Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Kɛ Ɔkɛyɛ Na Meazi Kpɔkɛ Kpalɛ Ɛ?

Kɛ Ɔkɛyɛ Na Meazi Kpɔkɛ Kpalɛ Ɛ?

Baebolo ne bua kɛ

 Baebolo ne maa yɛ adehilelɛ kpalɛ mɔɔ yɛfa yɛsi kpɔkɛ a. Ɔkola ɔboa yɛ ɔmaa ‘yɛnwu nrɛlɛbɛ na yɛnyia ndelebɛbo.’ (Mrɛlɛbulɛ 4:5) Wɔ tɛnlabelɛ bie mɔ anu, ɔmaa yɛnwu kpɔkɛzilɛ mɔɔ le kpalɛ la. Ɔdwu mekɛ ne bie noko a, ɔtu yɛ folɛ ɔmaa yɛsi kpɔkɛ mɔɔ nrɛlɛbɛ wɔ nu la.

Wɔ edwɛkɛ ɛhye anu

 Nzuzulɛ mɔɔ baboa wɔ yeamaa wɔazi kpɔkɛ kpalɛ la

  •   Mmapele ɛ nwo ɛsi kpɔkɛ. Baebolo ne ka kɛ: “Mɔɔ anye gyi ɔ ti anwo la dwenle ɔ gyakɛ biala mɔɔ ɔlɛtu la anwo.” (Mrɛlɛbulɛ 14:15) Saa ɛpele ɛ nwo ɛsi kpɔkɛ a, bie a ɔbamaa wɔabu ɛ nye wɔagua edwɛkɛ bie mɔɔ anwo hyia la azo. Nyia mekɛ suzu mɔɔ ɔwɔ kɛ ɛyɛ la anwo kpalɛ.​—1 Tɛsalonaekama 5:21.

  •   Mmagyinla wɔ nganeɛdelɛ zo angomekye ɛsi kpɔkɛ. Baebolo ne bɔ yɛ kɔkɔ kɛ ɔnle kɛ yɛfa yɛ nwo yɛto yɛ ahonle zo. (Mrɛlɛbulɛ 28:26; Gyɛlɛmaya 17:9) Kɛ neazo la, bie a saa yɛfa ɛya, yɛ rɛle bɔ, yɛ sa nu to anzɛɛ yɛfɛ a yɛnrɛzi kpɔkɛ kpalɛ.​—Mrɛlɛbulɛ 24:10; 29:22.

  •   Yɛ asɔne sɛlɛ nrɛlɛbɛ. (Gyemise 1:5) Nyamenle anye die nwo kɛ ɔbabua asɔneyɛlɛ zɛhae mɔ. Ɔle Selɛ mɔɔ dwenle ɔ mra nwo ɔti ɔngulo kɛ bɛfa ninyɛne bie mɔ bɛgyegye bɛ nwo. “Gyihova a maa nrɛlɛbɛ a; ɔ nloa anu edwɛkɛ maa ndelebɛbo nee adwenlenunwunlɛ.” * (Mrɛlɛbulɛ 2:6) Ɔdua ye Edwɛkɛ, Baebolo ne azo titili a ɔmaa yɛnyia nrɛlɛbɛ ɛhye a.​—2 Timote 3:16, 17.

  •   Yɛ neɛnleanu. Amaa wɔazi kpɔkɛ kpalɛ la, ɔwɔ kɛ ɛnyia edwɛkɛ mɔɔ le nɔhalɛ la. Kɛ mɔɔ Baebolo ne ka la, “nrɛlɛbɛvolɛ tie na ɔnyia adehilelɛ dɔɔnwo.” (Mrɛlɛbulɛ 1:5) Nienwu a ɛbanyia edwɛkɛ mɔɔ boa na ɔle nɔhalɛ a?

     Mɔɔ limoa, nea mɔɔ Baebolo ne ka ye wɔ edwɛkɛ ne anwo la. Kɛmɔ yɛ Bɔvolɛ ne ze mɔɔ le kpalɛ maa yɛ la ati, folɛdulɛ mɔɔ boa kpalɛ la wɔ ye Edwɛkɛ ne anu. (Edwɛne 25:12) Wɔ kpɔkɛzilɛ bie mɔ anu, bie a mɛla mɔɔ wɔ Baebolo ne anu la maa yɛnwu mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ la wienyi. (Ayezaya 48:17, 18) Noko wɔ edwɛkɛ dɔɔnwo anwo, Baebolo ne ɛnga mɔɔ ɔwɔ kɛ yɛyɛ la fɔɔnwo. Emomu, ɔdua ngyinlazo ngakyile zo ɔmaa yɛ adehilelɛ. Ngyinlazo ɛhye mɔ maa yɛsi kpɔkɛ kpalɛ, saa bɔbɔ ɔ nee kpɔkɛ mɔɔ awie gyɛne bazi la ɛnle ko a. Amaa wɔanwu Baebolo nu edwɛkɛ mɔɔ anwo hyia la, yɛ neɛnleanu wɔ edwɛkɛ anzɛɛ mbuluku mɔɔ gyi Baebolo ne azo, le kɛ mɔɔ wɔ wɛbsaete ɛhye azo mɔɔ bɛndɔne ye la anu. *

