İnternet Başındaki Çocuklar Ana Babaların Bilmesi Gerekenler

BİR DÖNEM, internetin güvenli şekilde kullanılmasının sadece bilgisayarın nerede durduğuna bağlı olduğu düşünüldü. Bilgisayar göz önünde bir yerde durursa çocukların internette uygunsuz ortamlara girme olasılığının daha az olacağına inanıldı. Çocukların yatak odalarında internete girmelerine izin vermek hâlâ akıllıca bir davranış olarak görülmese de, alınması gereken tek önlem bu değildir. Günümüzde kablosuz bağlantılar sayesinde gençler gittikleri her yerde internete girebiliyor. Birçok cep telefonunda da internete erişim imkânı bulunuyor. Ayrıca internet kafeler, kütüphaneler ya da tabii ki bir arkadaşın evinde de internete girmek mümkün. Bu kadar çok seçenek varken, gencin internetteki maceraları kolaylıkla ana babasının dikkatinden kaçabilir.

Birçok gencin internette cazip bulduğu faaliyetlerden ve bunların yol açtığı olası zararlardan bazılarını görelim.

E-POSTALAR

Nedir? Elektronik yolla yollanan yazılı mesajlardır.

Cazip yönleri nelerdir? E-posta kişinin arkadaşlarıyla ve ailesiyle haberleşmesinin hızlı ve ucuz bir yoludur.

Bilmeniz gerekenler: “Spam” olarak da adlandırılan istenmeyen e-postalar sadece sinir bozucu postalardan fazlası olabilir. Birçoğunun uygunsuz, hatta açık saçık bir içeriği olur. Postaların içindeki linkler saf bir çocuk olabilen kullanıcıyı kişisel bilgilerini paylaşmaya yöneltebilir, bu da kimlik hırsızlığıyla sonuçlanabilir. Böyle e-postaları cevaplamak ya da artık e-posta yollamamaları için kesin bir dille mesaj yazmak bile, e-posta adresinizin aktif olduğunu doğrulayacak, bu da muhtemelen daha fazla sayıda istenmeyen e-posta almanızla sonuçlanacaktır.

 WEB SİTELERİ

Nedir? Örgüt ve kuruluşlar, eğitim kurumları, şirketler ve bireyler tarafından yaratılmış olan elektronik sayfalardır.

Cazip yönleri nelerdir? Alışveriş yapmak, arkadaşlarla bağlantı kurmak, araştırma yapmak, oyun yüklemek ya da oynamak ve müzik yükleyip dinlemek için gençlere sayısız fırsat sunan milyonlarca site var.

Bilmeniz gerekenler: Web siteleri her tür vicdansız kişi tarafından kötü amaçlarla kullanılmaktadır. Dikkat edilmediği takdirde, seksi açıkça gösteren çok sayıdaki web sitesine yanlışlıkla girmek oldukça kolay. Örneğin ABD’de bir ankete katılan 8 ila 16 yaşlarındaki gençlerin yüzde 90’ı internette istemeden, çoğu durumda da ev ödevi yaparken pornografik görüntülerle karşılaştığını söyledi.

İnternet gençlerin kumar oynanan sitelere de kolaylıkla girmesini mümkün kılıyor. Kanada’da yapılan bir ankette, 10. ve 11. sınıflara giden erkek öğrencilerin yaklaşık dörtte biri böyle siteleri ziyaret ettiğini kabul etti. İnternette kumar oynamak güçlü bir bağımlılık yarattığından uzmanlar bu konuda haklı bir kaygı duyuyorlar. Bir de “anoreksik yaşam tarzı”nı yücelten web siteleri var. * Başka siteler de dinsel ve etnik azınlıklara yönelik nefreti körüklemektedir. Bazı siteler bomba yapmayı, zehir hazırlamayı ve terörist eylemlerde bulunmayı öğretiyor. Ayrıca internette aşırı şiddet ve kanlı sahneler içeren oyunlara da sık sık rastlanıyor.

 SOHBET ODALARI

Nedir? Genellikle belli bir konuya odaklanmış elektronik sohbet alanlarıdır.

Cazip yönleri nelerdir? Çocuğunuz daha önce hiç tanışmadığı, fakat ortak ilgi alanına sahip olduğu kişilerle konuşabilir.

Bilmeniz gerekenler: Kötü niyetli kişiler internet üzerinden, hatta yüz yüze cinsel bir deneyim için çocukları ayartma umuduyla sık sık sohbet odalarına giriyorlar. What in the World Are Your Kids Doing Online? (Çocuklarınızın İnternette Ne İşi Var?) isimli kitabın yazarlarından biri internetin güvenliği hakkında araştırma yaparken başına ne geldiğini görelim. O, araştırmasının bir kısmı olarak internette kendini 12 yaşında bir kız çocuğu olarak tanıttı. Kitap şöyle anlatıyor: “Neredeyse anında özel bir sohbet odasına davet edildi. Oraya nasıl gireceğini bilmiyormuş gibi yaptı ve yardımsever (!) arkadaşı ona adım adım yardımcı oldu. Sonra da [internette] cinsel bir deneyim yaşamak isteyip istemediğini sordu.”

