Kif għandek tiddixxiplina lil uliedek?
“Bla sabar qgħadt nismaʼ l-ħoss taʼ kull karozza li tgħaddi. Din kienet it-tielet darba li Jordan ma kienx żamm il-ħin li tajnieh. ‘Fejn qiegħed?’ bdejt naħseb. ‘Inqalagħlu xi ħaġa? Jaf kemm qegħdin ninkwetaw għalih?’ Sa ma wasal, kont għoddni se nisplodi.”—GEORGE.
“Binti werżqet twerżiqa li kexkxitni. Dort u rajtha żżomm rasha u tibki. Ħuha t’erbaʼ snin kien għadu kif lagħabhielha.”—NICOLE.
“‘Iċ-ċurkett ma sraqtux. Sibtu!’ qalet Natalie, bintna taʼ sitt snin, għajnejha kbar u blu mimlijin innoċenza. Meta baqgħet tiċħad, tant weġġajna li bkejna. Konna nafu li kienet qed tigdeb.”—STEPHEN.
JEKK int ġenitur, tistaʼ tifhem l-emozzjonijiet espressi f’dawn l-istqarrijiet? Meta tħabbat wiċċek maʼ sitwazzjonijiet simili, taħseb int kif—jew wara kollox għandekx—tiddixxiplina lil ibnek? Hu ħażin li tiddixxiplina lil uliedek?
X’INHI D-DIXXIPLINA?
Fil-Bibbja, il-kelma għal “dixxiplina” mhijiex sempliċement kelma oħra għal kastig. Id-dixxiplina primarjament għandha x’taqsam mat-tagħlim, l-edukazzjoni, u l-korrezzjoni. Qatt mhi marbuta maʼ abbuż jew moħqrija.—Proverbji 4:1, 2.
Id-dixxiplina tal-ġenituri tistaʼ titqabbel max-xogħol taʼ ġardinar. Dan jipprepara l-ħamrija, isaqqi u jagħti s-sustanzi lill-pjanta, u jipprovdi protezzjoni mill-insetti u l-ħaxix ħażin. Hekk kif il-pjanta tikber, il-ġardinar għandu mnejn ikollu jiżborha sabiex jgħinha tkompli tikber fid-direzzjoni t-tajba. Hu jaf li taħlita tajba taʼ tekniki differenti se tgħinu jipproduċi pjanta f’saħħitha. Il-ġenituri wkoll jieħdu ħsieb uliedhom b’ħafna modi. Imma xi drabi jeħtieġ li jagħtu dixxiplina—li, bħaż-żbir, tistaʼ tikkoreġi inklinazzjonijiet ħżiena mill-ewwel u tgħin lil uliedhom jikbru fid-direzzjoni t-tajba. Madankollu, iż-żbir għandu jsir bl-attenzjoni, għax il-pjanta tistaʼ ssirilha ħsara permanenti. Daqstant ieħor, id-dixxiplina tal-ġenituri għandha tingħata bl-imħabba.
L-Alla tal-Bibbja, Ġeħova, jagħti eżempju mill-isbaħ lill-ġenituri f’dan ir-rigward. Id-dixxiplina li hu jagħti lill-aduraturi ubbidjenti tiegħu fuq l-art tant hi effettiva u taʼ min jixtieqha li dawn attwalment isiru ‘jħobbu d-dixxiplina.’ (Proverbji 12:1) Huma ‘jaqbdu sew mad-dixxiplina’ u ma ‘jitilquhiex.’ (Proverbji 4:13) Int tistaʼ tgħin lil ibnek jirreaġixxi b’mod pożittiv billi timita mill-qrib tliet fatturi prinċipali taʼ kif Alla jagħti d-dixxiplina: (1) bl-imħabba, (2) bir-raġunevolezza, u (3) bil-konsistenza.
DIXXIPLINA BL-IMĦABBA
L-imħabba hi kemm il-bażi kif ukoll il-motivazzjoni għad-dixxiplina li jagħti Alla. Il-Bibbja tgħid: “Ġeħova jwiddeb lil min iħobb, bħalma jagħmel missier lil ibnu li bih jitgħaxxaq.” (Proverbji 3:12) Iżjed minn hekk, Ġeħova hu “ħanin u grazzjuż, bil-mod biex jirrabja.” (Eżodu 34:6) Għal din ir-raġuni, Ġeħova qatt mhu abbużiv jew kattiv. Lanqas ma jirrikorri għal kliem iebes, kritika kontinwa, jew sarkażmu li jweġġaʼ, li kollha kemm huma jistgħu jweġġgħu bħallikieku “b’daqqiet taʼ sejf.”—Proverbji 12:18.
Veru, mhux possibbli għall-ġenituri li jimitaw għalkollox l-eżempju perfett tar-rażan t’Alla. Kultant tistaʼ tħoss li jkun impossibbli li tibqaʼ turi paċenzja, imma waqt dawk il-ħinijiet partikularment diffiċli, dejjem ftakar li kastig li jiġi mir-rabja ġeneralment ikun oppressiv, estrem, u jaħdem bil-kontra. Iktar minn hekk, kastig immotivat mir-rabja jew mill-frustrazzjoni wara kollox mhuwiex dixxiplina. Hu sempliċement nuqqas taʼ rażan.
Mill-banda l-oħra, meta tiddixxiplina bl-imħabba u r-rażan, aktarx ikollok riżultati aħjar. Ara kif ittrattaw l-affarijiet George u Nicole, tnejn mill-ġenituri kkwotati fil-bidu.
