Skip to content

Skip to table of contents

MAROMAK MAK KRIA KA LAE?

Busa nia hasarahun

Busa nia hasarahun

BAIBAIN, busa sira gosta laʼo bá-mai durante kalan. No ita barak hatene ona katak busa nia hasarahun mak ajuda sira atubele sente no buka ai-han, liuliu bainhira sira laʼo iha nakukun laran.

Hanoin toʼok kona-ba neʼe: Busa nia hasarahun nia abut liga malu ho nervu sira neʼebé lori informasaun barak ba kakutak. Tanba busa nia hasarahun mak sensitivu tebes, neʼe ajuda sira bele hatene kedas bainhira sasán ruma besik sira maski sira la haree ho sira-nia matan. Ida-neʼe halo fasil ba busa atu laʼo iha nakukun laran.

Busa nia hasarahun mós ajuda sira atu kasa animál kiʼik sira, tanba busa bele hatene kedas animál sira-neʼe iha neʼebé no mós oinsá sira book an bá-mai. Liután neʼe, antes busa sira atu liu fatin ruma ka hakat kuak neʼebé kloot, sira uza sira-nia hasarahun atu sukat fatin sira-neʼe. Livru Encyclopædia Britannica hatete: “Ita seidauk hatene ho loloos kona-ba busa nia hasarahun, maibé ita hatene katak bainhira busa sira-nia hasarahun tesi tiha, neʼe hanetik sira atu halo buat neʼebé baibain sira halo.”

Ohin loron, sientista sira estuda daudauk oinsá atu halo robot ho ekipamentu neʼebé halo hanesan busa nia hasarahun, atu nuneʼe robot sira mós bele book an bá-mai iha nakukun laran no bele hatene buat saida deʼit neʼebé hanetik sira iha dalan. Tuir profesór ida iha University of California, Berkeley naran Ali Javey hatete, se sira konsege halo ekipamentu neʼe, sira bele uza ida-neʼe ba robot no mákina seluk tan.

Tuir ita-nia hanoin oinsá? Busa nia hasarahun neʼe mosu mesak deʼit? Ka Maromak mak kria ida-neʼe?