Guruka oze aha biriho

Guruka oze aha birimu

TOOREZA OKWIKIRIZA KWABO | NOA

Akahonokaho “n’Abandi Mushanju”

Akahonokaho “n’Abandi Mushanju”

NOA n’ab’omu ka ye bakeerundaana hamwe omu meeri obwo enjura nyingi munonga erikugwa. Teekateeka aha mbeera ei baabaire barimu, etaara zitarikwaka gye, kitarikuboorobera kureeba gye obwo barikuhurira enjura neegwa aha mutwe gw’emeeri amaizi garikuhimintikira omu mbaju zaayo. Amaizi gaine kuba gaabaire nigahoorera munonga.

Hatariho kubangaanisa Noa ku yaabaire areeba omukazi we, abatabani n’abakaamwana aine kuba yaabaire ashemererwa. Omu bwire obwo obugumire, naabaasa kuba yaahuumuriziibwe kureeba abantu abu arikukunda bari nawe. Tihaine kabi akaabaire nikabaasa kubahikaho. Akeebembera eka ye omu kushaba arikusiima, yaimutsya eiraka rye kugira ngu boona babaase kumuhurira.

Noa akaba aine okwikiriza kw’amaani. Ahabw’okwikiriza kwe, Ruhanga we Yehova akamurinda hamwe n’eka ye. (Abaheburaayo 11:7) Kwonka shi enjura ku yaatandikire kugwa, okwikiriza kwabo kukaba kwine kugarukira aho? Ngaaha. Ahabw’embeera ezaabaire niziza kubaho omu bwire bw’omumaisho, bakaba baine kugirira kimwe okwikiriza. Naitwe nikyo twine kukora omu bwire obu obw’akabi kaingi. Ka tureebe eki turikubaasa kwegyera ahari Noa ahabw’okwikiriza kwe.

“EBIRO MAKUMI ANA, NYOMUSHANA NA NYEKIRO”

Enjura ekagumizamu neegwa kumara “ebiro makumi ana, nyomushana na nyekiro.” (Okutandika 7:4, 11, 12) Amaizi gakaguma nigeeyongyerera kimwe kukanya. Noa akabaasa kukireeba ngu Ruhanga we Yehova ariyo naarinda abeesigwa kandi omu bwire nibwo bumwe arikufubira ababi.

Omwegyemure gukahezaho obugomi obwabaire butandikireho omuri baamaraika. Sitaane akareetera baamaraika baingi kuruga omu “mwanya gwabo ogu baabaire batuuramu” omu iguru, baija baateerana n’abakazi omu nsi, baazaara abaana b’ebikaaka abarikwetwa Abaanefili. (Yuda 6; Okutandika 6:4) Sitaane aine kuba yaashemereirwe, obugomi ku bwakanyire omu bihangirwe bya Yehova ebirikukirayo omu nsi, nibo bantu.

Kwonka amaizi g’omwegyemure ku gaagumire nigakanya, baamaraika abagomi bakagyemeserezibwa kweihaho emibiri y’abantu baagaruka omu butuuro bw’emyoyo batarikubaasa kugaruka kwetaho emibiri egyo. Bakatsigaho abakazi baabo n’abaana baabo baitwa omwegyemure hamwe n’abantu abandi boona.

Ebyasha nka mushanju enyima omu bunaku bwa Enoka, Yehova akaba yaarabwire ngu naija kucwekyereza abantu ababi abatarikumutiina. (Okutandika 5:24; Yuda 14, 15) Kuruga obwo, abantu bakaba beeyongyeire kuba babi, bakaba nibashiisha ensi kandi bari enshaarizi munonga. Hati bakaba bariyo nibacwekyerezibwa. Kwonka shi Noa n’eka ye bakashemererwa ahabw’okucwekyerezibwa kw’ababi?

Ngaaha! Kandi na Ruhanga waabo ow’embabazi tarashemereirwe. (Ezekieli 33:11) Yehova akakora kyona ekirikubaasika kucungura abantu baingi munonga. Niwe yaabaire agambiire Enoka kurabura abantu, kandi akagambira na Noa kwombeka emeeri. Noa n’ab’omu ka ye bakamara emyaka mingi barikukora n’amaani kwombeka emeeri mpango erikuzamu abantu baingi. Kandi Yehova akaragiira Noa kuheereza ‘nk’omurangi w’okuhikiirira.’ (2 Petero 2:5) Nka Enoka owamubandiize, Noa akarabura abantu aha kucwekyerera okwabaire nikuza kubaho omu nsi. Okurabura okwo bakakutwara bata? Yesu owaareebire ebyo byona nibibaho ari omu iguru, akaija yaagamba aha bantu b’omu biro bya Noa ati: “Bakaba bari aho bataine ki barikumanya, okuhitsya obu omwegyemure gw’amaizi gwaizire, gukabatwara boona.”​—Matayo 24:39.