“Meta fl-aħħar wasal Jordan, jien u marti konna qed nitqattgħu minn ġewwa, imma trażżanna waqt li qgħadna nisimgħu l-ispjegazzjoni tiegħu. Ladarba kien tard wisq, iddeċidejna li filgħodu niddiskutu x’kien ġara. Tlabna flimkien u morna norqdu. L-għada, konna f’sitwazzjoni ħafna aħjar biex niddiskutu s-sitwazzjoni bil-kalma u nilħqu qalb it-tifel. Hu qabel mar-restrizzjonijiet u aċċetta r-responsabbiltà għall-imġiba tiegħu. Ferħanin li rrealizzajna li jekk taġixxi mill-ewwel meta tkun irrabjat, il-ħaġa taħdem kontrik. Ġeneralment kien ikollna l-aħjar riżultati meta l-ewwel konna nisimgħu.”—George.
“Irrabjajt ferm meta rajt l-uġigħ li ibni kkawża lil oħtu għalxejn b’xejn. Minflok ma rreaġixxejt mill-ewwel, bgħattu f’kamartu għax kont irrabjata wisq biex nieħu deċiżjoni tajba. Imbagħad, meta kkalmajt, spjegajt bla tlaqliq li l-vjolenza mhix aċċettabbli u wrejtu kemm kien weġġaʼ lil oħtu. Dixxiplina b’dan il-mod jidher li għamlet effett fih. Hu talab skuża lil oħtu u għannaqha.”— Nicole.
Iva, dixxiplina tajba, anki meta tinvolvi kastig, dejjem tkun immotivata mill-imħabba.
DIXXIPLINA RAĠUNEVOLI
Ġeħova dejjem jagħti dixxiplina ‘kemm ikun mistħoqq.’ (Ġeremija 30:11; 46:28) Hu jikkunsidra ċ-ċirkustanzi kollha, inkluż dak li mhux ovvju. Kif jistgħu jagħmlu l-istess il-ġenituri? Stephen, ikkwotat fl-introduzzjoni, jispjega: “Għalkemm ħassejna ruħna mweġġgħin ħafna u ma stajniex nifhmu għala Natalie baqgħet tiċħad dwar iċ-ċurkett, ipprovajna nqisu l-età u l-livell taʼ maturità tagħha.”
Robert, ir-raġel taʼ Nicole, ukoll jipprova jieħu inkonsiderazzjoni ċ-ċirkustanzi kollha. Meta t-tfal joqogħdu mqarbin, hu jistaqsi lilu nnifsu darba wara l-oħra: ‘Dan hu inċident taʼ darba jew drawwa negattiva li ilha għaddejja? It-tifel għajjien jew ma jiflaħx? Hija din l-imġiba sintomu taʼ problema oħra?’
Ġenituri raġunevoli jiftakru wkoll li t-tfal mhumiex adulti fiċ-ċokon. L-appostlu Kristjan Pawlu rrikonoxxa dan il-fatt meta kiteb: “Meta kont tifel ċkejken, kont nitkellem taʼ tifel, naħseb taʼ tifel, nirraġuna taʼ tifel.” (1 Korintin 13:11) Robert jgħid: “Ħaġa li tgħinni ma nesaġerax u jkolli ħarsa bbilanċjata hi li nfakkar lili nnifsi x’kont nagħmel meta kont tifel jien.”
Huwa vitali li tkun realistiku fl-istennijiet tiegħek u, fl-istess ħin, li ma tiġġustifikax jew taċċetta kondotta jew attitudnijiet ħżiena. Billi tqis l-abbiltajiet u l-limitazzjonijiet taʼ wliedek u ċirkustanzi oħrajn, int se tiżgura li d-dixxiplina tiegħek tkun ibbilanċjata u raġunevoli.
DIXXIPLINA KONSISTENTI
‘Jien Ġeħova; jien ma ninbidilx,’ jgħid Malakija 3:6. Il-qaddejja t’Alla jistrieħu fuq din il-verità u jħossuhom siguri. It-tfal ukoll għandhom bżonn iħossuhom siguri permezz taʼ dixxiplina konsistenti. Jekk il-livelli tiegħek jinbidlu skont il-burdata, ibnek jistaʼ jħossu konfuż u frustrat.
Ftakar li Ġesù qal: “Il-kelma tagħkom Iva ħa tfisser Iva, u l-Le, Le.” Dan il-kliem japplika tajjeb għat-trobbija tat-tfal. (Mattew 5:37) Aħseb sew qabel ma tagħti ultimatum li m’intix biħsiebek iżżomm. Jekk tavża lil ibnek li se tiddixxiplinah jekk joqgħod imqareb, kun ċert li żżomm kelmtek.
Komunikazzjoni tajba min-naħa tal-ġenituri hi essenzjali għal dixxiplina konsistenti. Robert jispjega: “Jekk it-tfal jirnexxilhom iġegħluni nċedi għal xi ħaġa li marti qaltilhom li ma jistgħux jagħmlu, meta ninduna, inbiddel id-deċiżjoni biex nappoġġa lil marti.” Jekk il-ġenituri ma jaqblux dwar kif jittrattaw ċerta sitwazzjoni, ikun aħjar li jiddiskutu dawk id-differenzi fil-privat u jaslu għal deċiżjoni flimkien.
ID-DIXXIPLINA HI ESSENZJALI
Jekk timita d-dixxiplina li Ġeħova jagħti bi mħabba, b’raġunevolezza, u b’konsistenza, tistaʼ tibqaʼ ċert li l-isforzi tiegħek se jkunu għall-ġid taʼ wliedek. Id-direzzjoni tiegħek bl-imħabba tistaʼ tgħin lil uliedek jiżviluppaw f’adulti maturi, responsabbli, u bbilanċjati. Bħalma tgħid il-Bibbja: “Ħarreġ tifel skond it-triq xierqa għalih; lanqas meta jixjieħ ma jwarrab minnha.”—Proverbji 22:6.