Xikita nochi

Tlen kiualika

TLAMACHTIL TLEN IKA PEUA | AMO UELI OKIPOJPOLOJKEJ BIBLIA

Biblia amo oijtlakauik

Biblia amo oijtlakauik

TLEN OPANOK. Biblia okijkuilojkej itech papiro uan pergamino uan noijki ijkuak okinchijkej copias (2 Timoteo 4:​13). a Ik non, ¿uelis ijtlakauiskia Biblia?

Papiro uaki uan san niman pojposteki. Se ixtlamatki tlen intoka Richard Parkinson uan Stephen Quirke okijtojkej: “Papiro tlajtlanti uan mokaua san ixtle uan payani”. Noijki okijtojkej: “Ijkuak kitlatiaj papiro uelis poxkauis uan palanis uan tla kitlalpachouaj, uelis kikuaskej okuilimej uan askamej”. Ijkuak okinmajsikej seki papiros, san niman oijtlakauikej porque kanin okatkaj sapanoua otlatotoniaya uan noijki ualeua oseuaya.

Tla kimaluiaj pergamino, okachi uejkaua amo ken papiro. Pero ijtlakaui tla kajki kanin sapanoua tlatotonia noso seua. b Noijki uelis kikuaskej okuilimej. Ik non, se amatlajkuilol tlen itoka Everyday Writing in the Graeco-Roman East (La escritura cotidiana en el Oriente Grecorromano), kijtoua “tlen yiuejkika okijkuilojkej amo ouejkauaya porque san niman oijtlakauiaya”. Tla ijkon kipanoskia Biblia, amo momatiskia tlen ompa kijtoua.

¿TLEKA AMITLAJ OKIPANOK BIBLIA? Tlanauatil tlen okinmakakej israelitas okijtouaya tekiua omonekiaya “kimoijkuililis itech se amochtli se copia itech nin Tlanauatil”, kijtosneki achto makuili amochmej tlen kipia Biblia (Deuteronomio 17:18). Akinmej otlajkuilouayaj okikixtilijkej miakej copias Biblia. Ik non, kanaj itech achto siglo okatkaj miakej copias itech sinagogas ompa Israel uan hasta Macedonia (Lucas 4:16, 17; Hechos 17:11). ¿Tleka ok katej seki copias?

Manuscritos tlen intoka Rollos del mar Muerto ouejkajkej porque okintlatijkej itech xoktsimej kanin tlauaki.

Se ixtlamatki tlen itoka Philip Comfort uan kimati miak tlamantli itech Nuevo Testamento, okijto: “Judíos okintlatiayaj rollos ijtik se kontsin para amo ijtlakauiskiaj”. Akinmej okichiuayaj ken Cristo noijki ijkon okintlatiayaj. Ik non, ualeua kinmasij sekimej rollos ijtik xoktsimej itech koyoktli uan kanin tlauaki.

¿TLEKA TIKPIAJ BIBLIA? Katej seki tlajkuilolmej tlen poui itech manuscritos bíblicos maski yopanok kanaj dos mil xiuitl okijkuilojkej. Amo onka okse amochtli tlen kipia manuscritos tlen sapanoua youejkajkej.

a Itech papiro otlajkuilouayaj uan okikixtiayaj itech se xiuitl tlen moskaltia ijtik atl uan noijki itoka papiro. Pergamino okikixtiayaj itech inkuetlax yolkamej.

b Ijkuak yikin okijkuilojkej Declaración de Independencia de los Estados Unidos, okijkuilojkej itech pergamino. Pero yikin opanok doscientos cincuenta xiuitl uan ayakmo mota tlen okijkuilojkej.