Eaha to roto?

Tapura tumu parau

AAMU

“Teie mâua, a tono ia mâua!”

“Teie mâua, a tono ia mâua!”

TE MANAˈO ra anei outou e haere e tavini i te hoê motu aore ra fenua e hinaaro-rahi-hia te feia poro? Mai te peu e tera ta outou opuaraa, e nehenehe te hiˈoraa o taeae e tuahine Bergame e tauturu ia outou.

Mai 1988 mai â o Jack raua Marie-Line i roto i te taviniraa taime taatoa. Ua matauhia raua no to raua faaau ohie i te vahi e tonohia ˈi raua. Ua tavini raua i Guadeloupe e i Guyane, tei raro aˈe teie na fenua i te tiaauraa a te amaa no Farani i teie nei. E uiui anaˈe ia Jack raua Marie-Line.

Eaha tei turai ia orua ia rave i te taviniraa taime taatoa?

Marie-Line: Ua paari au i Guadeloupe e e poro pinepine na vau i te mahana taatoa na muri i to ˈu mama. E Ite no Iehova itoito mau oia. Mea here na ˈu i te taata, i te otiraa ta ˈu tau haapiiraa i 1985, ua haamata vau i te taviniraa pionie.

Jack: I to ˈu taurearearaa, ua haaatihia vau e te mau tavini taime taatoa mea au na ratou te pororaa. E rave pinepine na vau i te taviniraa pionie tauturu i te mau taime faafaaearaa haapiiraa. I te hopea hebedoma, e rave matou i te pereoo mataeinaa no te haere i roto i te tuhaa fenua i reira te mau pionie e poro ai. E poro matou i te mahana taatoa a faaoti atu ai i te pae miti. E mau mahana oaoa mau tera!

I muri iti noa ˈˈe i to ˈu faaipoiporaa ia Marie-Line i 1988, ua feruri au, ‘Aita e ohipa e tapea ra ia mâua, mea maitai aˈe ia rave rahi atu â i roto i te taviniraa!’ Ua apiti au ia Marie-Line i roto i te taviniraa pionie tamau. Te matahiti i muri iho, i muri aˈe i te haapiiraa a te mau pionie, ua maitihia mâua no te tavini ei pionie taa ê. Ua oaoa mâua i te rahiraa hopoia ta mâua i rave i Guadeloupe hou a tonohia ˈi i Guyane.

E rave rahi taime, ua tono-haere-hia orua i tera e tera vahi, eaha tei tauturu ia orua ia faaau i te mau tupuraa apî?

Marie-Line: I te Betela no Guyane, ua ite te mau taeae, o te Isaia 6:9 ta mâua irava au roa ˈˈe. Ia taniuniu mai ratou ia mâua, e pinepine ratou i te hauti ma te parau mai, “Te haamanaˈo ra orua i te irava ta orua e au roa ˈˈe?” Ua taa ia mâua i te auraa, e hopoia apî te horoahia mai. Oioi mâua i te pahono, “Teie mâua, a tono ia mâua!”

Eita mâua e faaau i te hopoia apî i horoahia mai e ta mâua i fanaˈo na. E tauturu mai te reira ia mauruuru i ta mâua e rave ra. E haamatau oioi atoa mâua i te mau taeae e tuahine.

Jack: Ma te manaˈo maitai, ua tamata te tahi mau hoa i te faataui i to mâua manaˈo ia ore mâua e faarue ia ratou. Ua haamanaˈo mai râ te tahi taeae no Guadeloupe i ta Iesu parau i roto i te Mataio 13:38: “Te faaapu, o te ao nei ïa.” Noa ˈtu eaha te vahi e tavini ai mâua, ia haamanaˈo mâua o te taata te tia ia tauturuhia, tera te mea faufaa roa ˈˈe!

Ia tae mâua i te hoê vahi apî, e hiˈo mâua i te taata no te ite mea nafea ia ora i to ratou fenua. I Guyane ua rau te maa, e amu râ mâua i ta te feia no ǒ i matau i te amu e e inu atoa i ta ratou i matau i te inu, a haapao maitai atoa ˈi i to mâua ea. Aita roa ˈtu e fifi, o te mau maitai ta mâua i ite i tera fenua ta mâua e faatia ia vetahi ê!

Marie-Line: Mea rahi atoa ta mâua i haapii mai na roto i te mau taeae e tuahine. Te haamanaˈo ra vau i te taeraa ˈtu mâua i Guyane, mea puai roa te uâ. No ˈu, e tano ia tiai ia maumau rii te uâ no te haere e poro. Parau maira râ te tahi tuahine: “E haere tâua i teie nei?” Ma te maere, parau atura vau: “Nafea?” Pahono maira oia: “A rave i to oe fare amarara e haere anaˈe na nia i te pereoo tataahi.” I tera taime, ua haapii au e nafea ia tapea i te fare amarara a tataahi noa ˈi. Ahiri aita tera tuahine, eita vau e ite e nafea ia poro i te tau uâ.

