Ima tiyashcata ricui

Ima tiyashcata ricui

Africamanta América llajtacunaman esclavocunata c⁠ˈ⁠atunaca alli negociomi carca.

Ña mana esclavocuna shina causancunachu

Ña mana esclavocuna shina causancunachu

Mariana shuti huarmitaca * Europamanmi peluqueriapi trabajachun nishpa pusharca. Paita pushajcunaca diez punllacunata macashpa paipaj familiata llaquichisha nishca qꞌuipaca, huainayashpa trabajachunmi obligarcacuna.

Rumipi dibujashca ñaupa Egipto llajtapi esclavocuna.

Huainayana huasita charij huarmimanca 40.000 eurostami * dibi carca. Caita pagangapajmi, Marianaca cada tuta 200 o 300 eurosta ganana carca. Paica cashnami nin: “Huaquinpica pacallami llujshishpa risha nircani. Pero ñuca familiata llaquichinata manchashpami mana chaita rurarcani. Mana imata rurai tucurcanichu” ninmi. Mariana layallatajmi muyundij Allpapica achcacuna chashna huainayana huasicunapi trabajancuna.

Casi 4.000 huatacuna huashamanmi huaquin cꞌaricunaca paicunapaj huauquita esclavota laya cꞌatushpa cacharcacuna. Cai jovenca José shutimi carca. Paica Egipto llajtapimi esclavo shina shuj importante familia ucupi trabajarca. Josetaca mana Marianata laya tratarcacunachu. Puntapica Josetaca allimi tratarcacuna. Pero shuj punllaca amopaj huarmica: “Shamui ñucahuan dormishun” nircami. Pero Joseca mana chaita rurarcachu. Chaimantami chai huarmica ñucatami violasha nirca nishpa Josetaca juchachirca. Chai qꞌuipaca cadenacunahuan huatashpami prezu churarcacuna (Génesis 39:1-20; Salmo 105:17, 18).

Joseca ñaupa punllacunapi esclavomi carca. Cutin Marianaca cunan punllacunamantami can. Pero ishquindijcunatami esclavocunata shina cꞌatushcacuna carca. Cashna esclavocunata cꞌatunaca ñaupa punllacunamantami shamun. Cullquiraicullami chashna cꞌatuncuna.

MACANACUICUNAPIMI ESCLAVOCUNATA JAPIJCUNA CARCA

Ñaupa punlla macanacuicunapica jahuallami esclavocunata japinalla carca. Canaán llajtapi macanacushpaca Egipto llajtata shuj mandajca 90.000 esclavocunatami valishca rumicunata allpa ucumanta mashcashpa llujshichingapaj, templocunata rurachingapaj, larcacunata rurachingapaj aparca.

Shinallataj romanocuna mandacushca punllacunapica macanacuicunapimi achca esclavocunata japijcuna carca. Ashtahuan esclavocunata charingapajmi macanacuicunata callarichijcuna carca. Romapica achca esclavocunami tiyarca. Egipto gentecunapish Roma gentecunapish esclavocunataca yallitaj trabajachishpami llaquinaita charijcuna carca. Romapica valishca rumicunata allpa ucumanta llujshichishpaca esclavocunaca casi 30 huatacunallatami causaj carca.

Qꞌuipa huatacunapish chashnallatajmi catirca. 1501 huatamanta 1900 huatacamaca Africamantami esclavocunataca América llajtacunaman cꞌatushpa cachajcuna carca. Chashna cꞌatunaca paicunapajca alli negociomi carca. UNESCO organizacionca, casi 25 a 30 millón cꞌaricuna, huarmicuna, huahuacunapishmi cꞌatushca carcacuna ninmi. Achcacunaca Atlántico mamacuchata pasacushpami huañushcacuna canga. Cunanca Olauda Equiano shuti runamanta parlashun. Paipish Atlanticota pasacushpa huañunatami salvarirca. Paica cashnami nin: “Ña huañunalla huarmicunapish, cꞌaricunapish, huahuacunapish llaquinaitami caparijcuna carca. Yallitaj llaquimi carca” ninmi.

Esclavocunaca mana ñaupa punllacunallapichu tiyarca. Cunanpish, Oficina Internacional del Trabajo nishca shinaca 21 millón gentecunami esclavocuna shina trabajancuna, maijancunamancarin imata mana pagancunachu. Cai esclavocunaca valishca rumicunata allpa ucumanta llujchishpa, ladrillocuna rurashpa, ropata rurashpa, huainayana huasicunapi, amocunapaj huasicunapimi trabajan. Esclavocunata charichun leycunapi mana saquijpipish esclavocunaca mirashpami catin.

Cunancamami achca gentecunaca esclavocuna shina trabajancuna.

