Kwõnañin ke kar l̦õmn̦ak kõn ta eo enaaj wal̦o̦k ñan kwe im baam̦le eo am̦ ilju im jekl̦aj? Kom̦ naaj jeraam̦m̦an im m̦weiie ke ak jerata? Enaaj l̦ap ami yokwe doon ke ak bũrom̦õj kõn ami make iaami? Enaaj ke aetok ak kadu ami mour? Ium̦win elõñ to̦ujin iiõ ko tok ñan rainin, armej ro rej kajjidede ilo aer uwaaki kajjitõk kein.

Rainin, rũmmãlõtlõt ro rej ekkatak kõn wãween ko ekkã aer wal̦o̦k ipel̦aakin lal̦ in im rej an̦to̦o̦nel̦o̦k ta ko renaaj wal̦o̦k ilju im jekl̦aj. Meñe jet iaan men ko rej ba rej jejjet im m̦ool, ak jet iaaer rejjab jejjet im rej bõktok jorrããn ñan armej ro jet. Ñan waanjoñak, ilo kar 1912 eo, armej eo ear kõm̦m̦an kein kõnono ko me rej jilkinto jilkintak mel̦el̦e ko (wireless telegraph) etan Guglielmo Marconi, ear ba: “Ilo raan ko im̦aan ñe enaaj em̦m̦anl̦o̦k wõt ial̦an kõnono ko jej bo̦uri imejatoto, eban bar wõr tarin̦ae.” Bareinwõt, ewõr juon rijerbal eutiej ilo Decca Record Company, me ear jab kõtl̦o̦k an kumi in kõjañjañ eo ebuñbuñ etan Beatles rekko̦o̦ti al̦ ko aer ilo 1962. Armej in ear ba bwe rial ro me rej kõjañjañ kõn kũta enaaj jako aer buñbuñ.

Elõñ rej kappok mel̦el̦e ippãn jetõb ko renana kõn ta eo enaaj wal̦o̦k ñan er ilju im jekl̦aj. Jet rej ebbõk naanin kakapilõklõk jãn rijedjed iju ro me rej kõjerbal jaat in iju ko ñan kwal̦o̦k ta eo enaaj wal̦o̦k ñan juon armej ekkar ñan allõñ eo ear l̦otak ie. Ekkã an jaat kein pãd ilo bok ko im nuujpeba ko. Ro jet rej jibadekl̦o̦k ribubu ro ak rillolo ro bwe ren kõmel̦el̦eik er kõn ilju im jekl̦aj, ilo aer kõjerbal kaaj in anijnij ko, nõm̦ba ko, ak riiti l̦ain ko ilo peier.

Joñan an armej ro kõn̦aan jel̦ã kõn ilju im jekl̦aj, jet aelõñ ilo iien ko etto rar kappok jipañ ippãn em̦m̦aan im kõrã ro me rej rũkaanij im bũrij. Armej rein rej lel̦o̦k mel̦el̦e jãn anij eo me rej ba rej jutak ikijjeen. Ñan waanjoñak, bwebwenato ko rej ba bwe Kiiñ Croesus jãn Lydia ear jilkinl̦o̦k jet menin lel̦o̦k ko rel̦l̦ap on̦ãer ñan rũkaanij eo ilo bukwõn in Delphi, ilo Greece. Unin an kar kõm̦m̦ane men in ej kõnke rũkaanij in en kwal̦o̦k ta eo enaaj wal̦o̦k ñe enaaj tarin̦ae ippãn kiiñ in Põrsia eo, Sairõs (Cyrus). Rũkaanij in ear ba ñan Kiiñ Croesus bwe enaaj ko̦kkure “juon aelõñ el̦ap im kajoor” ñe enaaj etal im tarin̦aeik Sairõs. Innem kõn an Croesus lukkuun kar tõmak ke e eo enaaj bõk anjo̦, ear etal im tarin̦ae. Bõtab, aelõñ eo el̦ap im kajoor me ear ko̦kkure ej aelõñ eo an make!

Elukkuun ejjel̦o̦k tokjãn naan ko an rũkaanij eo kõn ta eo enaaj kar wal̦o̦k kõnke rejjab alikkar ñan jidik. Jekdo̦o̦n aelõñ ta eo enaaj kar wiin ilo tarin̦ae eo, ak naan kein renaaj kar baj jejjet wõt. Kõn an kar kiiñ Croesus roñjake mel̦el̦e eo ebõd, ear luuji aolepen men ko m̦weien im aelõñ eo an im ear bõktok jorrããn ñan e make. Eñin men eo ej bar wal̦o̦k ñan ro rej ebbõk aer mel̦el̦e jãn wãween ko rebuñbuñ ilo raan kein ñan lale ta eo enaaj wal̦o̦k ilju im jekl̦aj.