1. ¿Imaraykutaj may allin mana rikusqanchej imaspi tʼukuriy? (Patapi kaj dibujota qhawariy.)

JEHOVAQA uj sumaj regalota qowanchej. Chaytaj mana rikusqanchej imaspi tʼukuriy. Chaytaj yanapawanchej imachus aswan qhepaman kananpi yuyanapaj, ñaupajmantapacha wakichikunapaj, chʼampaykunapi mana rikukunapaj ima. Jehová Diosqa imachus qhepaman kananta yachan, niwanchejtaj imatachus qhepaman qonawanchejta. Chay imasta mana rikuspapis imaynachus kananpi yuyayta, juntʼakunanpitaj creeyta ima atinchej (2 Cor. 4:18).

2, 3. 1) ¿Imaspitaj yuyayta atinchej? 2) ¿Ima tapuykunamantaj kay yachaqanapi kutichisunchej?

² Wakin kutisqa imaschus ni jaykʼaj juntʼakonqachu chay imaspi yuyanchej. Sutʼincharinapaj, uj imillitaqa ichapis pilpintupi phawashasqanta yuyanman, chayqa ni jaykʼaj juntʼakonqachu. Chaywanpis imaschus juntʼakonqa, chay imaspi yuyayta atinchej. Sutʼincharinapaj, profeta Samuelpa maman Anaqa, uj pʼunchay wawanta Diosta yupaychana Toldoman sacerdoteswan llankʼananpaj apananta Jehovaman nerqa. Imaynachus chay pʼunchay kananpitaj yuyallajpuni. Imaraykuchus pay ajllarqa  wawanta sacerdoteswan llankʼananpaj apayta, chayrayku yuyasqanqa mana qhasichu karqa, astawanpis kallpacharqa nisqanta juntʼananpaj (1 Sam. 1:22). Ajinallatataj noqanchejpis imatachus Jehová ruwananta nisqanpi yuyayta atinchej, imaraykuchus yachanchej Jehová nisqanta juntʼanantapuni (2 Ped. 1:19-21).

³ Ñaupa tiempomanta Diospa ashkha kamachisnenqa, Jehovaj nisqasninpi yuyarqanku. Chaypi yuyasqanku, ¿imaynatá paykunata yanaparqa? ¿Imaynatá noqanchejtapis yanapawasunchej Dios nisqasninta juntʼashajtin imaynachus kausay kananpi yuyasqanchej?

4. ¿Imataj Abelta yanaparqa qhepaman allin kausay kananpi yuyananpaj?

⁴ Jehovaj nisqasnin juntʼakunanpi creej runasmanta ñaupaj kaj runaqa, Abel karqa. Payqa, Adán, Eva ima juchallikusqankutawan imatachus Jehová katariman nisqanta yacharqa. Jehová katariman nerqa: “Qantawan, warmitawan chejninachisqaykichej. Jinallataj mirayniykiwan, mirayninwampis chejninakonqanku. Miraynin umaykita saruspa, pʼaltarparenqa, qantaj chaki talonninmanta khaninki”, nispa (Gén. 3:14, 15). Abelqa Jehovaj nisqan imaynatachus juntʼakunanta mana yacharqachu. Chaywanpis chay nisqanpi maytachá tʼukurerqa. Sutʼincharinapaj, ichapis tapurikorqa pitachus katari chaki talonninmanta khaninanta, pichus runastapis juntʼa runasman tukunankupaj yanapananta ima. Chay imaspi yuyasqanqa, yanaparqa qhepaman allin kausay kananpi yuyananpaj. Chantapis Diospa nisqan juntʼakunanpi creerqa. Chayrayku Jehovaqa may allinpaj qhawarqa uywa qʼolachisqanta (Génesis 4:3-5; Hebreos 11:4 leey).

5. ¿Imaynatá Enocta yanaparqa imaynachus qhepaman kausay kananpi yuyasqan?

⁵ Enocpis Jehovaj nisqasninpi mayta creellarqataj. Payqa Jehovaj “contranta may sajrata” rimaj runaspa chaupinkupi tiyakorqa. Jinapis mana manchachikoj runachu karqa, Diospa nisqasnintataj willarqa. Nerqataj sajra runasta, Jehová chinkachinanta (Jud. 14, 15). ¿Imataj chayta ruwananpaj yanaparqa? Ichapis payqa yuyarqa tukuy runas Diosta sirvejtinku imaynachus kausay kananpi (Hebreos 11:5, 6 leey).

