ข้ามไปยังเนื้อหา

ข้ามไปยังสารบัญ

แส้เซลล์ของแบคทีเรีย

แส้เซลล์ของแบคทีเรีย

มี​ผู้​ออก​แบบ​ไหม?

แส้​เซลล์​ของ​แบคทีเรีย

• แม้​จะ​ส่อง​ด้วย​กล้อง​จุลทรรศน์​ที่​มี​ประสิทธิภาพ​สูง มัน​ก็​ยัง​ดู​มี​ขนาด​เล็ก​มาก​และ​ไม่​สำคัญ​อะไร. มัน​ถูก​เปรียบ​เทียบ​กับ​เครื่อง​ยนต์​ติด​ท้าย​เรือ​ที่​ทรง​พลัง. แส้​เซลล์​ของ​แบคทีเรีย​คือ​อะไร?

แส้​เซลล์​มี​หลาย​ชนิด แต่​แส้​เซลล์​ของ​แบคทีเรีย (bacterial flagellum) อาจ​เป็น​สิ่ง​ที่​ได้​รับ​การ​วิจัย​มาก​ที่​สุด. มัน​ติด​อยู่​กับ​ผนัง​ของ​แบคทีเรีย​และ​หมุน​ได้ ทำ​ให้​แบคทีเรีย​เคลื่อน​ที่​ไป​ข้าง​หน้า, หยุด, ถอย​หลัง, และ​เลี้ยว​ก็​ได้. คาด​คะเน​กัน​ว่า​ใน​บรรดา​แบคทีเรีย​ที่​รู้​จัก​กัน ครึ่ง​หนึ่ง​จะ​มี​แส้​เซลล์​บาง​ชนิด​ติด​อยู่.

ดีเอ็นเอ​ของ​แบคทีเรีย​หรือ​จุลชีพ​มี “แบบ​พิมพ์​เขียว” ของ​แส้​เซลล์​และ​กลไก​การ​ขับ​ดัน. กลไก​ทั้ง​หมด​ประกอบ​ด้วย​โปรตีน​ราว ๆ 40 ตัว ซึ่ง​เปรียบ​เทียบ​ได้​กับ​อะไหล่​เครื่อง​ยนต์. น่า​ทึ่ง​ที่​มัน​ประกอบ​ตัว​เอง​ขึ้น​มา​ได้​ใน​เวลา​เพียง 20 นาที!

หนังสือ​ข้อ​โต้​แย้ง​เรื่อง​วิวัฒนาการ (ภาษา​อังกฤษ) กล่าว​ว่า “แส้​เซลล์​แบคทีเรีย​ประกอบ​ด้วย​เครื่อง​ยนต์​โรตารี​ซึ่ง​หมุน​ด้วย​ความ​เร็ว 6,000 ถึง 17,000 รอบ​ต่อ​นาที. ที่​น่า​ทึ่ง​ยิ่ง​กว่า​นั้น มัน​สามารถ​เปลี่ยน​ทิศ​ทาง​การ​หมุน​ได้​เร็ว​มาก แล้ว​หมุน​ใน​อีก​ทิศ​ทาง​หนึ่ง​ด้วย​ความ​เร็ว 17,000 รอบ​ต่อ​นาที.” วารสาร​นิว ไซเยนติสต์​เรียก​แส้​เซลล์​ของ​แบคทีเรีย​ว่า “ตัว​อย่าง​ที่​ชัด​ที่​สุด​ของ​ระบบ​จุลชีพ​ที่​ซับซ้อน เป็น​เครื่องจักร​ระดับ​นาโน​ที่​เหนือ​กว่า​ผล​งาน​ของ​วิศวกร​ที่​เป็น​มนุษย์.”

นัก​วิทยาศาสตร์​งุนงง​กับ​ข้อ​ที่​ว่า​แส้​เซลล์​ของ​แบคทีเรีย​ขนาด​จิ๋ว​นี้​ประกอบ​ตัว​เอง ขึ้น​ตาม​ขั้น​ตอน​ที่​ถูก​ต้อง เพื่อ​ชิ้น​ส่วน​ทั้ง 40 ชิ้น​จะ​เข้า​กัน​ได้​พอ​ดี​และ​ทำ​งาน​ได้​อย่าง​ถูก​ต้อง.

คุณ​คิด​อย่าง​ไร? แส้​เซลล์​ของ​แบคทีเรีย​เกิด​ขึ้น​โดย​บังเอิญ​ไหม หรือ​มี​ผู้​ออก​แบบ?

[แผน​ภาพ/ภาพ​หน้า 24]

(ดู​ราย​ละเอียด​ใน​วารสาร)

โรเตอร์

บุช

ข้อ​ต่อ​อ่อน

ใบ​พัด

แส้​เซลล์

[ภาพ]

ภาพ​ขยาย​ของ​แบคทีเรีย

[ที่​มา​ของ​ภาพ]

Bacterium inset: © Scientifica/Visuals Unlimited Inc.; flagellum diagram: Art source courtesy of www.arn.org