Skip to content

Skip to table of contents

Sena Petro Ngowakali Paapa Wakusaanguna?

Sena Petro Ngowakali Paapa Wakusaanguna?

“Mupaizi mupati uutegwa Jorge Mario Bergoglio, S.J., wasalwa kuba Paapa Mupati, wanamba 265 simulyazina wa Petro.”—VATICAN INFORMATION SERVICE, VATICAN CITY, MARCH 13, 2013.

“Bishopo waku Roma nguujisi nguzu zyakweendelezya Cikombelo caci Katolika coonse, mbwali simulyazina wa Petro Musaante, walo iwakatambula nguzu kuzwa kuli Jesu Kristo.”—THE PRIMACY OF THE BISHOP OF ROME DURING THE FIRST THREE CENTURIES, 1903, BY VINCENT ERMONI.

“Aboobo, kuti umwi akaambe kuti . . . Paapa Mupati waku Roma tali simulyazina wa Petro Uulelekedwe muno; weelede kuba cisesemyo [nkokuti kwaambwa kuti muzangi].”—THE FIRST VATICAN COUNCIL, JULY 18, 1870.

BANTU banji ibazulilwa mucikombelo ca Katolika nyika yoonse, babona mulawo wakabikkwa lyamuswaangano wakusaanguna wamu 1870 wa Vatican Council kuti ninjiisyo yacikombelo iitakonzyi kucincwa alimwi yeelede kutobelwa. Nokuba boobo, mubuzyo iweelede kubuzyigwa ngwakuti, Sena eeyi ninjiisyo yamu Magwalo? Kuyungizya waawo, sena Paapa Francis ngosimulyazina ncobeni wamwaapostolo Petro? Alimwi sena Petro ngowakali paapa wakusaanguna?

“AMWALA OOYU MPONDIYOOYAKILA MBUNGANO YANGU”

Mulawo wamu 1870 wa Vatican Council wakayeeme kapati ambobakalupandulula lugwalo lwa Matayo 16:16-19 alimwi a Johane 21:15-17. Mubandi ngwaakajisi Jesu a Petro ngotubala mutupango ootu alimwi amuzibalo zimbi zyamu Bbaibbele utondezya kuti mwaapostolo Petro wakajisi mukuli mupati mukutalisyigwa kwa Bunakristo. Mane buya ciindi cakusaanguna nobakaswaangana, Jesu wakaamba kuti Petro wakali kuyootondezya bube mbuli bwamwala mubuumi bwakwe. (Johane 1:42) Pele sena Kristo wakapa Petro nguzu zyakweendelezya?

Mulugwalo lwa Matayo 16:17, 18, tujana majwi aa Jesu ngaakaambila Petro aakuti: “Nduwe Petro [zina lyaamba “Mwala”], aboobo amwala ooyu mpondiyooyakila mbungano yangu.” Sena Jesu wakali kwaamba kuti “mbungano” yakwe naa cikombelo, yakali kuyooyakwa ali Petro, imuntu? Sena Petro ngowakali kuyooba mupati wabasikutobela Jesu boonse? Ino baapostolo bamwi ibakaliko aciindi eeco bakaamvwa buti majwi aa Jesu? Mabbuku aa Makani Mabotu atondezya kuti kwaziindi zili mbozibede kuzwa ciindi eeco, bakali kuzwangana kujatikizya wakali mupati akati kabo. (Matayo 20:20-27; Marko 9:33-35; Luka 22:24-26) Ikuti Jesu naakalimupede kale Petro nguzu zyakweendelezya, naa bupati, sena nokwakaba kukazyanya kujatikizya wakali mupati akati kabaapostolo?

Ino walo Petro wakaamvwa buti majwi aa Jesu? Mbwaanga wakali muna Israyeli, kweelede kuti Petro wakalibuzyi businsimi bunji bwa Chihebrayo ibwakali kwaamba “bbwe” naa ‘bbwe lyakukkona.’ (Isaya 8:13, 14; 28:16; Zekariya 3:9) Ciindi naakazubulula businsimi bumwi mulugwalo ndwaakalembela basyominyina, Petro wakapandulula kuti ‘bbwe lyakukkona’ ilyakasinsimwa, lyakali kwaamba Mwami Jesu Kristo, Mesiya. Petro wakabelesya bbala lya Chigiriki lyakuti pe’tra (ibbala ndilyonya lijanika mumajwi aa Jesu aali mulugwalo lwa Matayo 16:18) kwaamba Kristo alikke.—1 Petro 2:4-8.

Mwaapostolo Paulo awalo wakali sikutobela Jesu uusyomeka. Sena Paulo wakali kusyoma kuti Jesu wakapa Petro nguzu zyakweendelezya? Kaamba mukuli ngwaakajisi Petro mumbungano yakusaanguna ya Bunakristo, Paulo wakalemba kuti Petro wakali akati kabaabo “ibakali kuboneka kuti misemu.” Paulo wakazyi kuti tiikwakali buyo ‘musemu’ omwe. (Bagalatiya 2:9) Kunze lyaboobo, ikuti naa Petro wakasalwa aa Jesu kuba mutwe wambungano, nkaambo nzi kubasyominyina ncaakali kuboneka naa kuyeeyelwa buyo kuti musemu?