6. Jatun Para pasayta, ¿imapí Noé yuyarqa?

⁶ Noepis Jehovaj nisqasninpi creellarqataj, chayraykutaj Jatun Parapi mana wañorqachu (Heb. 11:7). Creesqanraykullataj “uywa wañuchisqa[s]ta” Jehovapaj qʼolacherqa (Gén. 8:20). Jatun Para pasayta runasqa watejmanta sajrayallarqankutaj. Nimrod sutiyoj runa kamachiyta qallarerqa, munarqataj tukuy runas Jehovaj contranpi churakunankuta (Gén. 10:8-12). Ajina kajtinpis Noeqa, Jehovapi mayta creellarqapuni. Abel jinataj yacharqa, Jehová uj pʼunchay juchata, wañuyta ima chinkachinanta. Chantapis ichá yuyallarqataj uj pʼunchay sajra kamachejkuna chinkachisqas kajtinku imaynachus kausay kananpi. Noqanchejpis chay pʼunchaypi yuyallasunmantaj, imaraykuchus may qayllitapiña kashan (Rom. 6:23).

7. ¿Imapitaj Abraham, Isaac, Jacob ima yuyarqanku?

⁷ Abraham, Isaac, Jacob ima, aswan qhepaman imachus kananpi yuyarqanku. Jehovaqa mirayninkunejta tukuy runas bendecisqas kanankuta nerqa (Gén. 22:18; 26:4, 5; 28:14). Chantapis familiankuta ashkhayachinanta, Sumaj Jallpʼapi tiyakunankuta ima nillarqataj (Gén. 15:5-7). Paykunaqa Jehovaj  nisqasnin atienekunapaj jina kasqanta yacharqanku. Chayraykutaj yuyarqanku familiasninku chay jallpʼapiña tiyakushasqankupi. Jehovaqa unaymantapachaña cheqa sonqo kamachisninta yanapan, Adán, Eva ima chinkachisqanku kausayta watejmanta japʼinankumanta mana iskayrayanankupaj.

8. ¿Imataj Abrahamta yanaparqa kasukunanpaj, sinchʼi creeyniyoj kananpaj ima?

⁸ Abraham, waj cheqa sonqo runas ima, mana rikorqankuchu Jehovaj nisqasnin imaynatachus juntʼakusqanta, imaraykuchus niraj juntʼakushajtin wañuporqanku. Jinapis juntʼakunanpi yuyarqanku. Biblia nin: “Karullamanta chay imasta rikorqanku”, nispa (Hebreos 11:8-13 leey). Chaytaj Abrahamta yanaparqa kasukunanpaj, chʼampaykunapi rikukuspa sinchʼi creeyniyoj kananpaj ima. Yacharqataj Jehová nisqasninta ñaupajpi juntʼasqanta, nitaj iskayrayarqachu aswan qhepamanpis juntʼananmanta.

9. ¿Imaynatataj Abrahamta Jehovaj nisqasninpi creesqan yanaparqa?

⁹ Abrahamqa Jehovaj nisqasninpi creesqanrayku Jehovata kasukorqa. Sutʼincharinapaj, Ur llajtamanta riporqa, niñataj jaykʼajpis uj llajtapi tiyakorqachu. Yacharqataj ni mayqen llajtapis wiñaypaj sayananta, chay llajtasta kamachejkuna Jehovata mana sirvisqankurayku (Jos. 24:2). Abraham, Abel, Enoc, Noé, waj cheqa sonqo runas ima, wañusqas kausarimunankupi creerqanku. Chantapis tukuy sonqo suyakorqanku Jehová kay Jallpʼata wiñaypaj kamachimunanta. Bibliaqa Diospa gobiernon sumaj cimientosniyoj llajta kasqanta, Dios wakichisqanta, sayachisqanta ima nin (Heb. 11:10). Paraisopi wiñaypaj kausanankupi astawan yuyasqankurayku, creeyninku astawan sinchʼiyarqa (Hebreos 11:15, 16 leey).

10. ¿Imaraykutaj may sumaj karqa Jehová nisqanta juntʼananpi Sara yuyanan?