Teekateeka aha ku Noa n’eka ye baabaire nibeehurira omu biro ebyo 40 Yehova yaaheza kukiinga orwigi rw’emeeri. Enjura ku yaagumire neegwa, boona munaana nibabaasa kuba baabaire baine ebi barikukora omu ihangwe, nk’okwereeberera, okureeberera eka yaabo egyo, n’okureeberera enyamaishwa ezi baabaire baine omu meeri. Bwanyima, emeeri ekatandika kuzeereera. Amaizi ku gaagumire nigeyongyera, “gaimutsya emeeri, yaaruga aha nsi.” (Okutandika 7:17) Eki ka kyabaire nikyoreka amaani g’ow’Obushoboorozi Bwona Yehova, Ruhanga!

Noa akashemererwa ahabw’okuhonokaho n’eka ye, kwonka okukira munonga akashemererwa ahabw’embabazi za Yehova ezi yaayorekire, arikumukoresa kurabura abantu abaacwekyereziibwe. Emyaka ei baamazire nibabuurira nibabaasa kuba baabaire nibateekateeka ngu tibarikwija kutunga ebirungi. Abantu bakaba batarikuhurikiza! Kiteekateekeho! Noa naabaasa kuba yaabaire aine beene ishe, banyaanya, abaihwa abaabaire bariho Omwegyemure gutakaizire. Kwonka tihaine n’omwe awaahurikiize okwihaho ab’omu ka ye bonka. (Okutandika 5:30) Abo munaana abaabaire bari omu meeri, kikaba kibahuumuriza ku baabaire bateekateeka aha bwire obu baamazire barikurabura abantu ngu babaase kuhonokaho.

Kuruga omu bunaku bwa Noa, Yehova takahindukaga. (Malaki 3:6) Yesu Kristo akagira ngu obunaku bwaitu buri “nk’ebiro bya Noa.” (Matayo 24:37) Turi omu bunaku bw’akabi kaingi obu ensi egi embi eri haihi kucwekyerezibwa. Obunaku obu, abaheereza ba Ruhanga nabo nibabuurira abantu. Noija kuhurikiza? Ku oraabe waikiriize amazima ago, nooyejumba omu kugabuurira abandi? Noa n’ab’omu ka ye bakatuteeraho eky’okureeberaho.

‘BAKAKIRA AMAIZI’

Emeeri erikuzeereera aha maizi g’omwegyemure, abaabaire bagirimu baine kuba baahuriire erikubomborekana ahabw’okugira ngu ekaba ekozirwe omu mbaho. Mbwenu shi Noa akaba atiinire ebingonzi by’amaizi nari ngu emeeri neija kuhikwaho akabi? Ngaaha. Abarikubangaanisa nibabaasa kugira okutiina nk’okwo obunaku obu, kwonka Noa we akaba atarikubangaanisa. Baibuli neegira eti: ‘Ahabw’okwikiriza, Noa . . . akakora emeeri.’ (Abaheburaayo 11:7) Akaba naikiririza omuri ki? Yehova akaraganisa Noa n’abu yaabaire ari nabo ngu naija kubakiza Omwegyemure. (Okutandika 6:18, 19) Mbwenu shi Ogwo owaahangire ebintu byona ebiri omu iguru n’omu nsi, akaba atarikubaasa kurinda emeeri egyo kutahikwaho kabi? Buzima akaba naabaasa! Noa akaba naayesiga Yehova ngu naahikiiriza eki arikuraganisa. Kandi buzima we n’eka ye ‘bakakira amaizi.’​—1 Petero 3:20.

