Ehleketisisa Hi Vuyelo Bya Swiendlo Swa Wena

HI FANELE hi endla swiboho swo tala evuton’wini bya hina. Hakunene i vutlhari ku ringeta ku ehleketisisa hi vuyelo bya swiendlo swa hina hi nga si endla xiboho xihi na xihi. Vanhu van’wana va tisole swinene hikwalaho ka swiboho leswi va swi endleke. Kumbexana na wena u tshame u ku, ‘Loko a ndzi lo swi tiva leswaku vuyelo bya kona byi ta va lebyi, a ndzi ta va ndzi endle swilo hi ndlela yin’wana.’

Muvalangi la nga ni ntokoto u lava ku tiva laha gondzo rin’wana ni rin’wana ri yaka kona. A nga ha languta mepe ni ku vutisa vanhu lava tivaka ndhawu yoleyo. Swi le rivaleni leswaku u ta langutisa mimfungho yo kongomisa ya le magondzweni loko a ri karhi a chayela. Kambe, u nga swi tiva njhani leswaku ndlela leyi u lavaka ku hanya ha yona evuton’wini bya wena hi leyinene? Malunghana ni vanhu va le Israyele wa khale, Xikwembu xi tshame xi vula leswi hi ku tirhisa Muxe: “Mawaku loko a va tlharihile! A va ta anakanyisisa hi swilo leswi. A va ta ehleketisisa hi makumu ya vona endzhaku.”—Deteronoma 32:29.

Xitsundzuxo Lexinene

A swi bohi leswaku hi tivutisa leswaku vuyelo bya ndlela leyi hi hanyaka ha yona byi ta va byihi. Leswi Xikwembu xi xi twisisaka kahle xiyimo lexi hi nga eka xona, hi xona xi nga nyikaka vanhu hinkwavo switsundzuxo leswinene malunghana ni ndlela leyi va nga hanyaka ha yona evuton’wini bya vona. Xi vone tindlela to tala leti vanhu va hanyeke ha tona ni ku xiyisisa vuyelo bya kona. Bibele yi ri: “Tindlela ta munhu ti le mahlweni ka mahlo ya Yehovha, naswona u anakanyisisa hi mintila yakwe hinkwayo.”—Swivuriso 5:21.

Yehovha u khathalela vanhu lava n’wi rhandzaka.  Hi ku tirhisa Rito rakwe ku nga Bibele, u va hlamusele ndlela leyinene leyi va faneleke va hanya ha yona. Ha hlaya: “Ndzi ta endla leswaku u va ni ku twisisa naswona ndzi ku letela hi ndlela leyi u faneleke u famba ha yona. Ndzi ta ku tsundzuxa ndzi veke tihlo ra mina ri ri ehenhla ka wena.” Kutani loko u nga si endla xiboho xa ndlela leyi u lavaka ku hanya ha yona, ku ta va ku ri vutlhari ku lava nkongomiso wa Yehovha hilaha Hosi Davhida wa le Israyele wa khale a endleke hakona. U khongerile a ku: “Ndzi tivise ndlela leyi ndzi faneleke ndzi famba ha yona.”—Pisalema 32:8; 143:8.

Ku famba hi gondzo leri u lerisiweke rona hi muvalangi la tshembekaka ni la nga ni ntokoto, swi nga ku endla leswaku u titwa u sirhelelekile naswona u titshemba. A wu karhateki hileswaku gondzo rolero ri kongoma kwihi. Davhida u kombele nkongomiso wa Yehovha a tlhela a wu tirhisa. Hikwalaho ka sweswo, u ve ni ku rhula evuton’wini loku hlamuseriwaka kahle hi ndzima leyi dumeke ya Pisalema 23. Davhida u tsarile: “Yehovha i Murisi wa mina. A ndzi nge pfumali nchumu. U ndzi etlerisa emadyelweni lama nga ni byanyi byo tala; u ndzi kongomisa etindhawini to wisela leti kumaka mati kahle. U phyuphyisa moya-xiviri wa mina. Wa ndzi rhangela emintileni ya ku lulama hikwalaho ka vito rakwe. Hambiloko ndzi famba enkoveni wa ndzhuti lowukulu, a ndzi chavi nchumu xo biha.”—Pisalema 23:1-4.