     Wɔ kpɔkɛzilɛ bie mɔ anu, bie a ɔwɔ kɛ ɛneɛnlea edwɛkɛ gyɛne mɔɔ le nɔhalɛ la anu. Kɛ neazo la, kolaa na wɔadɔ debie​—titili debie mɔɔ ye bolɛ yɛ se la​—ɔbayɛ kpalɛ kɛ ɛbayɛ deɛ ne mɔɔ ɛtɔ nee ahenle mɔɔ yɛle la anwo neɛnleanu. Saa deɛ ne sɛkye anzɛɛ ɛkulo kɛ ɛfa ɛsia a, ngyehyɛleɛ boni a wɔ nwo a? Eza noko ɔwɔ kɛ ɛnea kɛ ɔle mɔɔ ɛlɛkpondɛ la bie pɛpɛɛpɛ.

     Baebolo ne ka kɛ, “Ngyehyɛleɛ mɔɔ bɛ nee awie anzuzu nwolɛ la, ɛnyɛ boɛ.” (Mrɛlɛbulɛ 15:22) Ɔti kolaa na wɔazi kpɔkɛ bie la, biza menli mɔɔ ze nwolɛ edwɛkɛ la. Kɛ neazo la, nrɛlɛbɛ wɔ nu kɛ ɛbabiza dɔketa bie adwenle kolaa na wɔazi ayileyɛlɛ nwo kpɔkɛ bie. (Mateyu 9:12) Wɔ tɛnlabelɛ bie mɔ anu, ɔwɔ kɛ ɛ nee menli mɔɔ yiale tɛnlabelɛ mɔɔ le kɛ wɔ ɛdeɛ ne la bie la tendɛ. Noko, kakye kɛ, ɛdawɔ mumua ne a ɔwɔ kɛ ɛsi kpɔkɛ ne na ɛdie mɔɔ bavi nu ara la biala ɛto nu a na tɛ menli mɔɔ ɛbabizebiza bɛ edwɛkɛ la.​—Galeehyiama 6:4, 5.

  •   Suzu debie biala anwo. Gyinla edwɛkɛ mɔɔ ɛ sa ɛha ye la azo na kɛlɛ kpɔkɛ ngakyile mɔɔ ɛbahola wɔazi nee kɛzi nuhua ko biala baboa wɔ anzɛɛ ɔbagyegye wɔ la. Akee suzu ngyegyelɛ mɔɔ bie a wɔ kpɔkɛzilɛ ne bava ara la anwo kpalɛ. (Ditilɔnomi 32:29) Kɛ neazo la, kɛzi wɔ kpɔkɛzilɛ ne baha ɛdawɔ mumua ne, wɔ abusua ne anzɛɛ awie mɔ gyɛne ɛ? (Mrɛlɛbulɛ 22:3; Wulomuma 14:19) Saa ɛgyinla mɔɔ Baebolo ne ka la azo ɛsuzu kpuya ɛhye mɔ anwo a ɔbaboa wɔ yeamaa wɔazi kpɔkɛ mɔɔ nrɛlɛbɛ wɔ nu na ɔkile ɛlɔlɛ la.

  •   Si kpɔkɛ. Ɔyɛ a yɛtwenlehwenle yɛ bo aze kɛ yɛbazi kpɔkɛ bie ɔluakɛ yɛnze mɔɔ bahola avi nu ara la. Noko saa yɛmaa yɛ adwenle yɛ yɛ nwiɔ nwiɔ a, nwolɛ adenle bie bahola abɔ yɛ anzɛɛ yɛbahɔ tɛnlabelɛ bie mɔɔ yɛ nye ɛnlie nwo la anu. Wɔ adenle fofolɛ zo, saa ɔwɔ kɛ awie si kpɔkɛ bie na yeanzi a, ɔle kɛ asɛɛ yezi kpɔkɛ ɛtane ala la. Amaa yɛade ɛhye abo kpalɛ la, Baebolo ne vale tɛnlabelɛ zɔhane totole ɛyazonlɛ nwo. Ɔse: “Sonla mɔɔ nea anwoma ne la ɛnrɛlua ma, yɛɛ sonla mɔɔ nea amungu ne la ɛnrɛde ma.”​—Nolobɔvo 11:4.

