Eaha to roto?

Tapura tumu parau

E fetii o ˈna no Kaiapha

E fetii o ˈna no Kaiapha

I te tahi taime, e itea i te feia ihipǎpǎ te mau taihaa a te hoê taata Bibilia e haapapu ra e ua ora iho â o ˈna. Oia atoa i te taihaa a to ˈna fetii aore ra a te taata ta ˈna i matau. Ei hiˈoraa, i 2011, ua pia te mau aivanaa Iseraela i te hoê o tera mau itearaa: te hoê farii ivi e 2 000 matahiti. E farii puˈa faaunaunahia teie i reira i tuuhia ˈi te mau ivi o te hoê taata pohe.

Ua papaihia i nia i teie farii ivi taa ê: “Miriama, tamahine a Iosua, tamaiti a Kaiapha, tahuˈa o Maazia no Beth Imri.” O Kaiapha te tahuˈa rahi ati Iuda tei apiti i te haavaraa e te haapoheraa o Iesu. (Ioa. 11:48-50) Te faahiti ra te taata tuatapapa ra o Flavius Josèphe ia ˈna mai ia Iosepha pii-atoa-hia Kaiapha. Mea papu e e farii ivi teie a te hoê o to ˈna fetii. I nia i te hoê farii ivi i ite-ê-na-hia e manaˈohia ra e no tera tahuˈa rahi ua papaihia “Yehosef bar Caiapha,” aore ra Iosepha, tamaiti a Kaiapha. * E au ra ïa e e fetii Miriama no Kaiapha.

Ia au i te tuhaa e haapao ra i te mau taihaa tahito i Iseraela (Israel Antiquities Authority), ua haruhia tera farii ivi i te rima o te feia tei eiâ i te mau taihaa i roto i te hoê menema tahito. Ua hiˈopoahia te reira, oia atoa te papai i nia iho, e ua haapapuhia te tia-mau-raa o tera taihaa tahito.

Te faaite atoa maira teie farii ivi i te tahi mea apî. Te faahiti ra te reira ia Maazia, te hopea o na pǔpǔ tahuˈa e 24 tei tavini te tahi i muri iho i te tahi i te hiero i Ierusalema. (Par. 1, 24:18) Ia au i te tuhaa e haapao ra i te mau taihaa tahito i Iseraela, te faaite ra te papai i nia i te farii ivi e no roto mai te utuafare Kaiapha i te pǔpǔ Maazia.

Te faahiti atoa ra te papai ia Beth Imri. E piti aˈe faataaraa te nehenehe e horoahia i tera iˈoa. A tahi, ia au i te tuhaa e haapao ra i te mau taihaa tahito, e iˈoa paha teie o te hoê utuafare tahuˈa, te mau tamarii a Imera. (Ezr. 2:36, 37; Neh. 7:39-42) E melo atoa hoi to ˈna huaai o te pǔpǔ Maazia. Te piti, e iˈoa paha Beth Imri o te fenua tumu o Miriama aore ra o to ˈna utuafare taatoa. Atira noa ˈtu, te haapapu maira te farii ivi o Miriama e te faahiti ra te Bibilia i te taata mau no roto mai i te utuafare mau.

^ No nia i te farii ivi o Kaiapha, a hiˈo i te tumu parau “Le grand prêtre qui a condamné Jésus,” i roto i te Tour de Garde o te 15 no Tenuare 2006, api 10-13.