21. BÖLÜM

Eleştirildiğimde Ne Yapabilirim?

“Annem dedektif gibiydi. Her zaman bir hatamı arardı. Ben evde yapmam gereken işleri daha bitiremeden yaptıklarımı inceler, eksiklerimi bulmaya çalışırdı” (Craig).

“Annemle babam her zaman bana vaaz verecek bir konu bulurdu. Okul, ev, cemaat . . . . Hayatımı bir türlü düzene sokamadığımı söylerlerdi. Beni hiç rahat bırakmıyorlardı” (James).

 SANA da yaptığın hiçbir şey anne babanı hoşnut etmeye yetmiyormuş gibi geliyor mu? Her hareketin büyüteç altındaymış gibi mi hissediyorsun? Sanki sürekli izleniyor ve inceleniyor ama bir türlü sınavı geçemiyor musun?

Aşağıdaki sözlerden hangisini en sık duyuyorsun?

❏ Odan hep darmadağınık.

❏ Çok fazla televizyon izliyorsun.

❏ Çok geç yatıyorsun.

❏ Seni hep ben mi uyandıracağım?

Aşağıdaki satıra anne babanın seni en çok sıkan hatırlatma veya eleştirisini yaz.

․․․․․

Emir ve eleştirilerin sinirini bozabileceği doğru. Ama bir de şöyle düşün: Annen baban hiç öğüt vermeseydi ya da seni terbiye etmeseydi, seninle ilgilenmediklerini düşünmez miydin? (İbraniler 12:8). Terbiye, anne babanın sevgisinin kanıtıdır. Kutsal Kitap bir babanın, “hoşnut olduğu oğluna” yanlışını göstereceğini söyler (Özdeyişler 3:12).

Öyleyse anne baban seninle yanlışını gösterecek kadar ilgilendiği için minnettar olabilirsin. Sonuçta gençsin ve onlardan daha deneyimsizsin. Er geç düzeltilmeye ihtiyacın olacak. Sana yol gösteren biri olmazsa kolayca ‘gençlik arzularına’ yenilebilirsin (2. Timoteos 2:22).

Ama İnsan Üzülüyor!

Elbette “terbiye o anda insana sevindirici değil üzücü gelir” (İbraniler 12:11). Özellikle de gençken böyledir. Fakat bu çok doğal. Kişiliğin henüz gelişme aşamasında. Hâlâ büyüyorsun ve kim olduğunu keşfediyorsun. Bu yüzden dikkatle düşünülmüş ve nazikçe ifade edilmiş olsa bile, eleştiriler seni kızdırabilir.

Böyle hissetmen normal, çünkü başkalarının senin hakkındaki sözleri kendine verdiğin değeri kolayca  etkileyebilir. Özellikle de annenle babanın görüşü kendine verdiğin değeri büyük oranda etkiler. Dolayısıyla annen ya da baban sana hatanı gösterdiğinde ya da bir şeyi yapma tarzını beğenmediğinde bu seni yıkabilir.

Peki annen baban birkaç hatana dikkat çekti diye, yaptığın hiçbir şeyin yeterince iyi olmadığını ya da hiçbir şeyi beceremediğini mi düşünmelisin? Hayır. Tüm insanlar kusursuzluktan çok uzak (Vaiz 7:20). Ve hata yapmak öğrenme sürecinin bir parçası (Eyüp 6:24). Peki annen ya da baban sen hata yaptığında çok şey söylüyor ama doğru bir şey yaptığında pek bir şey söylemiyorsa? Bu seni üzebilir. Yine de hiçbir şey beceremediğin anlamına gelmez.

Neden Eleştiriyorlar?

Bazen annen ya da baban sen büyük bir hata yaptığın için değil de kendi morali bozuk olduğu için fazla eleştirici olabilir. Annen acaba zor bir gün mü geçirdi? Bir hastalıkla mı mücadele ediyor? O zaman odan pırıl pırıl değilse buna her zamankinden daha çabuk kızabilir. Baban ailenizin ekonomik sorunları yüzünden sinirli ya da gergin mi? O zaman “kılıç saplar gibi düşüncesizce” konuşabilir (Özdeyişler 12:18). Tabii ki böyle haksız eleştiriler sinir bozucudur. Fakat uğradığın haksızlık üzerinde durmaktansa, ki bu seni daha fazla üzmekten başka işe yaramaz, anne babanın hatalarını görmezden gelmeye çalış. Unutma, “Hepimiz birçok kez hata yaparız. Konuşurken hataya düşmeyen kimse . . . . kusursuz biridir” (Yakup 3:2).

 Kusurlu insanlar olarak annen baban da kendilerini yetersiz hissedebilir. Aslında sen hata yaptığında onlar bunun kendi hatalarından kaynaklandığını düşünebilir. Örneğin bir anne, kötü karne getirdiği için kızına kızabilir. Fakat aslında “Ben iyi bir anne değilim, kızımı başarılı olması için motive edemiyorum” diye düşünüyor olabilir.

Eleştirildiğinde Serinkanlı Kal

Eleştirinin sebebi ne olursa olsun önemli olan bununla nasıl baş edeceğindir. Öncelikle, hemen parlamamaya dikkat et. Özdeyişler 17:27 şöyle der: “Bilgili kişi dilini tutar; ayırt edici insan serinkanlıdır.” Eleştirildiğinde nasıl “serinkanlı” kalabilirsin? Aşağıdaki yöntemleri dene:

Dinle. Hemen davranışlarını haklı çıkarmaya çalışmak ya da suçsuz olduğunu söylemek yerine, duygularını kontrol altında tutmaya çalış ve anne babanın söyleyeceklerini dinle. İsa’nın öğrencisi Yakup Hıristiyanlara ‘dinlemeye hevesli olmalarını, fakat konuşmakta ve gazaplanmakta acele etmemelerini’ söyledi (Yakup 1:19). Annen ya da baban konuşurken öfkeyle onun sözünü kesersen kendisini dinlemediğini düşünecek. Bu da onu sinirlendirecek ve kesinlikle daha az değil, daha çok öğüt verecek.

