Agllashca temata ricungapaj

Temacunata ricungapaj

Jahua cielopi tiashca tucui cosascunaca ¿imatata ñucanchimanga ricuchin?

Jahua cielopi tiashca tucui cosascunaca ¿imatata ñucanchimanga ricuchin?

Astronomiata estudiaj gentecunaca jahua cielopi tiashca tucui cosascunatami estudian. Paicunaca cunanbi tecnología ashtacata avanzashcamandami jahua cielopi ashtaca juyailla cosascuna tiashcata descubrishca.

Jahua cielopica tucui cosascunami organizado can. Por ejemplo, chaimanda parlashpami Astronomy nishca revistapica cashna nin: “Jahua cielopi galaxiacunaca na caiman chaimanllu can. Tucuimi en orden tianajun”. Cientificocunaca chai galaxiacunaca shuj material invisibletami charin ninmi. Chaica la materia oscurami can ninmi. Chaimandami chai galaxiacunaca en orden canga ninmi. Shinallata chai materia oscuraca shuj andamio cuendami can ninmi. Chaimandami galaxiacunapash, cúmulos de galaxias nishcacunapash y shinallata supercúmulos de galaxias nishcacunapash chai andamio cuendapi en orden churarin ninmi.

Jahua cielopi tucui cosascuna en orden cashcata yachashpaca ¿chaicunaca yangamandami churarishcanga yashpachu pensapanchiman? Cunanga Taita Diospi crij alipacha rijsishca científico Allan Sandage ima nishcata ricupashunchi.

Paica cashnami nin: “Ñuca yaipica shina alipacha orden tiachunga pipashmi chaipi callarichishpa churashcanga. Chai alipacha ordenga na yangamandachu tiai callarishcanga”.

Jahua cielopi tiashca tucui cosascunaca cai alpapi causaigu tiachun alipacha rurashcami can. Por ejemplo, cientificocunaca fuerza nuclear débil nishca tiashcamandami indica cunangaman alipacha funcionashpa catijun nin. Pero si chai fuerza nuclear débil ashtahuan débil cajpica, indica nunca na tianmanllu carca ninmi. O denoca chai fuerza nuclear débil ashtahuan fuerte cajpica indica ñana tianmanllu carca ninmi.

Shinallata jahua cielopica shuj cosascunapashmi cai alpagupi causaigu tiachunga ayudan ninmi. Por ejemplo, cai temacunamanda escribij Anil Ananthaswamy shuti runaca ninmi: “Si jahua cielopi tiashca fuerzacuna, leycuna diferente cajpica estrellacunapash, planetacunapash, galaxiacunapash nunca na formarinmanllu carca nin. Shinallata causaipash nunca na tianmanllu carca” ninmi.

Gentecunaca shuj juyailla ali pushtugupimi causanchi. Cai alpapi causai tiachunga alipacha huairata, yacuta, lunatapashmi charinchi. Shinallata National Geographic revistapica cashnami nin: “Cai ñucanchi planeta tierrapi tiashca tucui cosascunaca randimanda ayudarishpami, cai planetapi causai tiachun ayudarin. Chaimandami cai alpapimi causaica tian”. *

Shuj alipacha estudiashca runaca ninmi: Como cai sistema solarca galaxiapi shuj alipacha pushtupi can. Chaimandami cai alpapica causai tian. Ñacutin na shina cajpica cai alpapica causaica na tianmanllu carca. Chaimi cientificocunaca ñucanchica zona de habitabilidad galáctica nishcapimi causanchi ninmi.

Jahua cielopi tiashca tucui cosascunata alipacha estudiashca Paul Davies shuti runaca cashnami nin: “Ñuca yaipica na yangamandachu cai mundo alpapica causanchi. Imamandapashmi talvez causaica callarishcanga yanimi”. * Cai alipacha estudiashca runaca Taita Diosmi tucuita rurarca nishpaca na nijunllu. Shinapash quiquinga caicunamandaca ¿imatata yuyapangui? Mundo alpaguta ricushpa, shinallata jahua cielopi ashtaca juyailla cosascuna tiashcata ricushpaca, pipash chaicunata rurashcatami cuenta japita ushapanchi. Shinapash ¿pishi rurashcanga?

^ párr. 8 National Geographic nishcapa revistapica, Taita Dios cai alpata y tucui gentecunata rurashcataca na nijunllu. Más bien cai mundo alpa gentecuna causai ushachun alipacha rurashca cashcatami ningapaj munan.

^ párr. 10 Paul Davies: La mente de Dios (trad. Lorenzo Abellanas Rapun), 1993.