Julani

Kumbi Bayibolu Likambanji pa Nkhani ya Kupereka Chatchumi?

Kumbi Bayibolu Likambanji pa Nkhani ya Kupereka Chatchumi?

Vo Bayibolu limuka

 Ayisirayeli angulamulika kuti aperekengi chatchumi a cha vinthu vo asaniyanga pachaka, kuti alongo kuti atovya pakusopa kwauneneska. Chiuta wanguŵakambiya kuti: “Mungatondekanga cha kupereka chatchumi cha mbewu zinu zo muvuna muminda yinu chaka chechosi.”—Dotoronome 14:22.

 Dangu lakuti ŵanthu aperekengi chatchumi lenga limoza mwa marangu ngo ngenga mu Dangu laku Mozesi, kung’anamuwa marangu ngo Chiuta wangupaska Ayisirayeli. Mazuŵa nganu, Akhristu alongozgeka ndi dangu laku Mozesi cha, mwaviyo akhumbika kupereka chatchumi cha. (Akolose 2:13, 14) Mumalu mwaki, Mkhristu weyosi wakhumbika kupereka ndalama “nge mo wasimikiziya mumtima mwaki, mwakudinginyika cha pamwenga mwakuchichizgika, pakuti Chiuta watanja munthu yo wapereka mwakukondwa.”—2 Akorinto 9:7.

 Chatchumi mu Bayibolu—“Chipanganu Chakali”

 Chatchumi chizumbulika maulendu nganandi muchigaŵa cha Bayibolu cho ŵanthu anandi atichidana kuti Chipanganu Chakali. Mumalu nganandi vilongo kuti chatchumi chingwamba kuperekeka Dangu (Dangu laku Mozesi) lati laperekeka waka kwa Ayisirayeli. Kweni, mumalu ngamanavi waka viwoneka kuti chatchumi chingwamba kugwira ntchitu Dangu lechendaperekeki.

Dangu Laku Mozesi Lechendaperekeki

 Munthu wakwamba yo wazumbulika kuti wangupereka chatchumi wenga Abramu (Abrahamu). (Genezesi 14:18-20; Aheberi 7:4) Viwoneka kuti chatchumi cho Abramu wangupereka yenga mphasu yo wangupereka kamoza pe kwa fumu ya ku Salemu yo yenga so wasembi. Mu Bayibolu mulivi ukaboni wakuti Abrahamu pamwenga ŵana ŵaki anguperekaso chatchumi.

 Munthu wachiŵi yo wazumbulika mu Bayibolu kuti wangupereka chatchumi wenga Yakobe, mzuku waku Abrahamu. Iyu wangulayizga kuti asani Chiuta wamutumbikengi wazamupereka kwaku Chiuta “chatchumi cha chinthu chechosi” cho wazamupaskika. (Genezesi 28:20-22) Mwakukoliyana ndi vo akaswiri anyaki akamba, viwoneka kuti Yakobe wangupereka sembi za nyama nge chatchumi. Chinanga kuti Yakobe wangufiska vo wangulayizga, kweni wanguŵakambiyapu cha ŵana ŵaki kuti aperekengi chatchumi.

Mu Dangu Laku Mozesi

 Ayisirayeli angulamulika kuti aperekengi chatchumi kuti awovyi pa vakuchitika cha chisopa chawu.

  •   Chatchumi chawovyanga ŵanthu wo achitanga uteŵeti wa nyengu zosi wachisopa, nge Alevi kweniso asembi chifukwa yiwu apaskikanga cha malu ngakuti alimengepu. (Numeri 18:20, 21) Alevi wo ŵenga asembi cha alondiyanga chatchumi kutuliya ku ŵanthu ndipu nawu aperekanga ‘chimoza pa chatchumi’ chamampha ukongwa ku wasembi.—Numeri 18:26-29.

  •   Viwoneka kuti pakhumbikanga so kuperekeka chatchumi chachiŵi pachaka, cho chawovyanga Alevi ndipuso ŵanthu anyaki wo ŵenga Alevi cha. (Dotoronome 14:22, 23) Mabanja nga Ayisirayeli ngagwiriskiyanga ntchitu chovyu chenichi pa maphwandu ngapade ngo ngachitikanga ndipu mu vyaka vinyaki agaŵiyangaku ŵanthu wo ŵenga akavu ukongwa kuti nawu asaniyi pakuko.—Dotoronome 14:28, 29; 26:12.

 Kumbi chatchumi achiziŵanga wuli? Chaka chechosi Ayisirayeli asunganga pade chatchumi cha mbewu zo avuna chaka cho. (Levitiko 27:30) Asani asankha kupereka ndalama nge chatchumi mumalu mwa mbewu, asazgiyangapu 20 peresenti. (Levitiko 27:31) Angulamulika so kuti aperekengi “chatchumi chechosi cha ng’ombi pamwenga mbereri,” kung’anamuwa ng’ombi pamwenga mbereri yeyosi ya nambala 10.—Levitiko 27:32.