Byi Ta Va Byihi Vumundzuku Bya Vona?

Mutsari un’wana wa buku ya Tipisalema, loyi kumbexana a a ri Asafa kumbe un’wana wa vatukulu vakwe, wa pfumela leswaku “a ku sele katsongo” leswaku a tshika ku gandzela Xikwembu. Xana a ku endleke yini? U vone leswaku vanhu lava nga tshembekangiki ni lava nga ni madzolonga a swi va fambela kahle evuton’wini naswona u navele “ku rhula ka vanhu vo homboloka.” A a ehleketa leswaku va ‘tshamiseke hilaha ku nga heriki.’ Lexi vavisaka swinene, mutsari loyi se a a sungule ku nga ha tshembi loko ku famba endleleni leyinene leyi a yi hlawuleke swi pfuna hakunene.—Pisalema 73:2, 3, 6, 12, 13.

Kutani mutsari loyi u nghene evukwetsimelweni bya Yehovha ivi a khongela ni ku anakanyisisa hi leswi nga ta humelela vanhu lavo homboloka eku heteleleni. U te: “A ndzi lava ku twisisa vumundzuku bya vona.” Asafa u ehleketisise hi leswi a swi ta humelela vanhu lava a a va navela. U xiye leswaku vanhu volavo a va ri “endhawini leyi rhetaka” naswona a va ta ‘hetiwa hi ku chava ka xitshuketa!’ Xana ndlela leyi yena a a hanya ha yona a yi ta n’wi vuyerisa njhani? U te: “Endzhaku ka sweswo [wena Yehovha] u ta ndzi vangamisa.”—Pisalema 73:17-19, 24.

Ku anakanyisisa hi vuyelo bya swiendlo swa lava lavaka ku tshama emafurheni hi ku tirhisa tindlela leti nga lulamangiki, swi tiyise nhlana wa mupisalema leswaku ndlela leyi a a hanya ha yona yi lulamile. U gimete a ku: “Kambe loko ku ri mina, ku tshinela eka Xikwembu i swinene eka mina.” Loko hi tshinela eka Yehovha Xikwembu minkarhi hinkwayo hi ta kuma mikateko leyi nga heriki.—Pisalema 73:28.

“Tiva Lomu U Yaka Kona”

Na hina namuntlha hi nga ha boheka ku endla swiboho leswi fanaka ni sweswo. U nga ha komberiwa ku sungula bindzu leri kokaka mahlo, ku tlakusiwa entirhweni kumbe u komberiwa ku hlangana  ni van’wana leswaku mi sungula bindzu leri nga ta nghenisa mali yo tala. I ntiyiso leswaku ku sungula bindzu kumbe ntirho wihi na wihi lowuntshwa swi nga va ni khombo. Kutani a swi kanakanisi leswaku i swa nkoka leswaku u rhanga hi ku kambisisa leswaku ntirho wolowo kumbe bindzu rolero ri ta va ni vuyelo byihi. Xana hi swihi swilo swin’wana leswi nga ha humelelaka? Xana u ta komberiwa leswaku u ya tirha ekule ni le kaya, leswi nga ha endlaka leswaku u tivangela swiphiqo wena swin’we ni nsati wa wena? Xana u ta va swin’we ni van’wamabindzu-kuloni kumbe vanhu van’wana lava nga riki na mahanyelo lamanene etihotela ni le tindhawini tin’wana? Loko u kambisisa hi vurhon’wana mhaka leyi u langutaneke na yona, u ta swi kota ku endla swiboho swa vutlhari. Yingisa xitsundzuxo xa Solomoni lexi nge: “Tiva lomu u yaka kona.”—Swivuriso 4:26, Contemporary English Version.

Hinkwerhu hi fanele hi anakanyisisa hi xitsundzuxo lexi, ngopfu-ngopfu vantshwa. Muntshwa un’wana u hirhe vhidiyo leyi a a swi tiva kahle leswaku swiyenge swin’wana swa yona swi pfuxa ku navela ka rimbewu. Endzhaku ka nkarhi u vule leswaku loko a hete ku yi hlalela, u nyanyukile hi tlhelo ra rimbewu lerova a endzela nghwavava leyi a yi tshama ekusuhi ni laha a tshamaka kona. Endzhaku ka sweswo, u vaviseke ngopfu, a kingindziwa hi ripfalo naswona a karhatiwa hi mhaka ya leswaku a nga tshuka a tluleriwa hi vuvabyi. Mhaka leyi yi fana kahle ni leyi hlamuseriweke eBibeleni: “Kutani jaha rero ri n’wi landzelela kukota homu loko yi ya eku tlhaviweni.” Loko a a lo rhanga hi ku  ehleketa hi vuyelo bya xiendlo xakwe, sweswo hinkwaswo a swi ta va swi nga endlekanga!—Swivuriso 7:22, 23.