Ua taui orua i te tuhaa fenua 15 paha taime, eaha ta orua faaitoitoraa i te feia e hinaaro ra e na reira atoa?

Marie-Line: E ere i te mea ohie ia taui i te tuhaa fenua. Mea faufaa ia imi i te hoê nohoraa tano maitai. Ia hoˈi mai oe na te pororaa, e vahi au to oe no te tamǎrû.

Jack: Mea au na ˈu e peni faahou te rotoraa o te fare. I te tahi taime, ua ite anaˈe te mau taeae o te amaa eita mâua e faaea maoro i tera vahi, e parau mai ratou: “Jack, aita e faufaa ia peni i te fare i teie taime!”

Mea aravihi roa o Marie-Line no te faanaho i te tauihaa i roto i te mau vairaa. E tuu o ˈna i te tauihaa i roto i te mau afata e e papai oia i nia i te afata tataitahi “fare pape,” “piha,” “fare tutu,” e te vai ra ˈtu â. E ua tae anaˈe mâua i to mâua fare apî, mea ohie roa ia faanaho i te mau afata i te vahi tano. E hamani o ˈna i te tahi tapura o te mau tauihaa e vai ra i roto i tera e tera afata ia ite ohie mâua i ta mâua e hinaaro.

Marie-Line: No te naho maitai o to mâua oraraa i te fare, e haamata oioi mâua i te poro.

Ia nehenehe orua e “rave faahope roa” i ta orua taviniraa, eaha te tapura ohipa ta orua i faaineine?—Tim. 2, 4:5.

Marie-Line: I te Monire, e faaea mâua i te fare no te faaineine i te mau putuputuraa. E mai te mahana piti atu, e haere mâua i roto i te taviniraa.

Jack: Noa ˈtu e titauhia ia naea ia mâua te tahi faito hora, eita mâua e tiatonu i nia i te reira. Mea faufaa roa te taviniraa no mâua. Mai te taime e faarue ai mâua i te fare a hoˈi roa mai ai, e tutava mâua i te paraparau i te feia atoa ta mâua e farerei.

Marie-Line: Ua haere anaˈe mâua e faafaaea i te tahi vahi, e rave noa iho â vau i te mau api parau. E faafatata mai vetahi no te ani mai i te mau papai noa ˈtu aita mâua i faaite atu e Ite no Iehova mâua. E ara ïa mâua i to mâua huru faaahuraa e haerea, mea haapao roa hoi te taata i te reira.

Jack: E faaite atoa mâua i te peu maitai i nia i te feia tapiri. E ohi au i te pehu a tuu atu ai i te vahi faarueraa e e paraˈuraˈu atoa na rapae. E hiˈo mai te taata e e ani mai ratou i te tahi taime, “Aita ta oe e Bibilia na ˈu?”

Ua poro pinepine orua i te mau tuhaa fenua atea. Te haamanaˈo ra anei orua i te tahi tupuraa anaanatae?

Jack: I Guyane, mea fifi ia haere i roto i te tahi mau tuhaa fenua no te atea. E nehenehe mâua e tere e 600 kilometera i te hebedoma na nia i te mau purumu ino mau. Eita e moˈe ia mâua to mâua tere i te oire iti o Saint-Élie i te uru raau Amazonie. Ua tere mâua e rave rahi hora na nia i te pereoo e i muri aˈe na nia i te vaa. E feia maimi auro te rahiraa o te taata e ora ra i reira. Ua horoa mai ratou i te tahi mau huˈahuˈa piru ei haamauruururaa no te mau papai i vaiihohia ˈtu. I te pae ahiahi, e pata mâua i te hoê video a te faanahonahoraa e mea rahi te taata tei tae mai.

Marie-Line: Aita i maoro aˈenei, ua anihia ia Jack ia rave i te oreroraa parau o te Oroa haamanaˈoraa i te oire o Camopi. Ua tere mâua e maha hora na nia i te poti i roto i te anavai Oyapock. Aita ˈtu ai, ua oaoa roa mâua!

Jack: I te vahi papaˈu o te anavai, mea atâta roa te opape. Faaite atu vau, e mǎtaˈu rii iho â oe! Ua ite râ te taata faatere poti i te ohipa ta ˈna e rave ra e ua tupu maite to matou tere. E ono matou Ite no Iehova, 50 râ taata tei tae mai i te Oroa haamanaˈoraa e vetahi, e feia tumu ïa no ǒ!

Marie-Line: Mea au roa tera taviniraa no te feia apî e hinaaro ra e tavini atu â ia Iehova! E titauhia hoi ia tiaturi ia Iehova e e puai roa mai te faaroo! Ua ite pinepine mâua i te rima o Iehova!

Ua rau te reo ta orua e paraparau ra, e ô taa ê anei tei horoahia ˈtu?