¹⁰ Abrahampa warmin Sarapis, Jehovaj nisqasninpi mayta creellarqataj. Imaraykuchus Jehovaqa Abrahamman nerqa: “Uj wawatataj qosqayki paynejta. Arí, bendecisqayki. Pay kanqa ashkha nacionespa mamanku; paypa mirayninmanta kanqanku llajtaspa reyesnin”, nispa (Gén. 17:16). Saraqa 90 watayojña karqa, nitaj wawayojchu karqa, chaywanpis uj pʼunchay wawayoj kananpi yuyarqa. Chantapis yuyallarqatajchá wawanpa familian imaynatachus mirananpi uj jatun llajtaman tukunankama (Heb. 11:11, 12). Ajinata ruwasqanraykutaj, creeynenqa astawan sinchʼiyarqa. Jehová nisqanman jinataj uj wawayoj karqa, wawantaj Isaac sutikorqa. Chayraykutaj Saraqa Jehovaj waj nisqasnin juntʼakunanpi atienekorqa. Noqanchejpis creeyninchejta kallpachallasunmantaj, Jehovaj nisqasnin juntʼakunanpi yuyaspa.

11, 12. ¿Imaraykutaj Moisés Jehovata astawan munakorqa?

¹¹ Moisespis Jehovaj nisqasninpi creellarqataj. Payqa Egiptomanta reypa wawan jina uywasqa karqa. Chaywanpis Jehová Diosta astawan munakorqa waj imasmanta nisqaqa, nitaj munarqachu atiyniyoj kayta, kapuyniyoj kayta ima. Paymanqa tatasnin Jehovamanta yachacherqanku, Jehová israelitasta Egiptomanta kacharichinanmanta, uj Sumaj Jallpʼata qonanta nisqanmanta ima (Gén. 13:14, 15; Éxo. 2:5-10). Moisesqa Jehovaj nisqasninpi mayta yuyasqanrayku astawan Jehovata munakorqa.

¹² Biblia nin: “Creesqanrayku Moisesqa jatunña kaspa, mana munarqachu Faraonpa ususimpa churin nisqa kayta. Astawanqa, Diospa ayllunwan khuska ñakʼarichisqa kayta ajllakorqa, manataj munarqachu pisi  pʼunchaykunapaj kusikuspa jucha kawsaypi puriyta. Payqa yuyarqa Cristorayku qhesachasqa kayqa aswan valorniyoj kasqanta Egipto llajtaj qhapaj kayninmanta nisqaqa, imaraykuchus paypa yuyaynin kasharqa janaj pachamanta jamoj tʼinkapi”, nispa (Heb. 11:24-26).

13. ¿Imaynatataj Moisesta yanaparqa Jehovaj nisqasninpi yuyasqan?

¹³ Moisesqa Jehová israelitasta Egiptomanta orqhonanta nisqanpi maytachá yuyarqa. Diospa waj kamachisnin jinataj yacharqa Jehová wañuymanta runasta kacharichinanta (Job 14:14, 15; Heb. 11:17-19). Chantá yachallarqataj Jehová runasta mayta munakusqanta. Chaytaj yanaparqa Jehovata astawan munakunanpaj, astawan creenanpaj ima. Chantapis yanapallarqataj tukuy kausayninpi Jehovaman cheqa sonqo kananpaj (Deu. 6:4, 5). Egiptomanta rey wañuchiyta munajtinpis, mana manchachikorqachu, imaraykuchus aswan qhepaman Jehová bendecinanta yacharqa (Éxo. 10:28, 29).

14. ¿Imaspitaj wakin runas yuyanku?

¹⁴ Ashkha runasqa imaschus ni jaykʼaj juntʼakonqachu, chay imaspi yuyanku. Sutʼincharinapaj, wajcha runasqa uj pʼunchay qhapaj kanankupi, ni imamanta llakikuspa kausanankupi ima yuyanku. Chaywanpis Bibliaqa kay sajra pachapi chʼampaykuna, llakiykuna ima kanantapuni nin (Sal. 90:10). Wakin runasqa yuyanku gobiernos tukuy chʼampaykunata chinkachinankuta. Bibliarí, Diospa gobiernollan tukuy chaykunata chinkachinanta nin (Dan. 2:44). Ashkha runas yuyanku kay sajra pachata Dios mana chinkachinanta. Chaywanpis Bibliaqa Dios kay pachata chinkachinantapuni nin (Sof. 1:18; 1 Juan 2:15-17). Biblia imatachus mana ninchu, chay imaspi yuyajkunaqa sonqo pʼakisqas kanqanku, imaraykuchus mana yuyasqankuman jinachu imapis kanqa.

15. 1) ¿Imaraykutaj may sumaj aswan qhepaman allin kausayta Jehová qonawanchejpi yuyay? 2) Paraisopiña kashaspa, ¿imata ruwaytataj munanki?