Düşün. Bazen anne babanın pek de nazik bir şekilde öğüt vermediğini düşünebilirsin. O zaman seninle  konuşma tarzları yerine ne söylediklerine odaklan. Kendine şöyle sor: “Bu eleştirinin hangi kısmını doğru buluyorum? Anne babam daha önce de bu konuda şikâyet ettiler mi? İstediklerini yaparsam ne kaybederim?” Unutma ki şu an durum nasıl görünürse görünsün onlar seni sevdikleri için eleştiriyorlar. Eğer gerçekten sevmeselerdi seni terbiye etmeye hiç çalışmazlardı (Özdeyişler 13:24).

Anladığını belli et. Eğer anne babanın öğüdünü kendi sözlerinle, saygılı biçimde tekrarlarsan, onları dinlediğini anlamalarını sağlarsın. Örneğin annen ya da baban şöyle diyebilir: “Odan hep darmadağınık. Toplamazsan sana dışarı çıkmak yasak!” Oysa sana göre odan gayet iyi durumda. Tabii bunu dile getirmen pek işe yaramayacaktır. Meseleyi onun açısından görmeye çalış. Alaycı olmadan şöyle bir şey söylemek daha iyi olur: “Haklısın anne. Odam biraz karışık. Şimdi mi yoksa yemekten sonra mı toplayayım?” Anne babanın eleştirisini bu şekilde kabul ettiğinde büyük ihtimalle ortam yumuşayacaktır. Tabii onların dediğini yapman da gerekir (Efesoslular 6:1).

Bekle. Eğer anne babanın kızdığı konuda bir mazeretin varsa, önce senden istediklerini yap, mazeretini sonra söyle. Kutsal Kitap  “Dilini tutan sağgörülü davranır” der (Özdeyişler 10:19). Anne baban kendilerini gerçekten dinlediğini gördüğünde seni daha kolay dinleyecektir.

Sayılan adımlardan hangisi üzerinde daha çok çalışman gerektiğini yaz. ․․․․․

Çabalarının Karşılığını Alacaksın

Altın bulmak için biraz zahmet çekmeye razı olur muydun? Kutsal Kitap hikmetin herhangi bir hazineden çok daha değerli olduğunu söyler (Özdeyişler 3:13, 14). Nasıl hikmetli olabilirsin? Özdeyişler 19:20’de “Öğüt dinle, verilen terbiyeyi benimse ki, ileride hikmetli olasın” der. Öğüt ve terbiye ilk başta hoş gelmeyebilir. Fakat herhangi bir eleştirideki hikmet ‘taneciklerini’ bulup onları uygularsan, altınlardan daha değerli bir hazine kazanırsın.

Kabul etmek gerekir ki, eleştiri hayatın bir parçasıdır. Şimdiden anne babanın ve öğretmenlerinin  eleştirilerine dayanmak zorunda kalıyorsun. Gelecekte de işverenlerinle ve başka kişilerle geçinmen gerekecek. Eleştiriyle başa çıkmayı evde öğrenirsen, başarılı bir öğrenci, değerli bir çalışan ve genel olarak kendine daha güvenen biri olursun. Herhalde bu sonuçları elde edebilmek için biraz eleştiriye katlanmaya değer, değil mi?

GELECEK BÖLÜMÜMÜZDE

Evdeki kurallar seni bunaltıyor mu? Sahip olduğun özgürlükle nasıl yetinebileceğini ve hatta daha fazlasını nasıl kazanabileceğini öğrenmek ister misin?

KİLİT AYETLER

“Hikmetli kişi dinler ve daha çok şey öğrenir” (Özdeyişler 1:5).

BİR ÖNERİ

Anne baban sana yanlışını gösterdiğinde bunu daha kolay kabul edebilmek için

● Eleştiriyle birlikte aldığın her övgünün değerini bil.

● Bir sorunu veya senden ne beklendiğini tam anlamadıysan açıklamalarını rica et.

BİLİYOR MUSUN . . . ?

Kendi anne babasından yeterince sevgi ve anlayış görmemiş kişiler, çocuklarına sevgiyle davranmakta zorlanabilir.

HAREKET PLANI!

Annem babam beni gelecek sefer eleştirdiğinde yapacaklarım: ․․․․․

Anne babamın beni çok fazla eleştirdiğini hissettiğimde yapacaklarım: ․․․․․

Bu konuda anneme ya da babama sormak istediklerim: ․․․․․

NE DERSİN?

● Neden eleştirilmeyi kabul etmek sana zor gelebilir?

● Annen baban ne gibi şeyler yüzünden seni eleştiriyor olabilir?

● Aldığın herhangi bir öğütten nasıl en iyi şekilde yararlanabilirsin?

[Sayfa 177’deki pasaj]

“Hayatım boyunca annem bağırdı ben de ona karşılık verdim. Ama şimdi Tanrı’nın Sözünde yazanları uygulamaya çalışıyorum. Ve bu işe yarıyor. Annemin tutumu değişmeye başladı. Kutsal Kitapta yazanları uyguladıkça onu daha iyi anlamaya başladım. Aramız artık daha iyi” (Meral).

[Sayfa 180’deki resim]

Herhangi bir eleştirideki hikmet taneciklerini bulursan, altınlardan daha değerli bir hazine kazanırsın