Ciindi naakali kulemba kujatikizya Petro mbwaakali kweendelezya bantu bamwi, Paulo cabulemu pele cakutainda mumbali wakaamba kuti: “Ndakamukazya cakaanzambwene akaambo kakuti wakalilubizyide.” (Bagalatiya 2:11-14) Paulo kunyina naakayeeya kuti Kristo wakayaka cikombelo cakwe, naa mbungano ali Petro naa amuntu uuli woonse uutalondokede. Mukwiimpana, wakali kusyoma kuti mbungano yakayakwa ali Jesu Kristo kali ntalisyo. Kuli Paulo, “mwala ooyo wakali kwiiminina Kristo.”—1 Bakorinto 3:9-11; 10:4.

“NDUWE PETRO . . . ”

Aboobo ino tweelede kwaamvwa buti majwi aakuti: “Nduwe Petro, aboobo amwala ooyu mpondiyooyakila mbungano yangu”? Kutegwa tucimvwisye kabotu cibalo cimwi, tweelede kubala twaambo tuzingulukide. Ino Jesu alimwi a Petro bakali kubandika nzi? Jesu wakazwide akubuzya basikwiiya bakwe kuti: “Ino nywebo mwaamba kuti ndime ni?” Kakunyina akuwayawaya, Petro wakaingula kuti: “Nduwe Kristo, Mwana wa Leza muumi.” Akaambo kaceeci, Jesu wakamulumbaizya Petro mpoonya akwaamba kuti wakali kuyooyaka “mbungano,” naa cikombelo cakwe atala “amwala” muyumu kapati ooyo Petro ngwaakasyoma, nkokuti Jesu lwakwe.—Matayo 16:15-18.

Ino tweelede kwaamvwa buti majwi aa Jesu aakuti: “Nduwe Petro, aboobo amwala ooyu mpondiyooyakila mbungano yangu”?

Akaambo kaceeci, bunji bwaba “Fwala ba Cikombelo” bakalemba kuti mwala waambwa mulugwalo lwa Matayo 16:18 ngu Kristo. Mucikozyanyo, Augustine wamumwaanda wamyaka wasanu wakalemba kuti: “Mwami wakaamba kuti: ‘Amwala ooyu mpondiyooyaka mbungano yangu,’ nkaambo Petro wakamwaambilide kuti: ‘Nduwe Kristo, Mwana wa Leza muumi.’ Aboobo amwala ooyu ngowaamba, mpempawo mpondiyooyaka mbungano yangu.” Augustine wakainduluka kwaamba kuti “Mwala (Petra) wakali Kristo.”

Augustine alimwi abamwi nobakabonwa kuti mbazangi ikuti nobakabetekwa kweelana anjiisyo yacikombelo ca Katolika yamazuba aano. Alimwi, kweelana asyaazibwene mulwiiyo lwabukombi wakucisi ca Switzerland uutegwa Ulrich Luz, kuzuminana mukaambo aaka akati kabasikwiiya Bbaibbele bamazuba aano nokwatakazuminwa amulawo wa Vatican Council wamu 1870.

PAAPA—SENA NGOSIMULYAZINA WA PETRO?

Izina lyabulemu lyakuti “paapa” taakalizyi mwaapostolo Petro. Bwini mbwakuti, kuzikusika mumwaanda wamyaka waciloba, bunji bwamabishopo ibatakali bana Roma bakali kulibelesya zina eeli kulyaamba lwabo. Nokuba boobo, zina eeli tiilyakali kuvwula kubelesyegwa mbuli zina lyabulemu mane kuzoosika mumwaanda wamyaka wa 11. Kuyungizya waawo, kunyina Munakristo wakuciindi eeciya iwakali kuyeeya kuti nguzu zyabweendelezi izyakali kuyeeyelwa kuti zyakapegwa kuli Petro, zyakapegwa kumuntu uumbi uuli woonse. Nkakaambo kaako, sikuvwuntauzya umwi waku Germany uutegwa Martin Hengel ncaakaamba kuti, “kunyina bumboni mumakani aakaindi alimwi aamubukombi ibutondezya kuti kuli ‘bweendelezi’ bwabupaapa.”

Ikumana makani aaya: Sena Petro ngowakali paapa wakusaanguna? Sena kuli muntu uuli woonse wakamulida zina? Sena njiisyo yaba Katolika iijatikizya bweendelezi bwabupaapa ileendelana a Magwalo? Bwiinguzi buluzi kumibuzyo yoonse eeyi mbwakuti peepe. Bwini mbwakuti, Jesu wakayaka cikombelo cakwe, mbungano yakwe yakasimpe alinguwe lwakwe kumugama. (Baefeso 2:20) Aboobo, umwi aumwi wesu, weelede kulibuzya mubuzyo ooyu uuyandika kapati wakuti, Sena ndakacijana kale cikombelo cakasimpe?