ESCLAVOCUNA SHINA ÑA MANA CAUSASHA NISHCAMANTA

Yallitaj llaquichicujpimi esclavocunaca cacharirisha nircacuna. Jesús manaraj huacharishca 73 huatapica, Espartaco shuti runaca 100.000 esclavocunatami romanocunahuan macanacuchun pusharca. Shinapish cai macanacuitaca mana misharcachu. Cutin casi 1.800 huatapica Haití llajtapica, amocunaca azúcar plantacunata tarpuchishpami yallitaj trabajachijcuna carca. Chaimantami esclavocunaca paicunapaj amocunahuan 13 huatacunata macanacushpa 1804-pica cacharirishca carcacuna.

Cunanca israelitacunamanta yuyarishun. Paicunaca Egiptopimi esclavocuna carca. Shuj punllaca casi 3 millón israelitacunami Egiptomanta llujshircacuna. Chaitaca casi tucuicunami yachan. Bibliapi paicunamanta parlashpaca cashnami nin: ‘Yallitaj llaquichishpa, trabajachishpami mana maita causaipajta ruracurcacuna’ ninmi (Éxodo 1:11-14). Shuj mandaj faraoncarin israelitacuna ama mirashpa catichunmi cꞌari huahuacunata huañuchichun cacharca (Éxodo 1:8-22). Israelitacunaca ayudachunmi minishtircacuna.

Israelitacunataca Taita Diosmi quishpichirca. Diosca, Moisesmanmi cashna nishpa huillarca: ‘Paicuna llaquita apacujtaca ñucatajmi ricuni. Chaimi egipciocunapaj maquimanta cacharichingapaj uriyamurcani’ nircami (Éxodo 3:7, 8). Cunan punllacamami judío religionpi cajcunaca israelitacuna Egiptomanta llujshishcata yuyarincuna. Chaimantami cada huata Pascuata rurancuna (Éxodo 12:14).

ESCLAVOCUNA SHINA CAUSANACA TUCURINGAMI

Bibliaca cashnami nin: ‘Ñucanchijta Mandaj Taita Diosca manapish llaquichina cajta llaquichichunpish mana munanchu’ ninmi (2 Crónicas 19:7; Malaquías 3:6). Taita Diosca paipaj Churi Jesustami ‘huajchacunaman alli huillaita huillachun, prezupi cajcunata cacharichichun cacharca’ (Lucas 4:18). Jesusca ¿esclavocuna shina trabajajcunatachu cacharichinaman shamurca? Mana. Gentecunaca juchapi, huañuipimi esclavocuna shina causacunchij. Chaimanta quishpichingapajmi Jesusca shamurca. Qꞌuipa punllacunapicarin Jesusca: “Chai mana llullami huatashca shinamanta cacharichinga” nircami (Juan 8:32). Jesús yachachishcacunaca gentecunataca cacharichishpami caticun. ( “Viciocunapi esclavo shina ña mana causanchu” cuadrota ricui).

Diosca Josetapish, Marianatapish ña ama esclavocuna cachunmi ayudarca. Génesis capítulo 39-manta 41-camami José imalla tucushcata leyi tucungui. Marianamanta cutin parlashun.

Pai causacushca llajtamanta llujchishpa cachajpica Españamanmi rirca. Chaipimi testigo de Jehovacunahuan tuparirca, paicunahuanmi Bibliata yachai callarirca. Marianaca paipaj ñaupa causaita saquisha nishpami shuj trabajota mashcarca. Shinallataj chai huainayana huasita charijtami dibiyashca cullquita ashallata cobrachun mañarca. Shuj punllaca huainayana huasita charij huarmica Marianata cayashpami: “Ña mana cobragrinichu tucuimanta perdonahuai” nirca. Paipish testigo de Jehovacunahuanmi Bibliamanta yachai callarishca carca. Marianaca caita ricushpami: “Bibliata yachanami achcata ayudan” nirca.

Israelitacuna Egipto llajtapi esclavocuna shina causacujpica, Jehová Diosca achcatami llaquirirca. Cunan punllacunapipish esclavocunata ricushpaca Diosca chashnallatajmi llaquirin. Esclavocuna ña ama tiyachunmi Diospaj ayudata minishtinchij. Chaimantami Bibliapica cashna nin: “Ashtahuanpish ñucanchijca, pai rurasha nishca shinallataj mushuj jahua pachacunata, mushuj cai pachatami shuyacunchij. Chaipica tucuicunami cashcata rurajcunalla canga” ninmi (2 Pedro 3:13).

^ par. 2 Shutitaca cambiashcanchijmi.

^ par. 3 Chai punllacunapica euroca dólar layallatajmi valirca.