1, 2. (a) Nyen la asara si Hanna ayeke na yâ ti mawa na ngoi so lo yeke leke tere ndali ti mbeni tambela? (b) Mbaï ti Hanna afa nyen na e?

HANNA ayeke leke tere ndali ti mbeni tambela, na lo sara kue ti tene li ti lo angbâ gi na ndo ni. Azo kue adoit ti duti na ngia na ngoi ni so. Ngu oko oko koli ti lo, Elkana, ayeke mû ka lo na sewa ni kue ti gue na Silo ti voro Jéhovah na yâ ti tabernacle kâ. Jéhovah aye si ngoi ni so aduti ngoi ti ngia. (Diko Deutéronome 16:15.) Kite ayeke pëpe so, ngbene ye na kete ti lo, Hanna ayeke na ngia na angoi ni so. Me ti ndembe so aye aga nde na lo.

² Hanna ayeke na pasa ti wara mbeni koli so aye lo mingi. Me Elkana ayeke nga na mbeni wali nde. Iri ti lo ayeke Peninna. Ti bê ti Peninna, lo ye si gigi akpengba na Hanna. Ni la, lakue na ngoi ti matanga so, lo yeke wara ka lege ti son bê ti Hanna. Lo sara ni tongana nyen? Ka ti Hanna, mabe ti lo amû maboko na lo tongana nyen ti kanga bê na yâ ti akpale ti lo ni? Tongana mo nga kue mo yeke na yâ ti mbeni kpale so azia vundu na bê ti mo, mbaï ti Hanna so ayeke mû ande maboko na mo mingi.

3, 4. (a) Akpale use so Hanna ayeke na ni ayeke so wa? (b) Akpale ni so ane na ndo ti lo ngbanga ti nyen?

³ Bible afa so Hanna ayeke na akota kpale use. Kozo kpale ni, so lo lingbi ti sara ye mingi na ndo ni ape, ayeke so koli ti lo amû wali use, na sambâ ti lo aye lo oko ape. Use kpale ni ayeke so lo dü ape, na lo lingbi ti sara ye oko ape. Mara ti kpale tongaso ayeke ngangu na wali kue so aye ti wara molenge si lo wara ni ape; me na ngoi ti Hanna nga na yâ ti ngobo ti kodoro ti lo, a ga na kota vundu. Senge ape, ngbanga ti so sewa oko oko kue aye ti dü molenge si iri ti ala angbâ na ndo ti sese. Ni la, dungo molenge ape ayeke mbeni zonga wala mbeni ye ti kamene.

⁴ Tongana a yeke ndali ti Peninna ape, ka Hanna alingbi fade ti hon ndo ti kpale ti lo ni. So lani akoli ayeke mû awali mingi ayeke sara nzoni na sewa ni ape, teti so mbanda, papa na songo bê ayeke manke ka ape. Sarango ye tongaso ayeke tâ nde na ti mariage  so koli ni amû gi wali oko tongana ti so Nzapa aleke lani na yâ ti yaka ti Eden (Gen. 2:24). Ni la, Bible afa tâ tongana nyen mungo wali mingi ayeke sioni, na ye so asi na yâ ti sewa ti Elkana afa ni mbilimbili.

5. (a) Peninna aye si Hanna aduti na mawa ngbanga ti nyen? (b) Peninna asara ni tongana nyen?

⁵ Elkana aye Hanna mingi ahon Peninna. Ambeni mbeti ti aJuif atene so âmanke Hanna ayeke kozo wali ni, na Peninna aga ti lo ambeni ngu na pekoni. Me atâa tënë ni ayeke so wa, Peninna asara bê na tere ti Hanna mingi. Tongaso lo yeke gi alege nde nde ti son tâ yâ ti bê ti sambâ ti lo ni. Peninna ahon Hanna na lege so yâ ti lo akanga ape. Lo dü amolenge na peko ti tere, na lakue tongana lo dü mbeni, lo fa so ni la. Lo yeke bâ mawa ti Hanna ape nga lo gi ti dë bê ti lo ape. Ahon so, lo kiri lo kpo gi place so ason Hanna ni. Bible atene so Peninna ayeke gi yanga ti Hanna ahon ndo ni ti tene “ngonzo agbu lo”, wala ti son yâ ti bê ti lo (1 Sam. 1:6). Lo sara ni na mbana ti son bê ti Hanna, na a yeke ye so asi la.

