Eaha to roto?

Tapura tumu parau

MEA POIETEHIA ANEI?

Te faanahoraa o te mau huruhuru utu o te mimi

Te faanahoraa o te mau huruhuru utu o te mimi

MEA pinepine aˈe te rahiraa o te mau mimi e ora ra piri atu i te mau fare i te itehia i te po. I muri aˈe i te toparaa mahana, na te mau huruhuru roroa e vai ra i nia i to ratou utu e tauturu ia ite i roto i te poiri e ia imi i te maa.

A hiˈo na: I raro aˈe i te iri o te mimi, e rave rahi uaua uira tei taaihia i to ˈna mau huruhuru utu. Maoti te reira, e nehenehe te mimi e taa i te tahi ohipa ia puihau rii noa ˈtu te mataˈi i nia ia ˈna. E tia i te mimi ia taa i te tahi ohipa noa ˈtu aita oia i ite i te reira. E fanaˈoraa ïa no ˈna ua poiri anaˈe.

No tera hamaniraa taa ê o te mau huruhuru utu o te mimi, e nehenehe oia e taa eaha te atearaa o te tahi taoˈa aore ra animara e te hauti ra anei te reira. E tia atoa ia ˈna ia faito eaha te area o te tahi vahi hou a haere atu ai na reira. Ua faaite te tahi buka, “aita te faanahoraa taatoa o te mau huruhuru utu o te mimi (vibrisses) i taa-maitai-hia. Te mea papu râ, ia tâpûhia, eita te mimi e nehenehe e haa mai ta ˈna i matau tae roa ˈtu i te taime a tupu faahou ai te reira.”—Encyclopædia Britannica.

Te hamani ra te mau aivanaa i te mau ravea e au i te faanahoraa o te mau huruhuru utu o te mimi. Eaha te fa? E tauturu i te mau matini ia ite haaati aˈe ia ratou eaha te mea e nehenehe e haafifi atu. E aivanaa e e orometua Ali Javey i te haapiiraa tuatoru i Berkeley i Kalifonia. Ia au i to ˈna manaˈo, e titauhia e rave rahi ravea mai tera no te faaohipa no te mau matini e haa mai te taata aore ra no tei faaterehia e te tahi taata e no te mono i te tahi mero o te tino o te taata.

Eaha to oe manaˈo? Mea tupu noa anei te faanahoraa o te mau huruhuru utu o te mimi aore ra mea poietehia?