fhira dziṱhoho?

4. Ndi ngani na zwithu zwiṱuku zwi tshilaho zwo serekana nga u rali?

VHANE VHA TENDA PFUNZO YA VHUBVELELE VHA RI: Pfunzo ya vhubvelele ndi ngoho.

5. Naa muthu ane a amba zwenezwo o ita ṱhoḓisiso uri a vhone arali zwenezwo zwi ngoho?

6. Ndi vhathu vhangana vhane vha tenda pfunzo ya vhubvelele nge vha sokou vhudzwa uri vhathu vhoṱhe vho ṱalifhaho vha tenda khayo?

“Arali ni tshi khou tshimbila ḓakani na vhona nnḓu yo nakaho, naa ni ḓo ri: ‘Yo naka vhukuma! Miri i tea u vha yo sokou wa nga nḓila yo teaho nahone yeneyi nnḓu ya mbo ḓi sokou fhaṱea.’ Ni nga si ambe zwenezwo! A zwi konadzei. Naa zwi a pfala u tenda uri zwithu zwoṱhe zwo sokou bvelela?”​—Julia.

“Kha ri ri muṅwe muthu u ni vhudza uri ho vha na muthuthubo fhethu hune ha gandiselwa hone nahone inki ya ḓodza mbondo na silini, ha mbo ḓi ṅwalea ṱhalusamaipfi yo fhelelaho. Naa no vha ni tshi ḓo zwi tenda?”​—Gwen.

NDI NGANI NI TSHI TEA U TENDA KHA MUDZIMU?

Bivhili i ni ṱuṱuwedza uri ni shumise “maanḓa aṋu a u humbula.” (Vharoma 12:1) Zwenezwo zwi amba uri u tenda haṋu kha Mudzimu a ho ngo tea u thewa fhedzi kha

  • MAḒIPFELE (Ndi sokou pfa u nga hu tea u vha hu na muthu a re na maanḓa vhukuma)

  • ṰHUṰHUWEDZO YA VHAṄWE (Vhathu vha hune nda dzula hone vha funesa vhurereli)

  • MUTSIKO (Ndo aluswa nga vhabebi vhane vha tenda kha Mudzimu​—ho vha hu si na zwine nda nga ita)

Nṱhani ha u amba zwenezwo zwithu, ni tea u vha na zwiitisi zwi pfalaho zwa zwine na zwi tenda.

“Musi ndi kilasini ndo thetshelesa mudededzi a tshi khou ṱalutshedza nḓila ine mivhili yashu ya shuma ngayo, a thi timatimi na luthihi uri Mudzimu u hone. Muraḓo muṅwe na muṅwe wa muvhili u na mushumo wawo, na muraḓo muṱuku-ṱuku nahone kanzhi ri ita yeneyo mishumo ri sa vhuyi ra zwi ṱhogomela. Muvhili wa muthu u a mangadza vhukuma!”​—Teresa.

“Musi ndi tshi vhona tshifhaṱo tshilapfu-lapfu, tshikepe tshihulwane kana goloi, ndi a ḓivhudza uri, ‘Zwo itwa nga nnyi?’ Sa tsumbo, u ita goloi zwi ṱoḓa vhathu vha re na vhuṱali nga ṅwambo wa uri i na zwithu zwinzhi zwiṱuku zwine zwa tea u shuma zwavhuḓi uri goloi i kone u tshimbila. Arali goloi dzo itwa nga vhathu, zwi amba uri na riṋe ro tou vhumbiwa.”​—Richard.

“Musi ndi tshi ḓi bvela phanḓa na u guda saintsi, ndi a zwi ṱhogomela uri pfunzo ya vhubvelele a si ngoho. . . . Ndi vhona u nga hu ṱoḓea ‘lutendo’ luhulwane uri muthu a tende kha pfunzo ya vhubvelele nṱhani ha u tenda uri hu na Musiki.”​—Anthony.

ZWINE NA NGA ELEKANYA NGA HAZWO

Naho vhorasaintsi vho no fhedza mahumi a miṅwaha vha tshi khou ita ṱhoḓisiso, a vha athu wana ṱhalutshedzelo ya pfunzo ya vhubvelele ine vhoṱhe vha tendelana ngayo. Arali vhorasaintsi vha sa tendelani nga ha pfunzo ya vhubvelele​—ine ya vha pfunzo ine vha tea u ḓivha khwine—​naa zwi ḓo vha zwo khakhea arali ni sa i tendi?

^ phar. 2 Musi ri tshi amba nga ha Pfunzo ya Vhubvelele, ri vha ri tshi khou amba nga zwine nga Luisimane ha pfi ndi Evolution.