Llapan kanqanman ëwari

¿Imatan almaqa?

¿Imatan almaqa?

Bibliachö yachatsikunqan

 Hebreu idiömachö nëfesch palabrata y griëgu idiömachö psykjë palabratam, Bibliachöqa alma nir traduciyan. Hebreu idiömachö nëfesch palabrataqa, “imapis shütaq kaq” nirmi palabra por palabra traducita puëdiyan. Griëgu idiömachö psykjë palabranam, “kawëyoq kaqta” o “nunata” rikätsikun. a Tsëmi Bibliachö alma nirqa, kawëkaq nunapaq o animalpaq parlëkan, y manam noqantsik wanurishqa imapis yarqur kawar sïguinqampaqtsu. Tsënö kanqanta següru kanapaq, Bibliachö wakin ninqanllata rikärishun.

Adanqa manam almatatsu chaskirqan, sinöqa kikinmi alma karqan

  •   Bibliachömi willakun, Teyta Jehovä punta nuna Adanta kamariptinqa, “kawar” qallëkunqanta (Genesis 2:7). Adanqa manam almatatsu chaskirqan, sinöqa kikinmi alma karqan, juk parlakuychöqa kawëkaq nuna.

  •   Bibliachömi willakun, almaqa, wanushqa nunapa o animalpa ayanta yatëta puëdinqanta (Levïticu 5:2), mikuyta puëdinqanta (Levïticu 7:20), trabajëta puëdinqanta (Levïticu 23:30), ëtsa mikuyta munanqanta (Deuteronomiu 12:20) y leykunata cäsukunqanta (Romänus 13:1). Kawëkaq nunallam tsë llapantaqa rurëta puëdin.

¿Almaqa mana wanoqku?

 Manam. Almaqa wanunmanmi. Bibliachö ninqanmi tsënö kanqanta cläru rikätsikun. Wakinllata rikärishun.

  •   Bibliachömi kënö willakun: “Jutsata ruraq kaqqa [almaqa] kikinmi wanunqa o wañunqa” (Ezequiel 18:4, 20).

  •   Alläpa mana allita ruraq israelïtakuna ima castïguta chaskiyänampaq kaqta willakurmi, Leychö kënö neq: “Tsë almataqa ushakätsiyänanmi” o “wanutsiyänanmi” (Exodu 12:15, 19; 31:14, Reina-Valera, 1909; Levïticu 7:20, 21, 27, Biblia de Ferrara). Tsë castïgullapaq parlarmi, La Biblia de las familias católicas neq Bibliachö, Levïticu 19:8 textuchö kënö nin: “Tsë almaqa wanunanmi”.

  •   Wakin textukunachöqa nunapa ayampaq parlarmi, “wanushqa alma” nir palabra por palabra traduciyashqa (Levïticu 21:11; Nümerus 6:6). Tsë textukunachö ninqanta atska Bibliakunachö, “wanushqa aya” o “wanushqa nuna” nir traducishqa kayaptimpis, hebreu idiömachöqa nëfesch ninmi. Tsëqa “alma” ninanmi.

Alma y vïda

 Bibliachö alma nirqa vïdapaqmi parlëkan. Maslla musyarinapaq, Job 33:22 textuchöqa hebreu idiömachö “alma” (nëfesch) ninqampaqmi, “vïdankunapis” nin. Höranam Bibliachö willakunqan nunakuna peligruchö kayanqanta willakur, almankuna o vïdankuna peligruchö kanqanta nin (Exodu 4:19; Juëces 9:17; Filipensis 2:30).

 Alma palabrata imanö traduciyanqanta musyanqantsikmi, Bibliachö wakin textukunata entiendinapaq yanapamantsik. Maslla musyarinapaq, Genesis 35:18 textuchömi willakun juk warmipa alman “yarquykanqanta” o Torres Amat Bibliachö niyanqannöpis, tsë warmi “almanta jitëkanqanta”. Tsënö nirqa, tsë warmi wanuykanqantam rikätsikun. Tsëmi wakin Bibliakunachöqa, tsë warmiqa “ultimu kutipana shütëkanqanta” o wanunampaqna këkanqanta nir churayashqa (La Biblia Latinoamérica, 2011).

¿Pikunatan alma mana wanunqantaqa creiyaq?

 Cristiänu kayanqanta neq religionkunachö alma mana wanunqanta niyaptimpis, manam Bibliachöqa tsëta nintsu. Unë griëgu nunakunam tsënö kanqantaqa creiyaq. Diccionario enciclopédico del Cristianismo niyanqan libruchömi kënö willakun: “Greciachö yachaq nunakunam alma mana wanunqantaqa creiyaq. Pëkunaqa creiyaq almaqa nunapa cuerpunta utilizanqantam, y cuerpuqa (sōma) almapita (psychḗ) aparti kanqanta. Peru Bibliachöqa, manam nunaqa almayoq y cuerpuyoq kanqantatsu rikätsikun, sinöqa jukllëlla kanqantam”.

 Teyta Diostaqa manam gustantsu, alma mana wanunqanta y maskunata creiyanqanta Bibliachö ninqantawan juntayänanta. Tsëmi Bibliachöqa kënö cläru willakun: “Cuidädu kayë kë munduchö nunakuna yachayanqanwan, y mana rasumpa kaqwan y mana imapaqpis väleqkunawan engañayäshurniki esclävutanö mana tikratsiyäshunëkipaq, tsëkunaqa nunakunapa costumbrinkunapita y pëkuna pensayanqampitam shamun” (Colosensis 2:8).

a Nueva Concordancia Strong Exhaustiva, de James Strong, Editorial Caribe, “Diccionario de palabras hebreas y arameas” ninqanchö, 89 kaq pägina, 5315 nümeruchö ninqan, y Diccionario del griego bíblico, de Amador Ángel García Santos, Editorial Verbo Divino, 926 kaq pägina. Atska Bibliakunachömi imapita parlëkanqanmannö nëfesch y psykjë palabrakunata, “alma”, “vïda”, “nuna”, “kawëyoq kaq” o “cuerpu” nir traduciyashqa.