6, 7. (a) Atâa so Elkana asara kue ti dë bê ti lo, ndali ti nyen Hanna ake ti fa nda ti kpale ti lo kue na lo? (b) So Hanna adü ape so, a ye ti fa so lo nzere na lê ti Jéhovah ape? Nyen la afa ni nyen? (Bâ kete tënë na gbe ni.)

⁶ Ngoi so Peninna ayeke ku ni kungo ayeke ngoi ti guengo na Silo. Na gbâ ti amolenge ti Peninna (ati koli ni na ati wali ni), Elkana ayeke mû ka na ala oko oko mbage ti sacrifice so ala mû na Jéhovah. Me Hanna, so ayeke ti lo na molenge ape, ayeke wara gi ti ti lo. A sara si Peninna abâ so Hanna ayeke ye oko na lo ape. Mawa ahon ndo ti Hanna si lo yeke toto nga si nzara ti kobe asigigi na yâ ti lo. Elkana abâ so wali ti lo Hanna ayeke na yâ ti vundu si lo te ye ape, tongaso lo gi ti dë bê ti lo, lo tene: “Teti nyen mo toto? teti nyen mo te kobe pëpe? teti nyen mo yeke na vundu? mbi yeke nzoni na lê ti mo ahon amolenge bale-oko pëpe?”—1 Sam. 1:4-8.

⁷ Nzoni ye so Elkana asara ayeke so lo bâ so vundu ti Hanna ni ayeke ndali ti so lo dü ape, na a nzere na Hanna mingi ti bâ so koli ti lo aye lo. * Me Elkana azi yanga na ndo ti sioni fason ti Peninna ape, na nga mbaï ni afa pëpe so Hanna asara tënë ni na lo. Âmanke Hanna apensé so tongana ni sara tënë  ni, a yeke ga na kpale na ni, teti Elkana alingbi ti changé ye oko dä ape. Tongana lo sara tënë ni, peut-être Peninna ayeke zere lo encore mingi, nga amolenge na azo ti kua ti Peninna ayeke mû peko ti lo. Ye so ayeke sara ande si Hanna ayeke bâ tere ti lo tongana mbeni wande na yâ ti da ti lo wani.

8. Tongana azo asara ye na mo na lege ni ape, ngbanga ti nyen a yeke ye ti dengo bê ti hinga so Jéhovah ayeke Nzapa ti mbilimbili?

⁸ Atâa Elkana ahinga tënë ni kue wala pëpe, ye so Peninna asara so ahon na lê ti Jéhovah Nzapa ape. Bible afa so lo bâ ye ni kue. Ni la, azo so na lê ti ala sarango bê na tere ti amba ti ala, nga kengo amba ti ala ayeke sioni na lê ti ala ape, zia si ala sara hange. Me ti ala so tënë ayeke na li ti ala ape nga so aye siriri, tongana Hanna, bê ti ala ayeke dë ti hinga so Nzapa ti mbilimbili ayeke leke akpale kue na tâ ngoi ni nga tongana ti so lo ye (Diko Deuteronome 32:4.) Peut-être Hanna ahinga tënë so, teti a yeke na mbage ti Jéhovah la si lo gi mungo maboko.

9. Hanna ahinga ye so sambâ ti lo ayeke sara ande, me lo yeda ti gue na tambela ni. Ye so afa nyen na e?

⁹ Na yanga ti ndapre, sewa ti Elkana kue ayeke leke tere ti gue na tambela ni, même amolenge kue. Ala yeke tambela ande kilomètre 30 ti si na Silo na ala yeke hon na yâ ti hoto ti Éphraïm. * A yeke ninga lango oko wala use. Hanna ahinga ye so sambâ ti lo ayeke sara ande. Me lo ngbâ na yanga-da ape. Na sarango tongaso lo zia mbeni pendere tapande na awakua ti Nzapa kue. Ni la, a yeke lege ti ndara pëpe ti zia si sarango ye ti ambeni zo akanga lege na e ti voro Nzapa. Tongana e zia si azo akanga lege na e ti voro Nzapa, e yeke wara pëpe aye ti nzoni so ayeke kpengba e ti gbu ngangu.