Tshemba Mimfungho Yo Kongomisa Ya Le Magondzweni

Vanhu vo tala va nga pfumela leswaku ku honisa mimfungho yo kongomisa ya le magondzweni a hi vutlhari. Kambe, leswi vavisaka hileswaku vanhu van’wana va honisa mimfungho yoleyo loko va ri karhi va famba endleleni leyi yisaka evuton’wini hileswi nkongomiso lowu yi wu nyikelaka wu nga fambisaniki ni leswi va swi rhandzaka. Xiya mhaka ya Vaisrayele van’wana va le minkarhini ya Yeremiya. Tiko ra Israyele a ri fanele ri endla xiboho, kutani Yehovha Xikwembu u va tsundzuxe a ku: “Mi vutisa tindlela ta khale swinene, laha sweswi ku nga ni ndlela leyinene; mi famba ha yona.” Kambe vanhu va tiomise tinhloko va vula leswaku a va “nge fambi” hi ndlela yoleyo. (Yeremiya 6:16) Xana vuyelo bya ku xandzuka ka vona byi ve byihi? Hi 607 B.C.E., Vababilona va ye emutini wa Yerusalema kutani va wu lovisa hi ku helela ivi va teka vaaki va wona leswaku va ya va mahlonga eBabilona.

Ku honisa mimfungho yo kongomisa ya le magondzweni leyi Xikwembu xi hi nyikaka yona a swi nge hi vuyerisi ha nchumu. Matsalwa ma hi khutaza ma ku: “Tshemba Yehovha hi mbilu ya wena hinkwayo naswona u nga titshegi hi ku twisisa ka wena n’wini. N’wi tivise tindlela ta wena hinkwato, kutani yena u ta lulamisa tindlela ta wena.”—Swivuriso 3:5, 6.

Swilemukiso swin’wana leswi Xikwembu xi hi nyikaka swona swi fana ni mfungho lowu nge, “U Nga Ngheni.” Hi xikombiso, Bibele yi ri: “U nga ngheni endleleni ya lavo homboloka, naswona u nga fambi u lulama u ya nghena endleleni ya lavo biha.” (Swivuriso 4:14) Yin’wana ya tindlela teto leti nga ni khombo yi hlamuseriwe eka Swivuriso 5:3, 4 leyi nge: “Milomu ya wansati la nga tiviwiki yi hambeta yi thona kukota xihlenge xa vulombe, malaka yakwe ma olova ku tlula mafurha. Kambe vuyelo lebyi kumekaka hikwalaho ka yena byi bava ku fana ni xibaha; byi kariha ku fana ni banga leri tsemaka matlhelo mambirhi.” Eka van’wana, ku hlanganyela rimbewu ni nghwavava kumbe munhu un’wana swi nga ha vonaka swi tsakisa. Kambe ku honisa mfungho lowu nge “U Nga Ngheni” lowu lawulaka mahanyelo lamanene swi tisa khombo ntsena.

Loko u nga si endla xiendlo xo tano lexi nga ni khombo, tivutise, ‘Xana ku endla sweswo swi ta va ni vuyelo byihi?’ Ku tinyika nkarhi wo anakanyisisa hi vuyelo lebyi nga vaka kona swi nga ha endla leswaku u papalata ndlela leyi nga ni khombo lerikulu. Lava hlawuleke ku honisa swilemukiso swa Xikwembu va khomiwa hi vuvabyi bya AIDS ni byin’wana lebyi tlulelaka hi tlhelo ra rimbewu, va tika va ha ri vatsongo, va susa makhwiri, vukati bya vona bya hohloka naswona va kingindziwa hi ripfalo. Vuyelo byo hetelela lebyi nga ta kumiwa hi lava tikhomaka hi ndlela yo biha byi vuriwe hi ku kongoma hi muapostola Pawulo. “Va nga ka va nga yi dyi ndzhaka ya mfumo wa Xikwembu.”—1 Vakorinto 6:9, 10.