ANINDA MESAJLAŞMA

Nedir? İki ya da daha fazla kişinin canlı olarak yazışmasıdır.

Cazip yönleri nelerdir? Anında mesajlaşmada kullanıcı, yarattığı arkadaş listesini kullanarak hangi arkadaşıyla sohbet edeceğini seçebilir. Kanada’da yapılan bir araştırmaya göre 16 ve 17 yaşındaki gençlerin yüzde 84’ünün, arkadaşlarıyla anında mesajlaşarak konuşması ve bunu günde 1 saatten uzun süre yapması şaşırtıcı değildir.

Bilmeniz gerekenler: Çocuğunuzun ders çalışması ya da dikkatini toplamasını gerektiren başka bir faaliyete katılması gerekiyorsa anında mesajlaşmak dikkat dağıtıcı olabilir. Ayrıca oğlunuzun ya da kızınızın kiminle konuştuğundan emin olamayabilirsiniz; sonuçta sohbete kulak misafiri olamazsınız.

BLOG’LAR

Nedir? İnternet üzerinde yaratılan günlüklerdir.

Cazip yönleri nelerdir? Bu günlükler gençlere düşüncelerini, ilgi alanlarını ve faaliyetlerini yazma fırsatı sağlar. Çoğu blog, okuyucuların yorum yazmasını mümkün kılar ve birisinin, onların yazdıklarına cevap vermiş olması birçok çocuğu heyecanlandırır.

Bilmeniz gerekenler: Blog herkese açıktır. Bazı gençler ailelerinin, okullarının ya da ev adreslerinin tespit edilmesini mümkün kılabilecek bilgileri dikkatsizce veriyor. Başka bir tehlike de şudur: Bu günlükler, blog’un sahibi de dahil birçok kişinin namına leke getirebilir. Örneğin bazı işverenler bir kişiyi işe almayı düşünmeden önce onun blog’una bakıyor.

 SOSYAL AĞ SİTELERİ

Nedir? Gençlerin web sayfası yaratmasını ve sayfaya resimler, videolar ve blog’lar eklemesini mümkün kılan sitelerdir.

Cazip yönleri nelerdir? Bir web sayfası yaratıp onu geliştirmek bir gencin kendini ifade etmesini sağlıyor. Sosyal ağ siteleri gençlerin yeni “arkadaşlarla” tanışmasını da mümkün kılıyor.

Bilmeniz gerekenler: Joanna isimli bir genç kız şöyle diyor: “Bir sosyal ağ sitesi internette verilen bir parti gibi. Bazen çok korkunç kişiler çıkıp gelebiliyor.” Sosyal ağ sitelerinde verilen kişisel bilgiler vicdansız gençler ve yetişkinler tarafından kötüye kullanılabilir. Bu nedenle internet konusunda güvenlik uzmanı olan Parry Aftab böyle siteleri “cinsel sapıklar için bulunmaz bir market” olarak adlandırıyor.

Üstelik internette kurulan arkadaşlıklar genellikle yüzeyseldir. Bazı gençler sırf sitelerini ziyaret eden kişilere popüler biri gibi gözükmek için yüz yüze hiç tanışmadıkları kişileri web sayfalarındaki arkadaş listesine ekliyorlar. Candice Kelsey’nin Generation MySpace adlı kitabına göre artık öyle bir noktaya gelindi ki “bir kişinin sosyal değeri yalnızca, onu kaç kişinin sevdiğiyle ölçülüyor.” Yazar şöyle ekliyor: “İnsanları bu şekilde arkadaş listesine göre değerlendirmek, çocuklarımızı insanlıktan uzaklaştırıyor ve daha popüler hale gelmek için kendilerini ne şekilde tanıtmaları gerekiyorsa öyle tanıtmak üzere büyük bir baskı altına sokuyor.” Bu nedenle What in the World Are Your Kids Doing Online? kitabı yerinde olarak şöyle soruyor: “Elektronik dünya insanlarla tanışıp sonra da artık canları istemeyince bir kenara atmayı mümkün kılarken çocuklarınıza duygudaşlık ve şefkat geliştirmeleri gerektiğini nasıl anlatabilirsiniz?”

Ele alınan bu altı örnek günümüzde gençlerin ilgisini çeken sanal faaliyetlerden sadece birkaçıdır. Eğer bir anne ya da babaysanız çocuklarınızı internetteki tehlikelerden korumak için ne yapabilirsiniz?

[Dipnot]

[Sayfa 4’teki pasaj]

Hindistan’da internet kullanıcılarının sayısındaki ani artışta (sadece bir yılda yüzde 54) gençlerin büyük payı bulunuyor

[Sayfa 7’deki pasaj]

“Bir anne ya da baba web kamerasını çocuklarının, arkadaşları ya da akrabalarıyla iletişim kurmasının kolay ve ucuz bir yolu olarak görebilir, oysa kötü niyetli biri bunu çocuğun yatak odasına açılan bir pencere olarak görür” (Robert S. Mueller III, Federal Soruşturma Bürosu’nun [FBI] müdürü).