10, 11. (a) Hanna ague na tabernacle ti sara nyen kâ? (b) Hanna azi bê ti lo na Babâ ti lo ti yayu na yâ ti sambela, lo tene nyen?

¹⁰ Fadeso, sewa ti Elkana asi nduru na Silo na peko ti so ala tambela aninga na ndo ti lege so ahon na yâ ti hoto so pupu aya dä mingi. Silo ni la kâ so na ndo ti mbeni kete hoto so ambeni kota hoto angoro ni. Na ngoi so ala yeke pusu nduru na ni, peut-être Hanna ayeke pensé ngangu na ye so lo yeke tene ande na Jéhovah na yâ ti sambela. Tongana ala si awe, ala duti ala te kobe. Gi so lo wara lege ni awe, Hanna agboto tere ti lo na lo gue lo si na tabernacle ti Jéhovah. Kota prêtre Éli ayeke kâ, lo duti na yanga ni. Bê ti Hanna ayeke gi na ndo ti Nzapa ti lo, lo yeke sambela lo. Ge na tabernacle ni, lo hinga so zo ti mango lo ayeke dä. Tongana ambeni  zo ahinga pasi so lo yeke bâ so ape, Babâ ti lo na yayu kâ ahinga ti lo ni. Vundu ti lo ni asi yâ ti bê ti lo na lo tï na toto.

¹¹ So Hanna ayeke sara tënë na Jéhovah na yâ ti bê ti lo, toto ni ayeke yengi lo. Yanga ti lo ayeke dö dongo na ngoi so lo yeke fa vundu ti lo na Nzapa. Lo sambela aninga. Lo yeke fa tënë ti bê ti lo kue na Babâ ti lo. Lo hunda ti tene Jéhovah asara si lo dü molenge. Me gi so ape, lo ye nga ti mû na Jéhovah ye so lo lingbi ti mû na lo. Tongaso, lo deba, lo tene tongana ni dü molenge ti koli, ni yeke mû molenge ni so na Jéhovah ti sara kua ti lo na yâ ti gigi ti lo kue.—1 Sam. 1:9-11.

12. Tapande ti Hanna afa na e nyen na ndo ti tënë ti sambela?

¹² Na lege so, Hanna azia mbeni tapande na awakua ti Nzapa kue so ayeke sambela lo. Na nzobe, Jéhovah ahunda na awakua ti lo ti fa tënë ti bê ti ala na lo, sân mbeto. Ala lingbi ti fa agingo bê ti ala na lo tongana ti so mbeni molenge ayeke sara na babâ ti lo so aye lo. (Diko Psaume 62:9; 1 aThessalonicien 5: 17.) Nzapa apusu bazengele Pierre ti sara na mbeti atënë ti dengo bê so, so andu sambela, lo tene: “Ala bi agingo bê ti ala kue na ndo ti lo, ngbanga ti so lo yeke bi bê ti lo na ndo ti ala.”—1 Pi. 5:7.

13, 14. (a) Pensé wa la, so ayeke na lege ni ape, Éli ayeke na ni na ndo ti Hanna? (b) Kiringo tënë ti Hanna ayeke pendere tapande ndali ti e ngbanga ti nyen?

¹³ Ti azo, ala yeke bâ mawa ti amba ti ala tongana ti Jéhovah ape. Na ngoi so Hanna ayeke toto na lo yeke sambela, go ti mbeni zo aga afâ yâ ti sambela ti lo. Kota Prêtre Éli la ayeke sara tënë na lo so, depuis la lo yeke bâ Hanna. Lo tene: “[Lawa] si fade mo zia ti nyon? A lingbi mo zia vin ti mo.” Lo bâ fade yanga ti Hanna so ayeke dö dongo, lo mä fade toto ti lo nga lo bâ sarango ye ti lo. Ahon ti hunda na lo nyen la lo yeke toto tongaso so, lo huru hio lo tene so Hanna anyon awe.—1 Sam. 1:12-14.