“Ndlela Hi Leyi”

Minkarhi yin’wana swa tika ku vona leswaku vuyelo bya swiendlo swa hina byi ta va byihi. Hikwalaho ha tsaka swinene hileswi Xikwembu xi khathalaka swinene hi vuhlayiseki bya hina naswona xi hi nyikaka nkongomiso lowu twisisekaka! Yehovha u te: “Ndlela hi leyi. Fambani hi yona.” (Esaya 30:21) Xana hi ta kuma yini emakumu ka ndlela leyi Yehovha a hi lerisaka ku famba ha yona? Hambileswi gondzo ri khumeke naswona swi nonon’hwaka ku famba eka rona, Yesu u vule leswaku ri yisa evuton’wini lebyi nga heriki.—Matewu 7:14.

Tinyike nkarhi wo anakanyisisa hi ndlela leyi u hanyaka ha yona. Xana mahanyelo ya wena hi lamanene? Xana ma ta ku tisela vuyelo byihi? Khongela eka Yehovha u kombela nkongomiso wakwe. Languta ‘mepe wa gondzo,’ ku nga Bibele. U nga ha vona swi fanerile ku vutisa munhu loyi a nga ni ntokoto, loyi se a nga ni nkarhi wo leha a ri karhi a landzela nkongomiso wa Xikwembu. Xisweswo loko u vona ku ri ni xilaveko xo cinca ndlela leyi u hanyaka ha yona, u nga ha yima-yimi.

Muvalangi wa khutazeka loko a vona mimfungho yo kongomisa ya le magondzweni leyi n’wi tiyisekisaka leswaku u le gondzweni lerinene. Loko u kambisise ndlela leyi u hanyaka ha yona kutani u kuma leswaku i yinene, yana emahlweni u hanya ha yona. Hakelo leyikulu ya lava hanyaka hi ndlela leyi amukelekaka yi kwala nyongeni.—2 Petro 3:13.

Gondzo rin’wana ni rin’wana ku ni laha ri kongomaka kona. Loko u fika emakumu ka ndlela leyi u yi hlawuleke, xana hi swihi leswi u nga ta swi vula? A swi nge ku vuyerisi nikatsongo ku tisola u ku, ‘Loko a ndzi lo hlawula ku famba hi ndlela leyin’wana!’ Hikwalaho loko u nga si endla xiendlo xo karhi, tivutise, ‘Xana vuyelo bya kona byi ta va byihi?’

[Bokisi/Swifaniso leswi nga eka tluka 10]

Xana Byi Ta Va Byihi Vuyelo Bya Kona?

Hakanyingi vantshwa va langutana ni miringo ni ku tshikileriwa leswaku va endla swilo leswi vonakaka swi tolovelekile. Leswi i swin’wana swa swiyimo leswi va nga ha langutanaka na swona.

▪ Un’wana a nga ha vula leswaku u chava ku dzaha fole hileswi u nga toya.

▪ Mudyondzisi la nga ni swikongomelo leswinene a nga ku khutaza leswaku u ya dyondza eyunivhesiti.

▪ U nga rhambiwa ku ya enkhubyeni laha byala ni swidzidzirisi swi nga ta va swi lo vuya.

▪ Un’wana a nga ha ringanyeta a ku, “Ha yini u nga rhumeli rungula ra wena eka Internet?”

▪ Munghana wa wena a nga ku rhamba leswaku mi ya hlalela filimi leyi nga ni madzolonga kumbe timhaka ta masangu.

Loko wo tshuka u hlangavetana ni swiyimo swo tano, xana u ta endla yini? Xana u ta namba u swi endla kumbe u ta kambisisa vuyelo bya kona hi vukheta? U ta va u endla hi vutlhari loko u tivutisa leswi: “Xana munhu a nga hlengeleta ndzilo exifuveni xakwe kambe tinguvu takwe ti nga tshwi? Xana munhu a nga famba ehenhla ka makala kambe milenge yakwe yi nga vavuki?”—Swivuriso 6:27, 28.