Bwanyima y’ebiro makumi ana, nyomushana na nyekiro, enjura ekarekyera aho kugwa. Kurugiirira ahari karenda yaitu nikubaasa kuba kwabaire kuri Okwaikumi n’Abiri omu gwa 2370. Emeeri eyaabaire erimu abantu b’eka emwe n’ebihangirwe ebindi, ekaba eri ahaiguru munonga aha mutwe gw’enshozi. (Okutandika 7:19, 20) Teekateeka ahari Noa ari n’abatabani Sheemu, Haamu na Yafeesi barikukora n’amaani kugaburira enyamaishwa, kuboneza omwanya gwazo n’okufayo aha magara gaazo. Ruhanga owaabaasiise enyamaishwa kuba encureezi kugira ngu zitaahe omu meeri, akaba naabaasa kuzireetera kuguma zityo obwire obwo bwona obw’Omwegyemure. *

Noa aine kuba yaahandiikire gye byona ebyabaireho. Ebi yaahandiikire nibyoreka obu enjura yaatandika kugwa n’obu yaarekyera aho. Kandi nibyoreka ngu amaizi gakamara ebiro 150 omu nsi. Bwanyima amaizi gakatandika kutuuba. Eizooba rimwe emeeri ekahika aha “nshozi za Araraati,” eziri omu mwanya ogurikwetwa Turkey obunaku obu. Ekyo nikibaasa kuba kyabaireho omu Kwakana omu gwa 2369. Bwanyima y’ebiro 73 omu Kwamukaaga, emitwe y’enshozi ekatandika kureebeka. Bwanyima y’ameezi ashatu, omu Kwamwenda, Noa akaigura amadirisa g’emeeri. Buzima omunda y’emeeri ku haatahiremu ekyererezi n’omwoya murungi bakahurira gye. Noa akatandika kushwijuma aheeru kureeba ku haraabe hatari h’akabi. Akashohoza ekikoona, kyaguma nikigyenda nikigaruka, reero bwanyima yaashohoza enkombe nayo yaaguma neegaruka okuhitsya obu yaatungire omwanya gw’okuteekamaho.​—Okutandika 7:24–8:13.

Noa akaguma naayebembera okuramya kw’eka n’omu bwire obugumire

Noa akaba naata omutima munonga ahaby’omwoyo kukira emirimo endiijo eyaaba yaagambirweho. Teera akashushani, ab’omu ka egyo boona barikwerundaana hamwe kushaba n’okwega ahari Ruhanga owaabaire naabarinda. Kyona eki Noa yaabaire aza kucwamu, akaba abanza kushaba Yehova obuhabuzi. N’obu Noa yaareebire ensi ‘eyoomiire kimwe’ bwanyima y’okumara obwire oburengire omu mwaka omu meeri, tarabaasize kucwamu kwigura enyigi z’emeeri ngu ebirimu bishohore. (Okutandika 8:14) Akategyereza Yehova kumugambira eky’okukora!

Emitwe y’amaka nibabaasa kugira eki baayegyera aha mushaija ogwo omwesigwa. Akaba akora ebintu omu buteeka, akaba ari omweziriki, arikugumisiriza, kandi arikurinda byona ebyabaire biri ahansi y’obushoboorozi bwe. Okukira munonga akaba naayebembeza okukora ebi Yehova, Ruhanga arikukunda. Twatooreza Noa omu miringo egyo, nitwija kureetera abu turikukunda kutunga ebirungi.

“SHOHORA ORUGYE OMU MEERI”

Aha muheru, Yehova akaragiira Noa ati: “Shohora orugye omu meeri, n’omukazi waawe na batabani baawe na bakaamwana baawe.” Bakoorobera Ruhanga baashohora, n’enyamaishwa zoona. Mu muringo ki? Mbwenu shi n’omu muringo gw’akajagararo? Ngaaha buzima! Ekyahandiikirwe nikigira kiti: “Nk’enganda zaabyo oku zaabaire ziri, byaruga omu meeri.” (Okutandika 8:15-19) Ku baashohoire, Noa n’eka ye bakaba nibabaasa kwitsya omwoya murungi bari omu nshozi za Araraati barikureeba ensi nungi eboneziibwe. Abaanefili, obushaarizi, baamaraika abagomi n’abantu boona ababi bakaba batakiriho! * Abantu bakaba baine omugisha gw’okutandika busya.

Noa akaba naamanya eky’okukora. Akatandika n’okushaba. Akombeka eitambiro kandi yaakoresa zimwe aha nyamaishwa ezishemeire, ezi baabaire bateire omu meeri “mushanju mushanju,” reero yaatambira Yehova ekitambo. (Okutandika 7:2; 8:20) Mbwenu shi okuramya okwo kukashemeza Yehova?