¹⁴ Mara ti tënë tongaso, so ayeke tâ tënë ape, adoit ti sara Hanna nzoni ti kete ape, mbilimbili tongana a sigigi na yanga ti mbeni kota zo tongana Éli. Me atâa so kue, lo kiri lo zia mbeni pendere tapande na e. Hanna azia si wokongo ti mbeni zo akanga lege na lo ape ti sara na Jéhovah. Na lege so ane zo, lo kiri tënë na Éli na lo fa na lo akpale ti lo ni. Peut-être Éli abâ so tënë ti lo ni ayeke na lege ni ape, tongaso lo kiri tënë yeke na lo, lo tene: “Gue na siriri, na Nzapa ti Israël amû na mo ye so mo hunda Lo dä.”—1 Sam. 1:15-17.

15, 16. (a) So Hanna aga na yâ ti tabernacle ti Nzapa, lo zi bê ti lo kue na Jéhovah, asara nyen na ndo ti lo? (b) Tongana vundu ahon ndo ti e, e yeke sara ye tongana Hanna tongana nyen?

¹⁵ So Hanna aga na yâ ti tabernacle ti Nzapa, lo zi bê ti lo kue  na Jéhovah, asara nyen na ndo ti lo? Mbaï ni atene: “Wali ni ague ti lo, lo te kobe, na lê ti lo ayeke na vundu mbeni pëpe.” (1 Sam. 1:18). Bê ti Hanna adë. E lingbi ti tene so lo yô vundu ti lo so ane na ndo ti lo tongana mbeni nengo kungba, lo zia ni na ndogo ti Babâ ti lo ti yayu, lo so ndogo ti lo akono na ayeke na ngangu ahon ti Hanna wani. (Diko Psaume 55:23.) Biani, mbeni kpale ti ne mingi na lê ti Jéhovah ayeke dä? Oko ape!

¹⁶ Tongana mbeni ye asara vundu na e mingi, si ane na ndo ti e ngangu, zia si e sara ye tongana Hanna, e zi bê ti e kue na Jéhovah, lo so Bible airi lo, atene, ‘Lo so amä sambela’. (Ps 65:3). Tongana e sambela Jéhovah na mabe, e nga kue e yeke bâ so vundu ti e ayeke hon, na “siriri ti Nzapa so ahon ndo ti bibe kue” amû place ni.—aPhil. 4:6, 7.

17, 18. (a) Nyen la Elkana asara so afa so lo ke bä ti Hanna ape? (b) Ye wa la Peninna alingbi ti sara encore ape na ndo ti Hanna?

¹⁷ Na ndade ni, na ndapre, Hanna na Elkana akiri ague na tabernacle ni. Âmanke lo sara tënë ti dengo bä ti lo ni na koli ti lo awe, teti so Ndia so Nzapa amû na Moïse atene so koli ni ayeke na droit ti ke bä so wali ti lo adë sân ti sara tënë ni na koli ti lo ni kozo (Nom. 30:10-15). Me Elkana, so aye tënë ti Jéhovah, ake ni ape. Nde na so, lo na Hanna avoro Jéhovah na yâ ti tabernacle ni, si na pekoni ala kiri na yanga-da.

¹⁸ Na ngoi wa la si Peninna abâ so gingo yanga ti lo ni asara ye oko na ndo ti Hanna encore ape? Bible afa ni ape. Me tënë ‘lê ti lo ayeke na vundu mbeni pëpe’ afa so tâ gi na peko ti lisoro ti lo na Éli ni, vundu ti Hanna ahon kue na lo yeke fadeso gi na ngia. Atâa nyen, Peninna abâ so zerengo ndo ti lo ni asara ye oko fadeso na ndo ti Hanna ape, na Bible adi iri ti lo encore ape.

19. (a) Nzoni ye wa la asi na Hanna? (b) Hanna asara nyen ti fa so lo hinga zo so ayeke na gunda ti nzoni ye ni so?

¹⁹ Anze ayeke hon, anze ayeke hon. Mo ye ti bâ! Hanna amë ngo! Siriri ti bê so lo yeke na ni ague aga kota ngia. Tere ti lo anzere mingi, me lo girisa lâ oko ape zo so asara si lo më ngo so. Tongana lo dü molenge ni, lo iri lo Samuel, so ti tene “Iri ti Nzapa.” Iri so alingbi tâ na ni, teti so Hanna airi ndo lani na Jéhovah. Na ngu ni so, tongana sewa ti Elkana ague na Silo, Hanna angbâ ti lo na yanga-da, lo na molenge ni. Lo sara tongaso teti ngu ota, juska lo zi molenge ni na me. Fadeso, lo kanga bê ti ku na lango so lo yeke kangbi tere na molenge ni so lo ye lo mingi so.