¹⁵ Noqanchejtajrí, janaj pachapi chayri kay pachapi kausakuyta suyakuspapis imatachus Jehová qonawanchejta niwasqanchejpi yuyanchej. Qan, ¿chaykunapi tʼukurinkichu? Chayta ruwayqa kusichisonqa. Mosoj pachapi kashasqaykipi tʼukuriy, yuyaytaj kay Jallpʼata uj kʼachitu paraisoman amigosniykiwan tukuchinaykipaj llankʼashasqaykipi. Qan jinataj, tukuy runas Jehovata munakonqanku. Chantapis mana onqonkichu, mana llakikunkichu, aswan kallpayojtaj kanki. Qanmanta llakikoj runastaj imatachus ruwanaykita nisonqanku. Chantapis may kusisqa kanki, imaraykuchus imatachus ruwayta yachasqaykiwan wajkunata yanapanki, Jehovata jatunchanki ima. Ichapis wañuymanta kausarimojkunata Jehovata rejsinankupaj yanapanki (Juan 17:3; Hech. 24:15). Kay imasqa mana uj cuentollachu kanku. Astawanpis juntʼakonqapuni, imaraykuchus chayta Biblia niwanchej (Isa. 11:9; 25:8; 33:24; 35:5-7; 65:22).

16, 17. ¿Imaraykutaj may sumaj imatachus Jehová qhepaman qonawanchejmanta parlariy?

¹⁶ Imatachus mosoj pachapi ruwayta munasqanchejmanta waj hermanoswan parlarispaqa, astawan imatachus suyakusqanchejpi yuyasun. Arí, ni pi yachanchejchu imatachus mosoj pachapi ruwananchejta. Chaywanpis chay imasmanta parlareyqa may sumaj, imaraykuchus Jehová niwasqanchejpi creesqanchejta rikuchinchej. Chantapis purajmanta kallpachanakunchej  chʼampaypi rikukuspapis Jehovaman cheqa sonqollapuni kanapaj. Ajinata apóstol Pablo, Romamanta cristianos ima ruwarqanku (Rom. 1:11, 12).

¹⁷ Jehová allin kausayta apamunanta niwasqanchejpi yuyaspaqa, mana anchata chʼampaykunasninchejpi yuyasunchu. Uj kuti apóstol Pedro may llakisqa kashaspa Jesusman nerqa: “Noqaykoqa tukuy kapuyniykuta saqerparispa, qanwan purishayku. Imataj noqaykupaj kanqari?”, nispa. Jesusqa munarqa Pedro, waj yachachisqasnin ima, aswan qhepaman sumaj imasta ruwanankupi yuyanankuta. Chayrayku nerqa: “Runaj Churin kamachinan jatun tiyanampi tiyaykukojtintaj, qhepayta jamusqaykichejrayku qankuna chunka iskayniyoj kamachina tiyanaspi tiyaykukullankichejtaj, Israelpa chunka iskayniyoj ayllusninta juzganaykichejpaj. Pillapis wasisninta, wawqesninta, panasninta, chayrí tatanta, mamanta, warminta, chayrí wawasninta, jallpʼasninta ima noqaj sutiyrayku saqejqa, tukuy imamanta pachaj kutitawan japʼikaponqa, wiñay kawsaymantaj yaykonqa”, nispa (Mat. 19:27-29). Pedro, Jesuspa waj yachachisqasnin ima, cielomanta Jesuswan khuska kamachimunankupi, runasta juntʼa runas kanankupaj yanapanankupi ima yuyarqanku.

18. ¿Imaraykutaj may sumaj Jehová imatachus nisqanta juntʼananpi yuyananchej?

¹⁸ Kay yachaqanapi yachakorqanchej, imachus Diospa kamachisninta, creeyninkuta sinchʼiyachinankupaj yanapasqanmanta. Sutʼincharinapaj, Abelqa Jehová aswan qhepaman imatachus ruwananta nisqanpi yuyarqa. Chaypi creesqanrayku Jehová paywan may kusisqa kasharqa. Abrahamtaj, warmej mirayninmanta imastachus Jehová nisqan maykʼajchus juntʼakunanpi yuyarqa (Gén. 3:15). Ajinata yuyasqanraykutaj, chʼampaykunapi rikukuspapis Jehovata kasukorqa. Moisespis Jehová imatachus qonanta nisqanpi yuyarqa, chaytaj yanaparqa Jehovata munakunanpaj, cheqa sonqo kananpaj ima (Heb. 11:26). Imatachus Jehová qonawanchejta nisqanta juntʼananpi yuyaspaqa, payta astawan munakusunchej, astawantaj paypi creesunchej. Qhepan yachaqanapitaj yachakusunchej imaynatachus waj imaspipis yuyayta atisqanchejta.