Skip to content

Skip to table of contents

MBOMUKONZYA KUJANA LUKKOMANO

Kuzyiba Ncotuponena

Kuzyiba Ncotuponena

BANTU BALILIBEDELEDE MUNZILA ZINJI—TULALEMBA, TULAPENTA, TULAPANGA ZINTU ALIMWI TULAYEEYA KUJATIKIZYA MIBUZYO IIYANDIKA KAPATI MUBUUMI: Ino nkaambo nzi bubumbo ncobuliko? Ino twakazwa kuli? Ino tuponena nzi? Ino kumbele aamazuba kuyooba buti?

Bantu bamwi tabaibikkili maano mibuzyo eeyi, bayeeya kuti kunyina muntu uukonzya kuyiingula. Bamwi bayeeya kuti mibuzyo eeyi taigwasyi nkaambo buumi bwakaile kusanduka kuzwa kucintu cimwi. Syaazibwene mumakani aakaindi alimwi azintu zipona wazina lya William Provine wakaamba kuti: “Kunyina ba leza, alimwi kunyina ncotuponena. Zintu ziluzi azitaluzi kunyina mpozitalikila, buumi tabukwe mpindu pe.”

Nokuba boobo, bantu bamwi babona kuti kuyeeya kuli boobo nkubyaabi kapati. Babona kuti bubumbo bwakalengwa cabusongo. Balagambwa akaambo kakubota kwazintu zilengedwe, cakuti zimwi ziindi bantu balasola kuziiya kwiinda muzintu nzyobapanga. Kuyungizya waawo, zintu nzyobabona buzuba abuzuba zyalo zisumpukide kapati zitondezya kuti kuli mulengi musongo iwakazilenga, ikutali kuti zyakalitalikila buya pe.

Kuyeeya ikuli boobo kwapa kuti basyaabusongo bamwi ibasyoma mukusanduka bacince mbobayeeya kujatikizya makani aaya. Amubone zikozyanyo zyobilo zitobela.

SYAAZIBWENE MUMAKANI AABUSILISI (NEUROSURGEON) WAZINA LYA ALEXEI MARNOV. Wakaamba kuti: “Zikolo nzyondakaiya zyakali kuyiisya kutasyoma kuti Leza nkwali alimwi amukusanduka kwazintu. Kufwumbwa muntu iwakali kusyoma kuti Leza nkwali wakali kubonwa kuti ulazilaika.” Nokuba boobo, mu 1990, wakatalika kucinca mbwaakali kuyeeya.

Wakaamba kuti: “Kuzwa kaindi ndali kusoleka kuyandisya kuzyiba kaambo zintu ncozipangidwe munzila imwi, kubikkilizya abongo bwamuntu. Bongo bwamuntu bwaambwa kuti ncintu cimwi cikatazya kumvwisya mbocipangidwe akati kazintu ziliko mububumbo boonse. Pele sena bongo bwakabambilwa kuti kabuba aluzyibo alimwi akuzyiba zintu mpoonya kalitanalampa kabufwa? Eeci tiicakali kundipangila maano naaceya. Aboobo ndakatalika kulibuzya kuti: ‘Nkaambo nzi ncotuli waano anyika? Ino tuponena nzi?’ Nondakakkala ansi akuyeeya, ndakazyiba kuti kuli Mulengi.”

Ikuyandisya kuzyiba ncotuponena kwakapa kuti ba Alexei balingule ncolyaamba Bbaibbele. Mukuya kwaciindi, bakaintu babo ibakali badokota, abalo ibatakali kusyoma kuti Leza nkwali, bakatalika kwiiya Bbaibbele, pele kabajisi makanze aakuzula balumi babo kuti tiibakaluzi muzintu nzyobakali kusyoma! Nokuba boobo, mazuba aano boonse bobilo balasyoma kuti Leza nkwali kakunyina akudooneka alimwi balaazyi makanze ngajisi kujatikizya bantu kweelana a Magwalo mbwaamba.

SYAAZIBWENE MUMAKANI AASAYAANSI WAZINA LYA HUABI YIN. Ba Huabi Yin bakaiya sayaansi iitegwa physics, alimwi bakaiya zinji kujatikizya zuba kwamyaka minji.

Ba Huabi bakaamba kuti: “Tobasayaansi notwiiya zilengwaleza, lyoonse tujana kuti inga zibambidwe kabotu kapati, calo citondezya kuti inga kuli milawo iigaminide iiliko. Ndakalibuzya kuti: ‘Ino milawo eeyi yakaboola buti? Ikuti naa mulilo uubelesyegwa mukujika ulakonzya kucesyegwa naa kuvwuzyigwa, ino nguni weendelezya milawo iijatikizya kupya kwazuba?’ Mukuya kwaciindi, ndakazyiba kuti majwi aakusaanguna aamu Bbaibbele mbobwiinguzi bumvwika nkaambo aamba kuti: ‘Kumatalikilo, Leza wakalenga julu anyika.’”—Matalikilo 1:1.

Bwini mbwakuti, sayaansi yagwasya kapati kuzyiba bwiinguzi bwamibuzyo yakuti “mbuti,” mbuli mibuzyo yakuti: Ino mbuti maseelo aakubongo mbwaabeleka? Ino mbuti zuba mbolipa kuti kakupya alimwi akupa kuti kube mumuni? Pele kweelana ambobakajana ba Alexei alimwi aba Huabi, Bbaibbele ndeliingula mibuzyo iiyandika kapati yakuti “nkaambo nzi” mbuli mubuzyo wakuti: Nkaambo nzi bubumbo ncobuliko? Nkaambo nzi ncobweendelezyegwa amilawo? Alimwi nkaambo nzi ncotuponena?

Kujatikizya nyika, Bbaibbele lyaamba kuti: ‘[Leza] tanaakailenga buyo kakunyina kaambo, pele wakaibumba kutegwa kaikkalwa bantu.’ (Isaya 45:18) Masimpe, Leza ulijisi makanze kujatikizya nyika, alimwi kweelana acibalo citobela mbocitiitondezye, makanze aakwe aliswaangene abulangizi bwesu bwakumbele.