A te pati “solu” i te Tusi Tapu ko te ‵fuliga o te pati Epelu ko te neʹphesh mo te pati Eleni ko te psy·kheʹ. E fakauiga tonu a te pati tenei i te ‵gana Epelu ki “se mea ola telā e mānava,” kae i te ‵gana Eleni “se tino ola.” * Tela la, a te solu, ko te mea ola kātoa, kae e sē se mea i loto i te foitino telā e tumau i te ola māfai ko mate se tino. Mafaufau ki te auala e fakaasi mai i te Tusi Tapu me i te solu e fakasino ki te tino ola kātoa:

• I te otiga ne faite ne Ieova te Atua a te tagata muamua ko Atamu, e fai mai te Tusi Tapu me “ne fai ei a te tagata mo fai se solu ola.” (Kenese 2:7, King James Version) E seai se solu ne tuku atu ki a Atamu​—ne fai eiloa a ia mo fai se solu io me se tino ola.

• E fai mai te Tusi Tapu me i te solu e mafai o galue, umiti ki meakai, kai, fakalogo ki tulafono, kae fakapatele atu ki se foitino mate. (Levitiko 5:2; 7:​20; 23:30; Teutelonome 12:20; Loma 13:1) A mea katoa konā ko mea e mafai o fai ne se tino.

E mata, a te solu e se mafai o mate?

Ikai, a te solu e mafai o mate. E uke a Tusi Tapu e fakasino atu ki te solu me e mafai o mate. Konei a nai fakaakoakoga:

• “A te solu telā e agasala, ka mate.”​—Esekielu 18:​4, 20, King James Version.

• I Isalaelu mua, a te fakasalaga mō te ‵toe agasala matagā eiloa tenei “e ‵tau o tapale kea‵tea a te solu.” (Esoto 12:15, 19; Levitiko 7:​20, 21, 27; 19:8, King James Version) A te tino tenā “e ‵tau o tamate.”​—Esoto 31:14, King James Version.

• Kafai ko oti ne mate se tino, a te tugapati “solu mate” e fakasino atu ki te tino mate i nisi fuaiupu i te Tusi Tapu. (Levitiko 21:11; Numela 6:6) E tiga loa e fakaaoga i nisi ‵fuliga o te Tusi Tapu a tugapati ko te “foitino mate” io me ko te “tino mate” i fuaiupu konā, ne fakaaoga i te ‵gana Epelu mua a te pati neʹphesh, io me ko te “solu.”

“Solu” e fakauiga foki ki te “ola”

I te Tusi Tapu, e fakaaoga foki a te pati “solu” e pelā me ko te suā pati ki te “ola.” E pelā mo te Iopu 33:22 e fakaaoga i ei a te pati Epelu ki te “solu” (neʹphesh) pelā me se pati e ‵pau tena uiga mo te “ola.” I se auala tai ‵pau, e fakaasi mai i te Tusi Tapu me i te solu io me ko te ola o se tino e mafai o tu i se tulaga fakamataku io me galo atu.​—Esoto 4:​19; Famasino 9:​17; Filipi 2:​30.

A te fakaaogaga o te pati “solu” i konei e fesoasoani mai ke malamalama tatou i fuaiupu kolā e fai mai ei me i te solu ko “fano ki tua” io me “fano kea‵tea.” (Kenese 35:18; King James Version) A te tugapati fakauiga tenei e fakasino atu ki te ola o se tino telā ko pili o gata atu. I nisi ‵fuliga, a te tugapati tenei i te Kenese 35:18 ne ‵fuli ki “te toe manavaga eiloa.”​—Tusi Tapu, Tuvalu; New Jerusalem Bible.

Te māfuaga o te talitonuga i te solu e se mafai o mate

A lotu Kelisiano kolā e tali‵tonu me i te solu e se mafai o mate, ne maua ne latou te talitonuga tenā mai akoakoga mua a tino Eleni, kae e se mai te Tusi Tapu. E fai mai te Encyclopædia Britannica: “A tusi fai‵tau i te Tusi Tapu kolā e sae mai ei te solu e fakasino atu ki te mānava kae e se fai mai ei me isi se ‵kese i te solu mo te foitino. A te manatu o Kelisiano e uiga ki te ‵kese o te foitino mo te solu ne māfua mai i tino Eleni mua.”

E se talia ne te Atua ke pulutaki ana akoakoga mo poto o tāgata, e pelā mo te talitonuga ki te solu e se mafai o mate. Kae e fai ‵tonu mai te Tusi Tapu: “Fakaeteete ke seai se tino e fakapologa ne ia koutou ki poto faka-te-lalolagi mo takolekolega sē aoga e ‵tusa mo tuu mo aganuu a tino.”​—Kolose 2:8.