20. Hanna na Elkana asara ye ague oko na bä so ala dë na Jéhovah tongana nyen?

²⁰ A doit ti duti lani ngangu na Hanna ti kangbi tere na molenge  ti lo ni. Lo hinga so a yeke bata ande Samuel nzoni na Silo ni, na peut-être ambeni wali so ayeke sara kua kâ la ayeke bâ lege ti lo ande. Me, molenge ti lo ni ade kete mingi, na mama wa la ayeke yeda ti kangbi na molenge ti lo? Atâa so kue, Hanna na Elkana ague na molenge ni na singila na bê, me na bê use ape. Ala mû sandaga na Nzapa na yâ ti tabernacle ni, na pekoni awe, ala fa Samuel na Éli. Ala dabe ti lo na bä so Hanna adë ge na tabernacle ni a sara ambeni ngu awe.

21. Sambela ti Hanna afa kota ti mabe ti lo tongana nyen? (Bâ nga encadré “ Apendere sambela use.”)

²¹ Na pekoni, Hanna asambela Jéhovah, na Nzapa abâ so a lingbi a yôro ni na yâ ti Mbeti ti lo. E wara ni na 1 Samuel 2:1-10. Na ngoi so mo yeke diko ni, mo yeke bâ so atënë ti Hanna oko oko kue afa kota mabe so lo yeke na ni. Lo sepela lege so Jéhovah asara kusala pendere mingi na ngangu ti lo. Lo tene so zo ti lingbi na Jéhovah ayeke dä pëpe. Jéhovah ayeke na ngangu ti sara si azo ti baba akiri na gbe ni, ti iri tënë nzoni na ndo ti azo so abâ pasi, ti zi fini ti zo wala même ti zi zo na lê ti kuâ. Lo gonda Babâ ti lo ndali ti so gi lo oko la lo yeke nzoni-kue, lo yeke mbilimbili nga lo yeke be-ta-zo. Biani, a yeke senge ape si Hanna atene, “Mbeni tênë tongana Nzapa ti e ayeke pëpe.” Zo alingbi ti zia bê ti lo kue na Jéhovah, lo yeke changé pëpe. Nga, azo kue so ayeke bâ pasi alingbi ti kpe na mbage ti lo si lo bata ala.

22, 23. (a) Nyen la apusu e ti tene so tongana Samuel ayeke kono, lo hinga so babâ na mama ti lo aye lo? (b) Jéhovah akiri airi tënë nzoni na ndo ti Hanna tongana nyen?

²² So pasa si Samuel ayeke na ni ti wara mbeni mama so aye Jéhovah mingi! Na ngoi so lo yeke kono, mama ti lo adoit ti manke lo mingi, me Hanna ayeke pensé na lo lakue. Ngu na ngu, lo yeke ga na Silo ti  bâ lo, na mbeni yongoro bongo so maboko ni ayeke dä ape ti tene Samuel asara kua na ni na tabernacle. Lo fü bongo ni so na ndoye. (Diko 1 Samuel 2:19.) Tara ti bâ Hanna na yungo fini bongo ni na molenge ti lo. Lo yeke lekere ni si a lingbi lo. Lo yeke bâ nga Samuel na ndoye na ngoi so lo yeke tene anzoni tënë na lo. So nzoni mama si Samuel ayeke na ni! Lo nga kue tongana lo kono, sarango ye ti lo azia ngia na bê ti babâ na mama ti lo, nga asara nzoni na azo ti Israël kue.

²³ Hanna nga kue, Jéhovah agirisa lo ape. Lo sara si lo kiri lo dü amolenge oku na Elkana (1 Sam. 2:21). Me peut-être pendere ye so Hanna awara, so ahon atanga ni kue, ayeke songo so lo lë na Jéhovah, Babâ ti lo. Songo so akpengba tongana angu ayeke hon. Zia si mo nga kue, mara ti ye tongaso asi na mo, na ngoi so mo yeke sara ye na mabe tongana ti Hanna.