 Kuti aziŵi chatchumi cha chiŵetu cho angapereka, Ayisirayeli asankhanga chiŵetu chechosi cha nambala 10 cho chatuwa mukhola. Dangu lakambanga kuti chiŵetu cho asankha angachisinthiskanga cha pamwenga kupereka ndalama mumalu mwa chiŵetu cho. (Levitiko 27:32, 33) Kweni chatchumi chachiŵi cho chagwiriskikiyanga ntchitu pa maphwandu nga pachaka azomerezekanga kusinthiska ndi ndalama. Venivi vawovyanga ukongwa Ayisirayeli wo ayendanga mtunda utali kuti akafiki ku maphwandu ngenanga.—Dotoronome 14:25, 26.

 Kumbi Ayisirayeli aperekanga zuŵanji chatchumi? Ayisirayeli aperekanga chatchumi chaka chechosi. (Dotoronome 14:22) Kweni, pa chaka chechosi cha 7 aperekanga cha chatchumi. Venga viyo chifukwa chaka ichi chajanga sabata pamwenga kuti chaka chakupumuliya, ndipu Ayisirayeli apandanga mbewu yeyosi cha. (Levitiko 25:4, 5) Pachifukwa chenichi, munyengu yakuvuna paperekekanga chatchumi cha. Chaka chachitatu ndipuso cha 6 chechosi cha chaka cha 7, Ayisirayeli agaŵiyangaku Alevi kweniso akavu chatchumi chachiŵi.—Dotoronome 14:28, 29.

 Kumbi munthu yo watondeka kupereka chatchumi achitanga nayu wuli? Dangu laku Mozesi lingukamba cha chilangu cho munthu wangapaskika asani watondeka kupereka chatchumi. Weyosi wawonanga waka kuti watenere kupereka chatchumi. Ayisirayeli akambanga pamasu paku Chiuta kuti apereka chatchumi ndipu amupemphanga kuti waŵatumbiki pa vo achita. (Dotoronome 26:12-15) Chiuta wawonanga kuti munthu yo watondeka kupereka chatchumi wamubiya.—Malaki 3:8, 9.

 Kumbi kupereka chatchumi kwenga kwakuvukisa? Awa. Chiuta wangulayizga mtundu wa Ayisirayeli kuti asani atuza ndi chatchumi, iyu waŵapunguliyengi vitumbiku ndipu azamusoŵa kanthu cha. (Malaki 3:10) Kweni asani aleka kupereka chatchumi, ŵanthu wosi asuzgikanga. Chiuta waŵatumbikanga cha ndipu asembi ndi Alevi aŵawovyanga cha pakusopa chifukwa atangwanikanga ndi kugwira ntchitu zawu.—Nehemiya 13:10; Malaki 3:7.

 Chatchumi mu Bayibolu—“Chipanganu Chasonu”

 Pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi, dangu lakuti ŵanthu wo asopa Chiuta aperekengi chatchumi lenga leche kugwira ntchitu. Kweni, dangu ili likumala Yesu wati wafya.

Mu nyengu yaku Yesu

 Muchigaŵa cha Bayibolu cho ŵanthu anandi atichidana kuti Chipanganu Chasonu, Bayibolu lilongo kuti Ayisirayeli angulutirizga mbwenu kupereka chatchumi pa nyengu yo Yesu wenga pacharu chapasi. Yesu wanguzomereza kuti kupereka chatchumi kwenga kwakukhumbika nadi, kweni wangususka alongozgi avisopa wo angangamiyanga kupereka chatchumi kweni alekiyanga “dala vinthu vakukhumbika ukongwa va mu Dangu nge urunji, lisungu ndi kugomezgeka.”—Mateyu 23:23.

Yesu wati wafwa

 Yesu wati wafwa, dangu lakuti ŵanthu aperekengi chatchumi lingumala ntchitu. Nyifwa yaku Yesu yikutuzgapu Dangu laku Mozesi kusazgiyapu “dangu lakuti alondiyengi vatchumi kutuliya ku ŵanthu.”—Aheberi 7:5, 18; Aefeso 2:13-15; Akolose 2:13, 14.

a Chatchumi “ntchigaŵa cha 10 cha vinthu vo munthu wasaniya ndi kuchisunga pade kuti chigwiri ntchitu yinyaki. . . . Chatchumi cho chizumbulika mu Bayibolu chawovyanga pa ntchitu zachisopa.”—Harper’s Bible Dictionary, page 765.