Batu babañwi balemuhile kuli babanca babatandanga nako yeñata fa Intaneti batahelwanga ki butata bobucwale ka . . .

• kulata hahulu lipangaliko zabona kuli mane mutu hakoni kupila kolisiyo.

• kukataza kamba kukatazwa ki babañwi fa intaneti.

• kubuhanga maswaniso a mapunu ibe kuli ki ka tato yabona kamba kutokwa.

KULATA HAHULU LIPANGALIKO

Lipapali ni lika zeñwi za fa Intaneti lilukiselizwe kuli batu balilate hahulu mi kutaata kutuhela kuitusisa zona. Buka yebizwa Reclaiming Conversation neitalusize kuli, “lipulogilamu zefumaneha mwa mafoni aluna lilukiselizwe kuli lulate hahulu mafoni aluna.” Halutanda nako yeñata fa liprogilamu zeama lipisinisi zefumaneha fa mafoni aluna, bañi ba liprogilamu zeo bapanga masheleñi amañata.

ZA KUNAHANISISA: Kana bana bamina batandanga hahulu nako yeñata fa lipangaliko zabona? Mukona kubatusa cwañwi kuli baitusisange hande nako yabona?—MAEFESE 5:15, 16.

KUKATAZA BABAÑWI FA INTANETI

Batu babañwi baitusisanga hahulu lipulelo zemaswe habali fa Intaneti, mi kueza cwalo kutahisanga kuli kubabele bunolo kukataza babañwi.

Batu babañwi babanga hahulu ni buhali habali fa mawebusaiti akulumelana ka ona mashango bakeñisa kuli kueza cwalo kubatahisezanga kuli bazibahale hahulu. Hape mutu yomuñwi ukona kuikutwa kuli balikani bahae bamuketuluzi haiba alemuha kuli nebanani kakiti ka kuitabisa kono yena nebasika mumema.

ZA KUNAHANISISA: Kana bana bamina baitusisanga lipulelo zende habaambola ni babañwi fa mawebusaiti akulumelana ka ona litaba? (Maefese 4:31) Kana fokuñwi baikutwanga kuketululwa haiba balikani babona baeza nto yeñwi basa bamemi?

MASWANISO A MAPUNU

Intaneti itahisize kuli litaba za buhule lifumanehe hahulu ka kubunolo. Nihaike kuli liprogilamu zeñwi zakona kutusa bashemi kuketela bana babona lika zebaswanela kubona, fokuñwi liprogilamu ze halitusangi, mi banana basakona kubona lika zemaswe.

Kuluma kamba kuamuhela maswaniso a mapunu fa foni kukona kuba kutula mulao otomilwe ki muuso. Mwa miinelo yemiñwi, banana babalumanga kamba kubuha maswaniso a mapunu a banana babañwi bakona kufiwa mulatu obafiwanga batu babaluma maswaniso a mapunu a banana ili mulatu omutuna hahulu.

ZA KUNAHANISISA: Mukona kutusa cwañi bana bamina kutula muliko wa kubuhanga ni kuluma maswaniso a mapunu fa mawebusaiti akulumelana ka ona litaba?—MAEFESE 5:3, 4.

MULUTE BANA BAMINA

Nihaike kuli banana kukona kubabela bunolo kuitusisa zwelopili ya bumapanga-panga, batokwa kuetelelwa. Buka yeñwi neibulezi kuli kufa mwanana phone yetuna asazibi mwakuitusiseza yona hande kukona kutahisa butata bobutuna.

Mukete liakalezo zemukona kutabela kuitusisa kamba muñole liakalezo zamina.

• Mubulelele mwanaa mina kuli asike aitusisanga lipulelo zemaswe fa mawebusaiti akulumelana ka ona litaba

• Mutuse mwana mina kusaikutwanga kuketululwa

• Mueze momukonela kaufela kuli mutuse mwanaa mina kusabona lika zemaswe fa Intaneti

• Mutatubange foni ya mwanaa mina kuli mubone mwaitusiseza yona

• Mumutomele nako yaswanela kutandanga fa foni yahae zazi ni zazi

• Mumuhanise kuitusisanga lipangaliko ka nako yaswanela kulobala.

• Mutome mulao wakuli hakuna yaswanela kuitusisanga kapangaliko ka nako ya kuca