Skip to content

Skip to table of contents

MAKANI AAYEEME AMUTWE UULI ACIVWUMBYO

Mbomukonzya Kuba Muzyali Uuli Kabotu

Mbomukonzya Kuba Muzyali Uuli Kabotu

Ba Michael, * baku South Africa bakabuzya mubuzyo wakali kubakatazya kapati wakuti: “Mbuti mbondakeelede kumukomezya kabotu mwanaangu?” Nokuba kuti bakali kusoleka canguzu kuba muzyali uuli kabotu, lyoonse bakali kuyeeya kujatikizya mwanaabo wakazangide uujisi myaka yakuzyalwa iili 19, bakali kulibilika kuti ndiza tiibakali muzyali uuli kabotu.

Mukwiimpana, ba Terry, ibakkala ku Spain, kulibonya kuti bakacikonzya kuba muzyali uuli kabotu. Andrew, mwanaabo wakaamba kuti: “Bunji bwatwaambo tundipa kubayeeya bataata tujatikizya ciindi nibakali kundibalila, kusobana andime, alimwi akunditola kukweendeenda kumasena kwalo nkotwakali kujanika tobilo buyo. Bakali kundiyiisya munzila iikkomanisya.”

Kwaamba masimpe, tacili cuuba-uba kuba muzyali uuli kabotu. Pele Bbaibbele lilapa lulayo lukonzya kumugwasya kutegwa mube muzyali uuli kabotu. Bazyali banji alimwi amikwasyi yabo bagwasyigwa ciindi nobatobela busongo bwamu Bbaibbele. Atulange-lange lulayo lumwi lwamu Bbaibbele lukonzya kugwasya bazyali.

1. Amujane Ciindi Cakubandika Amukwasyi Wanu

Mbuli muzyali, mbuti mbomubatondezya bana banu kuti balayandika kapati kulindinywe? Masimpe, kuli zyintu zinji nzyomubacitila bana banu, eezyi zibikkilizya kulyaaba nkomucita kutegwa mubasanine alimwi akubajanina aakoona. Mulacita zyintu zyoonse eezyi akaambo kakuti mulabayanda bana banu. Pele, ikuti kamutajani ciindi cibotu cakubandika abana banu, balakonzya kumuyeeyela kuti mubikkila buyo maano kuzyintu zimbi kwiinda mbabo, mbuli mulimo, balongwe banu, naa zyintu nzyomukkomanina kucita.

Ndilili muzyali musankwa nayelede kutalika kujana ciindi cakubandika abana bakwe? Muzyali mukaintu ulatalika kuba acilongwe amwanaakwe ciindi nacili mwida. Kwainda nsondo zili 16 kuzwa ciindi mukaintu naamita, mwana uuli mwida ulatalika kumvwa. Aciindi eeci awalo muzyali musankwa ulakonzya kutalika kupanga cilongwe cilibedelede amwanaakwe ooyo. Ulakonzya kukumvwa kuduntaana kwamoyo wamwana, kuputauka, alimwi ulakonzya kwaambaula anguwe akumwiimbila.

Njiisyo Yamu Bbaibbele: Ciindi nolyakacili kulembwa Bbaibbele, baalumi bakalijatikizyidwe mukuyiisya bana babo. Bazyali basankwa bakali kukulwaizyigwa kujana ciindi cakubandika abana babo lyoonse, mbubwenya mbolitondezya Bbaibbele mulugwalo lwa Deuteronomo 6:6, 7 nolyaamba kuti: “Nkabela aya majwi ngendamulailila buzuba obuno abe amyoyo yanu. Muleelede kwaaiyisya bana banu, akwaambaula ngawo lyoonse, ciindi cakukala muŋanda aciindi cakweenda munzila, ciindi cakoona aciindi cakubuka.”

2. Bazyali Bali Kabotu Balaswiilila

Amuswiilile cakukkazika moyo kakunyina kunyema

Kutegwa kamucikonzya kwaambaula kabotu abana banu, mweelede kuswiilila cabunkutwe. Mweelede kuswiilila kakunyina kunyema.

Kuti bana banu bamuzyiba kuti mulafwambaana kunyema alimwi akuyumya zyintu, tabakalikwayi kumwaambila bwini mbobalimvwa. Pele kuti kamubaswiilila cakukkazyika moyo, bayoobona kuti mulababikkila maano. Mpoonya bayooanguluka kumwaambila mbobalimvwa.

Njiisyo Yamu Bbaibbele: Busongo bwamu Bbaibbele bulagwasya kapati mubukkale bunji bwabuzuba abuzuba. Mucikozyanyo, Bbaibbele lyaamba kuti: “Muntu woonse weelede kufwambaana kuswiilila, kumuka kwaambaula, kumuka kukalala.” (Jakobo 1:19) Bazyali babelesya njiisyo yamu Bbaibbele balacikonzya kwaambaula abana babo kakunyina buyumuyumu.

