Библийыште не́феш еврей мутым да психе́ грек мутым «чон» манын кусарыме. Еврей мут «шӱлышӧ кап» манмым ончыкта, а грек мут — «илыше кап» манмым a. Тыгела, чон — тиде айдеме але янлык шкеже, а колымаш деч вара умбакыжат илыше кап кӧргыштӧ ала-можо огыл. Ончен лектына, кузе Библий умылаш полша: айдемын чонжо — тиде айдеме шкеже.

•   Кунам Иегова Юмо икымше айдемым, Адамым, ыштен, тунам, Библий дене келшышын, тудо «илыше чонан лийын» (Тӱҥалтыш 2:7). Адамлан чон пуымо лийын огыл, тудо илыше чон, але айдеме, лийын.

•   Библий дене келшышын, чон пашам ыштен, шужен, кочкын, вуйлатыше-влакым колыштын да колышо капым тӱкен кертеш (Левит 5:2; 7:20; 23:30; Второзаконие 12:20; Римлян-влаклан 13:1). Чыла тидым айдемын «ужашыже» огыл, а айдеме шкеже ышта.

Чон колыдымо улеш мо?

 Уке, чон колен кертеш. Библийыште тидым шуко почеламут пеҥгыдемда. Теве икмыняр пример:

•   «Языкым ыштыше чон кола» (Иезекииль 18:4, 20).

•   Акрет годсо Израильыште кугу преступленийым ыштыше айдемым тыгай наказаний вучен: «Ту чон пытарыме лиеш» (Исход 12:15, 19; Левит 7:20, 21, 27; 19:8, Синодальный кусарымаш). «Кӧ шуматкечым огеш шукто, тудо пуштмо лийшаш» (Исход 31:14).

•   «Колышо чон» манын кусарыме шомак южо библийысе почеламутлаште колышо кап нерген ойлымо годым кучылталтеш (Левит 21:11; Числа 6:6). Шуко Библий кусарымаште нине почеламутлаште «колышо кап» але «колышо» манме шомакым кучылтмо. Но оригинал еврей текстыште тыште не́феш, але «чон» манме мут, шога.

«Чон» «илышым» ончыктен кертеш

 Библийыште «чон» да «илыш» манме мут-влак южгунам синоним семын кучылталтыт. Мутлан, Иов 33:22 почеламутышто не́феш еврей мут «илышым» ончыкта. Тыгак Библийыште возымо дене келшышын, айдеме чонжым але илышыжым йомдарен кертеш (Исход 4:19; Судей 9:17; Филиппысе-влаклан 2:30).

 «Чон» мутым тыгай кучылтмаш Тӱҥалтыш 35:18 почеламутым умылаш полша. Тушто «чонжо лек[тын]» манын возымо. Тиде шомак айдемын колымыжым ончыкта. Южо Библий кусарымаште Тӱҥалтыш 35:18 почеламут гыч шомакым «пытартыш шӱлыш лектын» манын кусарыме.

Кушеч колыдымо чон нерген туныктымаш лектын

 Христиан конфессий-влак тиде туныктымашым Библий гыч огыл, а акрет грек философий гыч налыныт. «Библий энциклопедийыште» каласыме: «Библий дене келшышын, айдеме чон ден каплан ок шелалт. Тыште колыдымо чон нерген, кудыжым шӱйын кертше, языкан капыш петырыме, нимом ок ойлалт». А «Теологический энциклопедий мутерыште» тыге возымо: «Апостол-влакын колымышт деч вара грек философийлан кӧра христианствыш колыдымо чон нерген туныктымаш пурен».

 Юмылан огеш келше, кунам тудын туныктымыжым айдеме философий дене лугат. Лач тыге колыдымо чон нерген туныктымаш дене лийын. Библий шижтара: «Айдеме туныктымашеш... негызлалтше, ушанла койшо туныктымаш да кӱлдымӧ ондалымаш дене нигӧ тендам ынже авалте манын шекланыза» (Колоссян-влаклан 2:8).