Jack: Aita, aita roa! Ua haapii au i tera mau reo no te mea ua titauhia. Na ˈu e faatere na i te Haapiiraa o Te Pare Tiairaa na roto i te reo Sranan tongo, * aita â ïa vau i rave atura i te taioraa Bibilia na roto i tera reo! Ua ani au i te tauturu i te hoê taeae. Ua parau mai oia: “I te tahi taime, aita matou i taa maitai i te tahi mau parau, aita râ e fifi!” O te mau tamarii tei tauturu rahi mai. Ia hape oe, e parau mai iho â ratou, area te feia paari, aita ïa.

Marie-Line: I roto i te tahi tuhaa fenua, e faatere na vau i te tahi haapiiraa Bibilia na roto i te reo Farani, te tahi na roto i te reo Potiti e te tahi atu na roto i te reo Sranan tongo. Ua parau mai te hoê tuahine mea maitai aˈe ia haamata i te haapiiraa na roto i te reo ta ˈu i ore i matau maitai a faaoti atu ai na roto i te reo ta ˈu i papu. I muri roa mai to ˈu taaraa i ta ˈna i parau!

I te hoê mahana, ua faatere au hoê haapiiraa na roto i te reo Sranan tongo e hoê na roto i te reo Potiti. I to ˈu haamataraa i te piti o te haapiiraa, parau mai nei te tuahine e apiti ra ia ˈu: “Marie-Line, e ere paha tera te reo ta ˈna e paraparau!” I reira to ˈu taaraa te paraparau ra vau i te hoê vahine no Beresilia na roto i te reo Sranan tongo, eiaha râ te reo Potiti!

Mea here-roa-hia orua e te mau taeae e tuahine. Mea nafea orua i te riroraa ei hoa piri roa no ratou?

Jack: Ua riro mâua mai “te taata horoa” o te Maseli 11:25. E horoa taatoa mâua ia mâua no vetahi ê. A atuatuhia ˈi te Piha a te Basileia, e parau mai vetahi: “A vaiiho na te mau taata poro e rave i tena ohipa!” E pahono atu râ vau: “E taata poro atoa vau! Ia titauhia ia rave i te ohipa, teie au!” Papu, e hinaaro tatou e rave maa taime no tatou. Tera râ, eiaha te reira ia tapea ia tatou ia hamani maitai ia vetahi ê!

Marie-Line: E anaanatae mâua i te mau taeae e tuahine atoa. Mea na reira mâua e ite ai e hinaaro ratou i te hoê taata no te haapao i ta ratou tamarii aore ra no te tii atu i te fare haapiiraa. E faatano mâua i ta mâua tapura ohipa no te tauturu atu. E hoa piri roa matou no te mea ua horoa ˈtu mâua i te tauturu i te taime hinaarohia.

Eaha te mau haamaitairaa ta orua i fanaˈo a tavini ai i te vahi e hinaaro-rahi-hia te feia poro?

Jack: Mea au mau te taviniraa taime taatoa. Pinepine mâua i te mataitai e i te faahiahia i te rau o te mau mea ta Iehova i poiete. Parau mau, te vai ra te fifi, eita râ mâua e haapeapea rahi roa no te mea te turu ra te nunaa o te Atua ia mâua.

I te taurearearaa, ua tapeahia vau i te fare auri i Guyane no te mea ua patoi au i te riro ei faehau. Aita vau i manaˈo noa ˈˈe e hoˈi faahou mai â vau i te hoê mahana ei mitionare e ei tia no te farerei i te feia mau auri. Mea rahi roa te haamaitairaa ta Iehova i horoa mai!

Marie-Line: Mea oaoa roa ia horoa ia oe no te tauturu i te taata. Te mauruuru mau nei mâua i te tavini ia Iehova. Ua tauturu atoa mai te reira ia piri atu â ia Jack a taa roa ˈtu ai mâua to te tahi e te tahi huru. I te tahi taime, e ani mai Jack e nehenehe anei mâua e tamaa e te hoê taeae e ta ˈna vahine faaipoipo tei paruparu. Oioi roa vau i te pahono: “Tera iho â ta ˈu i manaˈo e rave!”

Jack: Aita i maoro aˈenei, ua itehia e mariri ai taata no te punatane to ˈu. Eita Marie-Line e au ia faaroo i tera parau, e na ô atu râ vau: “Ta ˈu here, ia pohe noa ˈtu vau i teie nei, eiaha oe e parau ua pohe au i ‘te ruhiruhiaraa,’ e parau râ oe, ua mauruuru roa vau i te raveraa i te mau ohipa maitatai no te Atua, tera te mea faufaa roa!”—Gen. 25:8.

Marie-Line: Maoti Iehova, e rave rau uputa tei matara. Ua nehenehe atoa mâua e rave i te ohipa ta mâua i ore i manaˈo noa ˈˈe. E oraraa oaoa mau to mâua! E tiaturi papu to mâua ia Iehova, noa ˈtu eaha te vahi e tono ai te faanahonahoraa ia mâua, e haere mâua!

^ Na mua ˈˈe o te feia faatîtîhia te paraparau i te reo Sranan tongo. No roto mai te tahi mau parau i te reo Beretane, Néerlandais, Potiti e te tahi mau reo no Afirika.