Mashcaushca publicacionma ri

¿Jehová pita an?

¿Jehová pita an?

Biblia cutipashca

 Jehová, Bibliai rimashca sirtu Dios an, pai tucuira Ruraj an (Apocalipsis 4:11). Profeta Abrahán, Moisés paita aduraj anuca, shinallara Jesús (Génesis 24:27; Éxodo 15:1, 2; Juan 20:17). Mana shu llactamandalla Dios an, astaun intiru Allpamanda (Salmo 47:2).

 Biblia nin Dios shujlla shuti charishcara, paihua shuti Jehová an (Éxodo 3:15; Salmo 83:18). Cai shuti hebreo shimii rimashcamanda shamun, nisha nin “imaras tucuchu ruran”. Maican Bibliamanda yachaj runauna ninun cai shuti nisha nin “Paillarami Ruran Imaras Tucuchu”. Caita ricuchin Jehová Dios tucui tiajcunara rurashca shinallara pai rimashcaunara pactachinmi (Isaías 55:10, 11). Shinallara Biblia yanapana ushan pai imasna ashcara yachangaj, paimanda llaquina mas ricuchishca an nin (Éxodo 34:5-7; Lucas 6:35; 1 Juan 4:8).

 Jehová shuti hebreo shimimanda español shimima pasachishca an. Quillcaj anuca Tetragrámaton nishcamanda chuscu letragunahua (יהוה), cai letraguna anun YHWH. Cai shutira ñaupa hebreo shimii imasna rimana ashcara mana yachanchichu, shinajpi español shimii ashca huataunamanda Jehová nisha rimanushca. 1537 huata mayambi, español shimii punda Diospa shuti charij Biblia Salmos de Juan Valdés nishca an. a

¿Imarasha mana yachana ushanchi ñaupa hebreo shimii imasna Diospa shutira rimaj anuca?

 Ñaupa hebreo shimi vocalgunara mana quillcaj anuca, astaun leashcai churaj anuca. Shinajpi escrituras Hebreas (Antiguo Testamento) tucuchishcai, maican judioguna shu panda iyaira catisha quirinuca Diospa shutira mana rimana ashcara. Shu Diospa shuti charij versora shinzhi leaushcai shutira leana randimanda “Dios”, “Señor” nishcaunahua turcaj anuca. Huatauna pasashca huasha ashca runauna cai panda iyaira catinuca, chimanda Diospa shuti ñaupa imasna rimashcara ña mana yachana ushanchi. b

 Maican runauna ninun Diospa shuti “Yahweh” (“Yahvé”) rimaj anuca nisha, randi shujcuna shu tunu ashcara ninun. Rollos del Mar Muerto nishcai griego shimii Levítico libromanda shu parti tian, chibi Diospa shuti “Iao” nisha quillcashca tian. Shinallara maican ñaupa griego quillcajcuna ninun Diospa shuti “Iaé”, “Iabé” o “Iaoué” nisha rimana ashcara, shinajpi mana yachana ushanchi ñaupa hebreo shimii Diospa shuti casna rimana ashcara. c

¿Bibliai Diospa shutimanda mana ali intindishca iyaiguna tianzhu?

 Huaquinguna quirinun: “Jehová” shuti charij Bibliagunai runauna yapanushca.

 Biblia sirtu yachachina: Diospa shuti hebreo shimii 7.000 yali cuti Bibliai Tetragrámaton nishcamanda chuscu letragunahua ricurin d. Ashca Bibliagunai Diospa shutira yangamanda quichusha “Señor” nishca titulohua turcanushca.

 Huaquinguna quirinun: Tucui Ushaj Dios mana shu shutira ministinzhu.

 Biblia sirtu yachachina: Diosllara Bibliai paihua shutira ashca huaranga cuti quillcachica shinallara paihua sirvijcunara rimanuchu mandan (Isaías 42:8; Joel 2:32; Malaquías 3:16; Romanos 10:13). Astaumbas Yaya Dios llullaj profetagunara piñasha rimaca paihua shutira runauna cungarinuchu rurashcamanda (Jeremías 23:27).

 Huaquinguna quirinun: Judío runauna rurashca cuinta Bibliamanda Diospa shutira quichuna anchi.

 Biblia sirtu yachachina: Sirtumi maican judío quillcaj runauna Diospa shutira mana rimaj anuca. Shinajpi Bibliamanda copia rurashcaunai mana quichunuca. Shina ajllaira Dios mana munanzhu ñucanchi runauna yachaira catingaj Bibliahua cuntra rijpi (Mateo 15:1-3).

 Huaquinguna quirinun: Hebreo shimii Diospa shutira imasna rimana ashcara mana yachashcamanda Bibliai Diospa shuti mana tiana an.

 Biblia sirtu yachachina: Dios munanmi maican shimira rimaj runauna paihua shutira rimanuchu. Shinallara ñaupa Diosta sirvij runauna paiguna shutiunara rimaj anuca paiguna quiquin rimashca tunu shimii.

 Israelmanda juez Josué shutimanda ricushun. Punda sigloi hebreo shimii rimaj Jesusta catijcuna chi shutira rimaj anuca “Yeshúa” nisha, randi griego shimii rimajcuna “Iesous” nisha rimaj anuca. Bibliai griego shimii cai shuti pasachishca tian, chita ricuchinmi Jesusta catijcuna paiguna quiquin shutiunara rimaj anuca paiguna shimii rimashca tunui (Hechos 7:45; Hebreos 4:8).

 Diospa shuti shuj shimima pasachijpi shinallara rimarin. Diospa shutira imasna rimashcara pasajta mana yachashallara mas valishca an Bibliai paihua puistui tiachu.

a Juan de Valdés Diospa shutira “Iehova” quillcaca. Español shimi turcarisha riushcai Diospa shutira quillcana tunura shinallara turcarica. Chi tucushcara ricushun cati Bibliagunai: Salmos de Bernardino de Rebolledo de 1661 Bibliai “Jehova” nin. Scío de San Miguel de 1971 Biblia notagunai “Iehováh” nin. Torres Amat de 1824 Bibliai “Jehovah” nin. Reina-Valera de 1971 Bibliai “Jehová” nin.

b La segunda edición de la New Catholic Encyclopedia, volumen 14, 883, 884 paginagunai nin: “Judioguna carui llactamanda paiguna llactama tigrashca huasha Yahweh shutira yapa respetana anchi nisha iyasha, cai shutira rimana randimanda ADONAI, ELOHIM nisha rimangaj callarinuca”.

c Caimanda mas yachangaj mascana ushangui Traducción del Nuevo Mundo de las Santas Escrituras apéndice A4 “El nombre de Dios en las Escrituras Hebreas” nishca partii.

d Ricui Diccionario Teológico Manual del Antiguo Testamento, tomo I, columnas 970, 971.