3. Kamubalumbaizya Alimwi Akubapa Lulayo Caluyando

Nociba ciindi nomunyemede, tamweelede kubapa lulayo bana banu akaambo kakunyema, pele mweelede kucita oobo akaambo kaluyando. Eeci cilabikkilizya kupa lulayo, kululamika, kuyiisya, alimwi akupa cisubulo kuti kwayandika kucita oobo.

Kuyungizya waawo, lulayo lulabeleka kabotu kuti muzyali kabalumbaizya bana bakwe lyoonse. Kasimpi kamu Bbaibbele kaamba kuti: “Mbuli micelo yangolida mucisuwo cansiliva, mbwaabede majwi aambwa kuciindi ceelede.” (Tusimpi 25:11) Kulumbaizyigwa kugwasya bana kwiiya kuba abube bubotu. Bana balakomena kabotu ciindi nobalumbaizyigwa. Muzyali uubikkila maano kulumbaizya bana bakwe, uyoopa kuti kabamuyanda alimwi akubakulwaizya kuti kabasolekesya kucita ciluzi.

Njiisyo Yamu Bbaibbele: “Nywebo nomausyi, mutanoobanyemyi bana banu, kutegwa batatyompwi.”—Bakolose 3:21.

4. Amubalemeke Akubayanda Bamakaintu Banu

Mulumi mbweendelezya mukaintu wakwe, cilabajatikizya bana. Bamukabunga kamwi kabasyaazibwene kalanganya lusumpuko lwabana bakapandulula kuti: “Nzila mbotu mulumi njakonzya kubelesya kugwasya bana bakwe nkwiinda mukumulemeka mukaintu wakwe. . . . Kuti bazyali kabalemekana, balakonzya kupa kuti bana babo kabakkomene alimwi kabakwabilidwe.”—The Importance of Fathers in the Healthy Development of Children. *

Njiisyo Yamu Bbaibbele: “Nobalumi, amuzumanane kubayanda bakaintu banu, . . . Umwi aumwi wanu ayande mukaintu wakwe mbubonya mbwaliyanda mwini.”—Baefeso 5:25, 33.

5. Amubelesye Busongo bwa Leza Bugwasya

Bazyali bamuyanda camoyo woonse Leza balakonzya kupa bana babo lukono lubotu—cilongwe cini-cini a Usyi wabo wakujulu.

Ba Antonio, Bakamboni ba Jehova, ibakabeleka canguzu kukomezya bana babo bali cisambomwe kwamyaka minji, bakatambula kagwalo kuzwa kumwanaabo musimbi walo wakalemba kuti: “Nomuyandwa bataata, ndilamulumba kapati akaambo kakundiyiisya kuyanda Jehova Leza, alimwi akuyanda basimukoboma mbuli mbondiliyanda—kutegwa ndibe muntu uuli aamaano. Mwakanditondezya kuti mulamuyanda Jehova alimwi akuti mulandibikkila maano. Ndamulumba kapati bataata, akaambo kakubikka Jehova mubusena bwakusaanguna mubuumi bwanu alimwi akulanganya bana banu mbuli zipego zizwa kuli Leza.”

Njiisyo Yamu Bbaibbele: “Uleelede kuyandisya Jehova Leza wako amoyo wako woonse, amuuya wako woonse, anguzu zyako zyoonse. Nkabela aya majwi ngendamulailila buzuba obuno abe amyoyo yanu.”—Deuteronomo 6:5, 6.

Cakutadooneka, kuba muzyali kulabikkilizya zyintu zinji kutali buyo twaambo ootu tosanwe, masimpe ngakuti, nokuba kuti mwasoleka kusikila mpomugolela kuba muzyali uuli kabotu, kunyina nomukonzya kuba muzyali uulondokede. Pele kuti kamusolekesya kutondezya luyando kubana banu alimwi akubapa nzyobayandika, muyooba muzyali uuli kabotu. *

^ munc. 3 Mazyina amwi mucibalo eeci acincwa.

^ munc. 19 Nokuba kuti usyi bana tabacikwetene amukaintu ngobakazyala limwi bana, ikuti kamweendelezya cabulemu mukaintu ooyu, cilakonzya kubagwasya kapati bana kuzumanana kuba acilongwe cibotu abanyina.

^ munc. 25 Kuti kamuyanda makani aambi aajatikizya buumi bwamumukwasyi, amubone bbuku lyakuti Inzila Yakujana Lukkomano Mumukwasyi, naa “Cibeela Cijatikizya Mukwasyi” a Web site ya www.isa4310.com.