UKO na ubongo ngapi? Ukisema “moja,” haudanganyike. Lakini, kuna mifumo ingine ya neva katika mwili wako. Mufumo moja wa neva ni mukubwa hivi kwamba wanasayansi fulani wameita mufumo huo “ubongo wa pili.” Ni mufumo wa neva wa matumbo (système nerveux entérique), na unapatikana kwa sehemu kubwa katika tumbo lako, hapana katika kichwa chako.

Inaomba kazi mingi sana ili mwili ugeuze chakula kuwa nishati ao nguvu. Kwa hiyo, ni jambo lenye kufaa kwamba ubongo uliumbwa na uwezo wa kuachia mufumo wa neva wa matumbo daraka la kushugulikia mambo mengi kuhusu chakula katika matumbo (intestins).

Mufumo wa neva wa matumbo ni wa ajabu sana hata kama uko na uwezo wa chini kuliko ubongo. Katika mwili wa mwanadamu, mufumo huo unafanyizwa na chembe za neva kati ya milioni 200 na milioni 600 hivi. Mufumo huo wa ajabu unapatikana ndani ya mufumo wa kusaga chakula. Wanasayansi wanaamini kwamba, ikiwa kazi ya mufumo wa neva wa matumbo ingefanyika katika ubongo, neva zenye ubongo ungekuwa nazo lazima zingekuwa za munene sana. Kulingana na kitabu The Second Brain, “ni jambo lenye kufaa zaidi na lenye kuwa salama kuacha [mufumo wa kusaga chakula] ujihangaikie wenyewe.”

Kumengenywa ao kusagwa kwa chakula kunaomba muchanganyiko mbalimbali wa kemikali wenye kutokezwa kwa wakati wenye kufaa na kupelekwa kwenye nafasi zenye kufaa. Profesa Gary Mawe analinganisha kwa njia yenye kufaa mufumo wa kusaga chakula na “nafasi ya kutengenezea kemikali.” Kazi ya kufanya muchanganyiko huo wa kemikali ni yenye kushangaza sana. Kwa mufano, katika matumbo kuna chembe za pekee za kutambua kemikali, ao vipokezi vya laza. Chembe hizo zinatambua kemikali yenye kuwa katika chakula chenye unakula. Hilo linasaidia mufumo wa neva wa matumbo utokeze vimengenya vyenye vitasaga chakula katika visehemu ambavyo mwili unaweza kufyonza. Tena, mufumo huo unafanya kazi kubwa ya kuchunguza hali ya asidi na hali ya kemikali zingine zenye kuwa katika chakula na kutokeza vimengenya vyenye kufaa.

Tunaweza kulinganisha mufumo wa kusaga chakula na izine yenye kuongozwa kwa sehemu kubwa na mufumo wa neva wa matumbo. “Ubongo wa Pili” wako unapeleka chakula katika mufumo wa kusaga chakula kwa kuongoza misuli yenye kuwa katika mufumo huo ili ijibane. Mufumo wa neva wa matumbo unabadilisha nguvu na kurudilia kwa mibano ya misuli hiyo kulingana na hali, ili mufumo huo ufanye kazi kama vile chombo cha kuchukua mizigo.

Mufumo wa neva wa matumbo unaangalia pia usalama wa mwili. Chakula chenye unakula kinaweza kuwa na mikrobe hatari. Haishangaze kwamba kati ya 70 na 80% hivi ya chembe za lymphocyte za mwili wako, ambazo ni za maana sana katika mufumo wa kulinda mwili wako, zinapatikana ndani ya tumbo lako! Kama unameza kiasi kikubwa cha mikrobe hatari, mufumo wa neva wa matumbo unalinda mwili wako kwa kutokeza mibano mikubwa ya misuli yenye inaondoa kemikali yenye sumu katika mwili kupitia kutapika ao kuhara.

Hata kama mufumo wa neva wa matumbo unaonekana kuwa unafanya kazi bila kutegemea ubongo, mifumo hiyo mbili ya  neva inapashana habari kila mara. Kwa mufano, mufumo wa neva wa matumbo unafanya kazi ya kuangalia kiasi cha homoni zenye kuambia ubongo wakati gani unapaswa kula na kiasi gani cha chakula unapaswa kula. Chembe za neva za mufumo huo zinaambia ubongo wako kwamba umeshiba na zinaweza kutokeza kutaka kutapika kama unakula kupita kipimo.

Hata mbele ya kusoma habari hii, pengine umetambua kwamba kuna kupashana habari kati ya mufumo wa kusaga chakula na ubongo wako. Kwa mufano, umekwisha kutambua kwamba kula aina fulani ya chakula kunakufanya ujisikie muzuri? Uchunguzi unaonyesha kwamba hilo linatokea wakati mufumo wako wa neva wa matumbo unatuma ‘alama za furaha’ kwenye ubongo wako, na kufanya uanze kujisikia muzuri zaidi. Pengine ndiyo sababu watu wako na mwelekeo wa chakula chenye kuwaziwa kwamba kinatuliza wakati wanapata mikazo. Wanasayansi wako wanajifunza namna ya kuchochea mufumo wa neva wa matumbo kwa njia yenye haiko ya asili ili kutunza tatizo la kushuka moyo.

Mufano mwingine wa kupashana habari kati ya ubongo na mufumo wa kusaga chakula ni kushikwa na woga. Hilo linaweza kutokea kama mufumo wa neva wa matumbo unaondoa damu kutoka katika tumbo wakati ubongo unapatwa na mikazo. Kutaka kutapika kunaweza kutokea pia, kwa sababu wakati wa mikazo, ubongo unaweza kuchochea mufumo wa neva wa matumbo ubadilishe mibano ya kawaida ya matumbo. Kulingana na wanasayansi, uhusiano huo kati ya ubongo na matumbo ndio pengine chanzo cha ile watu wanaita silika ya matumbo.

Hata kama mufumo wa neva wa matumbo unaweza kutokeza namna unajisikia katika tumbo, mufumo huo hauwezi kuongoza mawazo ao maamuzi yako. Kusema kweli, mufumo wa neva wa matumbo hauko ubongo kabisa. Hauwezi kukusaidia kutunga nyimbo, kuchunguza hali ya feza zako katika benki, ao kufanya kazi zako za masomo. Hata hivyo, mufumo huo wa ajabu unaendelea kushangaza wanasayansi kwa sababu ya namna unafanya kazi; pengine mupaka leo hawajavumbua mambo mengi kuhusu mufumo huo. Kwa hiyo, wakati utakuwa karibu kuanza kula chakula, tua kidogo na waza juu ya uchunguzi, kushugulikiwa kwa habari, utaratibu, na juu ya kupashana habari kwenye kutatokea karibuni katika mufumo wako wa kusaga chakula!