Baibuli neegarukamu eti: “MUKAMA yaahurira ekisooroora kirungi.” Okushemererwa oku Ruhanga yaagizire ahabw’okureeba eka erimu abantu abeesigwa abamaririire kukora ebi akunda, kukaza omu mwanya gw’obusaasi obu yaabaire aine omu mutima gwe obu ensi yaabaire eijwiremu obushaarizi. Yehova akaba atarikuteekateeka ngu bahikiriire. Orunyiriri orwo nirugumizamu ruti: “Ebiteekateeko by’omutima gw’omuntu biba bibi okuruga omu buto bwe.” (Okutandika 8:21) Yetegyereze oku Yehova yaagumiizemu naagumisiririza abantu.

Eitaka eryabaire rikyeenirwe Ruhanga akaribaasisa kweza. Adamu na Haawa ku baagomire, Ruhanga yaakyena itaaka kyareetera okuhinga kuguma. Ishe Noa Lameka akaba ayetsire omutabani Noa, ekirikubaasa kuba nikimanyisa “Okuhuumura,” nari “Okuhuumuriza,” kandi akaba agambire ngu omutabani aryareetera abantu kuhuumura kuruga omu mukyeeno ogwo. Noa aine kuba yaashemereirwe ku yaamanyire ngu obunabi obwo bwaza kuhikiirizibwa kandi ngu ku baraahingye ensi neija kweza. Neebaasa kuba niyo nshonga ahabw’enki Noa yaahindukire omuhingi.​—Okutandika 3:17, 18; 5:28, 29; 9:20.

Noa n’ab’omu ka ye bakaruga omu meeri barikuza omu nsi eboneziibwe

Kandi Yehova akaha baijukuru ba Noa ebiragiro byorobi kubarinda, otwariiremu okwetantara okwita hamwe n’okukoresa kubi eshagama. Akaragaana n’abantu endagaano ngu tarigaruka kukoresa omwegyemure kucwekyereza ensi. Kubahamiza ngu naija kuhikiiriza eki yaaraganisa, Yehova akabaha akamanyiso k’omuhanganzima. Ku turikureeba omuhanganzima obunaku obu, nigutwijutsya ekiraganiso kya Yehova ekya rukundo.​—Okutandika 9:1-17.

Ebirikukwata ahari Noa kuri noogira ngu tibihikire, tukaabaire tutarikureeba omuhanganzima obunaku obu. Kwonka Noa buzima akaba ariho kandi nawe akaba atunga oburemeezi. Obu abantu omu bunaku obwo baabaire nibahangaara munonga, omushaija ogwo omwesigwa akagumaho emyaka endiijo 350, kandi omu myaka ya bukuru egyo akatunga obusaasi bwingi. Eizooba rimwe akasinda kandi egi ekaba eri enshobe y’amaani, kwonka omwijukuru Kanaani akakora ekibi ekirikukiraho, ekyarugiiremu eka ya Kanaani oburemeezi. Noa akahangaara munonga yaahika n’aha kureeba abaijukuru barikukora ebibi nk’obushambani n’obushaarizi omu biro bya Nimuroodi. Kwonka Noa akareeba omutabani Sheemu arikuteeraho eka ye eky’okureeberaho kirungi eky’okwikiriza.​—Okutandika 9:21-28; 10:8-11; 11:1-11.

Nka Noa, twine kuguma turi abeesigwa n’obu twakutunga oburemeezi. N’obu abantu abandi baakuba batarikuha Ruhanga ekitiinisa, nari baarekyera aho kumuheereza, itwe twine kugumizamu nitumuheereza nk’oku Noa yaakozire. Yehova naasiima okugumisiriza nk’okwo. Nk’oku Yesu Kristo yaagizire, “origumisiriza kuhitsya aha muheru, niwe arijunwa.”​—Matayo 24:13.

^ kacw. 17 Abamwe nibagira ngu Ruhanga akareetera enyamaishwa kuba enafu zaaguma nizirya eby’okurya bikye. Yaaba ekyo nikyo yaakozire nari ngaaha, akahikiiriza eki yaaraganiise yaahamya ngu byona ebyabaire biri omu meeri byahonokaho.

^ kacw. 22 Na byona ebyabaire biri omu kibanja Edeni, bikatwarwa amaizi g’omwegyemure. N’ahabw’ekyo, Baakerubi abaabaire nibarinda omuhanda ogurikuza omu kibanja bakagaruka omu iguru, ahakuba omurimo gwabo ogw’emyaka 1600 gukaba guhweire.​—Okutandika 3:22-24.