 Eza noko kakye kɛ, kpɔkɛzilɛ mɔɔ le kpalɛ bɔbɔ la ɛnli munli. Fane dɔɔnwo ne ala, ɔwɔ kɛ yɛfa debie yɛbɔ afɔle na yɛahola yɛakpa debie fofolɛ. Bieko, edwɛkɛ mɔɔ yɛ nye ɛnla la kola si. (Nolobɔvo 9:11) Ɔti, fa edwɛkɛ kpalɛ mɔɔ wɔ ɛkɛ la di gyima na kpa nuhua ko mɔɔ baboa wɔ kpalɛ la.

 Ɔwɔ kɛ mekakyi kpɔkɛ bie mɔɔ mezi la ɔ?

 Yɛkola yɛkakyi kpɔkɛzilɛ bie mɔ. Bie a wɔ tɛnlabelɛ ne bahakyi anzɛɛ ɛbanwu kɛ kpɔkɛ bie mɔɔ ɛzile la ɛva edwɛkɛ ɛra. Ɔti, ɔbayɛ kpalɛ kɛ ɛbazia wɔazuzu ninyɛne nwo bieko na wɔazi kpɔkɛ mɔɔ baboa wɔ kpalɛ la.

 Noko, kpɔkɛzilɛ bie mɔ wɔ ɛkɛ mɔɔ ɔnle kɛ ɛkakyi a. (Edwɛne 15:4) Kɛ neazo la, Nyamenle kulo kɛ agyalɛma di bɛ agyalɛ ndane ne azo. * (Malakae 2:16; Mateyu 19:6) Saa ngyegyelɛ ba agyalɛ nu a, ɔnle kɛ agyalɛma ne bɔ ewole emomu ɔwɔ kɛ bɛbɔ mɔdenle biala bɛsiezie edwɛkɛ ne.

 Na saa mezi kpɔkɛ ɛtane mɔɔ mengola mengakyi la noko ɛ?

 Ɔyɛ a yɛ kɔsɔɔti yɛsi kpɔkɛ ɛtane anzɛɛ kpɔkɛ mɔɔ nrɛlɛbɛ ɛnle nu la. (Gyemise 3:2) Bie a yɛnu yɛ nwo anzɛɛ yɛ adwenle bua yɛ fɔlɛ bɔbɔ, noko ɔnle ɛtane. (Edwɛne 69:5) Nɔhalɛ nu, saa ɔdwu mekɛ ne bie na yɛte nganeɛ zɔhane a ɔle kpalɛ ɔluakɛ ɔnrɛmaa yɛnrɛyɛ nvonleɛ ko ne ala bieko! (Mrɛlɛbulɛ 14:9) Noko, Baebolo ne bɔ yɛ kɔkɔ kɛ ɔnle kɛ yɛmaa yɛ adwenle bua yɛ fɔlɛ somasoma ɔluakɛ ɔbahola yeamaa yɛ sa nu ado anzɛɛ yɛanyia adwenle mɔɔ ɛnle kpalɛ la. (2 Kɔlentema 2:7) * Baebolo ne ka kɛ, “Gyihova se anwunvɔne yɛɛ ɔ kunlu yelɛyela ye.” (Edwɛne 103:8-13) Ɔti bɔ mɔdenle sukoa debie fi kpɔkɛ ɛtane mɔɔ ɛngola ɛngakyi ye la anu na yɛ biala mɔɔ ɛbahola la maa tɛnlabelɛ ne ɛyɛ kpalɛ.

^ Baebolo ne maa yɛnwu kɛ Nyamenle duma a le Gyihova.​—Edwɛne 83:18.

^ Eza ɛbahola wɔabɔ edwɛkɛkpɔkɛ mɔɔ fale kpɔkɛzilɛ ne anwo la wɔ jw.org wɔava wɔayɛ nwolɛ neɛnleanu. Ngɛlɛlera ne anu folɛdulɛ dɔɔnwo wɔ wɛbsaete ɛhye azo. Bieko, ɛbahola wɔalua “Baebolo Edwɛkɛ Agbɔkɛ Mɔɔ Bɛhyehyɛ” mɔɔ wɔ Ngɛlɛlera Nwuanzanwuanza​—Ewiade Fofolɛ Ngilebɛbo ne anu la azo la wɔakpondɛ edwɛkɛ titili bie mɔ.

^ Ɔle Nyamenle ɛhulolɛdeɛ kɛ agyalɛma babɔ nu adɛnla wɔ bɛ ngoane mekɛ kɔsɔɔti anu. Adwɔmane ɛbɛla ala a bɛkola bɛgyinla zo bɛbɔ ewole na bɛgya fofolɛ a. (Mateyu 19:9) Saa ɛlɛyia ngyegyelɛ wɔ wɔ agyalɛ ne anu a, Baebolo ne bahola aboa wɔ yeamaa wɔali nwolɛ gyima wɔ ɛlɔlɛ nee nrɛlɛbɛ adenle zo.

^ Saa ɛkpondɛ nwolɛ edwɛkɛ dɔɔnwo a, nea “I Feel Guilty​—Can the Bible Help Me Find Relief?